Αναζήτηση
«ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ
ΝΑ ΠΡΟΣΚΟΛΛΟΜΑΣΤΕ ΑΥΣΤΗΡΑ
ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ. ΕΙΝΑΙ Ο ΦΟΒΟΣ ΓΙΑ
ΤΟ “ΕΚΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ”, ΤΟ ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΟ
ΚΑΙ ΤΟ ΑΚΑΘΟΡΙΣΤΟ, Ο ΤΡΟΜΟΣ
ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΒΟΛΗ
ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΜΦΙΣΗΜΙΑ», ΛΕΕΙ Ο ΤΕΡΙ
ΙΓΚΛΕΤΟΝ, ΣΕ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΑΝΙΣΟ
ΑΛΛΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ
Δυο δεκαετίες μετά την Εισαγωγή στηΘεωρία της Λογοτεχνίας , ο πιο γνωστός κριτικός λογοτεχνίας της Βρετανίας, ο Τέρι Ίγκλετον, επιμένει ότι ήρθε η ώρα να συζητήσουμε για την εποχή «μετά τη θεωρία». Διότι όπως λέει σε ένα από τα ωραία σημεία αυτού του άνισου και μάλλον κακογραμμένου βιβλίου, «ο φονταμενταλισμός είναι υπόθεση κειμένου». Δεν αναγνωρίζει κανείς σε αυτήν την περιγραφή μόνο τον τρόπο σκέψης της Αλ Κάιντα, των μουλάδων και της αμερικανικής χριστιανικής Δεξιάς. Αναγνωρίζει γενικά τη στρατηγική που ορίζει, σε σύγχρονες κοινωνίες όπως η Ελλάδα, τους λόγους του εθνικισμού, του εθνοφασισμού, του ρατσισμού. Αλλά και γενικά τους λόγους της αρτηριοσκλήρωσης που καμώνεται την αυθεντία, τους λόγους της «εθνικής αισθητικής και παιδείας». Και συνειδητοποιεί κανείς ότι, με έναν τρόπο πολύ απλό, πολύ ευθύ, όλοι αυτοί οι λόγοι – είτε εκφερμένοι από τον εθνο-βιβλιοπώλη που μανιάζει σε φόντο Παρθενώνος, είτε από τον υπεράνδρα εθνο-κριτικό που λυσσάει ύστερα απ΄ την Επίδαυρο- συνδέονται, και γι΄ αυτό μάλιστα είναι και περισ σότερο επικίνδυνοι.
Για να καταλάβεις και να αποδομήσεις τη βία του φονταμενταλισμού σε κάθε της μορφή, χρειάζεσαι βεβαίως τα βασικά εργαλεία της Θεωρίας: την υποψία, την αντιρρητική κριτική, τον σκεπτικισμό, την ιδεολογική και γενεαλογική ανάλυση, την κατανόηση των δυνατοτήτων του λόγου να παράγει πραγματικότητες. Για να αποφασίσεις, όμως, πώς θα αντισταθείς, χρειάζεσαι να σκεφτείς μετά τη Θεωρία, να ξεφύγεις από την υπερβολή, την ομφαλοσκόπηση και τον περιορισμό του μεταμοντέρνου κριτικού λόγου και να ανοιχτείς ξανά στις μεγάλες συζητήσεις για την πραγματικότητα, την ηθική, την αγάπη, τον πόνο, τη φτώχεια, το θάνατο, την πολιτική και την επανάσταση. Αν το παραπάνω επιχείρημα σας φάνηκε εύστοχο μεν, απλοϊκό δε, ακόμα περισσότερο απλοϊκό θα σας φανεί όταν το δείτε απλωμένο στις 330 σελίδες του βιβλίου του Τέρι Ίγκλετον. Ό,τι μένει από την ανάγνωση του Μετά τη Θεωρία, αυτό σίγουρα δεν είναι η πειστικότητα και επιμέλεια στην ανάπτυξη του επιχειρήματος. Είναι, αντίθετα, η βασική αγωνία που μεταφέρει: η Θεωρία, οι ανθρωπιστικές σπουδές και οι κριτικές στρατηγικές που αναπτύσσουν, δεν πρέπει να είναι αποξενωμένες από όσα συμβαίνουν σε παγκόσμιο επίπεδο σήμερα, ούτε να αφορούν μόνο μια χούφτα ειδικών.
Πρέπει, αντίθετα, να αφορούν όλους μας.
Η ιστορία που αφηγείται ο Ίγκλετον είναι λίγο πολύ γνωστή: ονομάσαμε Θεωρία μια σειρά κριτικών παραδειγμάτων που αναπτύχθηκαν με βάση τον στρουκτουραλισμό και τον μεταστρουκτουραλισμό,
Τerry Εagleton
ΜΕΤΑ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ
ΜΤΦ. ΠΕΓΚΥ ΚΑΡΠΟΥΖΟΥ, ΕΚΔ. ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, ΣΕΛ.
328, ΤΙΜΗ: 24 ΕΥΡΩ
ιδίως όταν αυτά τα ρεύματα συνάντησαν την ψυχανάλυση και την κριτική της ιδεολογίας στο Παρίσι της δεκαετίας του ΄60, και πέρασαν τον Ατλαντικό για να βρουν γόνιμο έδαφος στο αμερικανικό πανεπιστήμιο. Κάπου εκεί, και στη βάση αυτού του προβληματισμού, γεννήθηκε η συζήτηση για το μεταμοντέρνο, η αποδόμηση, οι μετα-αποικιοκρατικές σπουδές, οι σπουδές του κοινωνικού φύλου. Η εικόνα αυτή είναι τόσο απλουστευτική όσο και η χρήση του ουσιαστικού Θεωρία για να περιγραφεί η δουλειά των Φουκώ, Ντεριντά, Μπαρτ, Ντελέζ, Κρίστεβα, Λιοτάρ, Μποντριγιάρ. Εντούτοις, καλώς ή κακώς, έτσι έχουμε μάθει να τους αναγνωρίζουμε, και στη διαδικασία αυτή συνέτεινε αποφασιστικά και ο Ίγκλετον το 1983 με την Εισαγωγή στη Θεωρία της Λογοτεχνίας, ένα βιβλίο που τον έκανε γνωστό σε όλο τον κόσμο και υπολογίζεται ότι έχει πουλήσει σχεδόν ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Αν η Εισαγωγή βοήθησε τη Θεωρία να επιβληθεί, το Μετά τη Θεωρία επικρίνει την πορεία που αυτή ακολούθησε αφού έγινε κατεστημένος πανεπιστημιακός λόγος. Η Θεωρία, λέει ο Ίγκλετον, εξελίχθηκε σε έναν υπερβολικά τεχνικό, ακραίο λόγο. Έχοντας αποδομήσει τις μεγάλες αφηγήσεις, την αισθητική και την ηθική, βρέθηκε ουσιαστικά σύμμαχη του πιο επιθετικού καπιταλισμού, ανίκανη να αντιδράσει, ανίκανη να κάνει πολιτική.
