Αναζήτηση
ΔΕΝ ΘΑ ΠΡΟΣΠΟΙΗΘΩ ΠΩΣ ΔΕΝ ΤΟΝ ΓΝΩΡΙΖΩ ΓΙΑ ΝΑ
ΓΙΝΕΙ ΤΑΧΑ ΠΙΟ ΑΜΕΡΟΛΗΠΤΗ Η ΚΡΙΣΗ ΜΟΥ. ΟΧΙ, ΜΕ
ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΚΙΟΥΡΤΣΑΚΗ ΕΙΜΑΣΤΕ ΦΙΛΟΙ ΚΙ ΑΥΤΟ ΤΟ
ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΦΙΛΟ ΠΡΟΣ ΦΙΛΟ. ΥΠΗΡΞΕ ΔΑΣΚΑΛΟΣ
ΚΑΙ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ
ΕΔΩ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΧΡΟΝΙΑ
Θεωρώ σημαντικό το πρώτο βιβλίο του, το Ελληνισμός και Δύσηστον στοχασμό του Σεφέρη , αλλά νομίζω πως ο συγγραφέας βρήκε τον δρόμο του στο δεύτερο, το Προφορική Παράδοση και Ομαδική Δημιουργία. Τότε έτυχε να τον γνωρίσω. Αφορμή ήταν ένα Παρασκήνιο. Δίπλα ή πίσω από τον μπερντέ του Μάνθου Αθηναίου, η κάμερα έδειχνε τον Κιουρτσάκη να σχολιάζει σκηνές του Θεάτρου Σκιών. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη στιχομυθία που ο Καραγκιόζης ζητούσε δουλειά από τον Μπέη.
Μπέης: Πες μου,Καραγκιόζη, ξέρεις να ποτίζεις;
Καραγκιόζης: Ξέρω! Μπέης: Ξέρεις να πλένεις σκάλες;
Καραγκιόζης: Ξέρω! Μπέης: Ξέρεις να μαγειρεύεις; Καραγκιόζης: Ξέρω! Μπέης: Ξέρεις… Καραγκιόζης: Ξέρω!
Μπέης: Τι ξέρεις;
Καραγκιόζης: Ξέρω εγώ τι ξέρω; Αυτό το «ξέρω εγώ τι ξέρω;» με συνόδευε από τότε για πολλά χρόνια, αλλά όλες οι ερμηνείες μου γι΄ αυτήν την αινιγματική φράση είχαν σχέση με τους ανθρώπους της λαϊκής παράδοσης, που γνώριζαν, χωρίς να το ξέρουν, τις αξίες του προφορικού πολιτισμού μας. Είκοσι τρία χρόνια μετά, ξαναπροβάλλεται το Παρασκήνιο σε μια εκδήλωση για τον Καραγκιόζη στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης.
Έτσι βλέπω πάλι τον φίλο μου όπως ήταν αποτυπωμένος στο φιλμ του ΄84. Τώρα το «ξέρω εγώ τι ξέρω;» δεν απευθυνόταν σε άλλους αλλά αφορούσε τον ίδιο τον συγγραφέα.
Μυστήριο που είναι ο χρόνος! Τότε δεν έβλεπα τι είχε μέσα του, τι γνώριζε ο Κιουρτσάκης. Ούτε ο ίδιος ήξερε τι ήξερε. Είκοσι τρία χρόνια μετά, ένα φιλμάκι μάς γυρίζει πίσω στον χρόνο και ξαναβλέπουμε το τότε από τη σκοπιά τού τώρα, βλέπουμε τον ίδιο άνθρωπο αλλιώς. Σαν να είναι άλλος.
Ένιωσα, λοιπόν, βλέποντάς τον ξανά, να χορεύουν μέσα του τα καινούργια έργα που ακόμα δεν είχε γράψει. Ήταν σαν μυθικά όντα που δεν είχαν πάρει ακόμα μορφή.
Στην προφορική μας επικοινωνία τότε, έβγαιναν θραύσματα, κομμάτια κι αποσπάσματα από τα βιβλία που θα ακολουθούσαν. Δεν ήταν όμως έτοιμα, ολοκληρωμένα μέσα του, ήταν η πρώτη ύλη τους, γιατί καθώς τα έγραφε αυτός ο μαραθωνοδρόμος, ή μάλλον ο αθλητής μεγάλων αποστάσεων της γραφής, συνειδητοποιούσε πως το υλικό έπαιρνε μορφή, μέρα με τη μέρα, ώρα με την ώρα. Γιατί εκτός των άλλων, ο Κιουρτσάκης μάς έμαθε πως το έργο γεννιέται προϊούσης της διαδικασίας της γραφής, αυτό που «ξέρουμε» πριν αρχίσουμε να γράφουμε, το γνωρίζουμε γράφοντας. Αλλιώς δεν υπάρχει, φεύγει από τους πόρους του δέρματός μας στο σύμπαν ή βρικολακιάζει την ύπαρξή μας.
Ημερολόγιο
Η ημερολογιακή καταγραφή αυτής της περιπέτειας της συγγραφής είναι δυνατόν να αποτελέσει μυθιστόρημα; Ο Κιουρτσάκης απαντά ναι. Το βιβλίο του έργου και του χρόνου το αποδεικνύει στη πράξη, όχι θεωρητικά. Από την πρώτη καταγραφή στην Εκάλη την 21η Δεκεμβρίου 1986 έως την 21η Σεπτεμβρίου 2006 στην Αθήνα- είκοσι χρόνια!- το ντοκιμαντερίστικο υλικό του κόσμου και του τόπου μας, τα γεγονότα και τα πρόσωπα μυθιστορηματοποιούνται γιατί μπλέκονται με το βλέμμα, την ψυχή και το σώμα του βασικού ήρωα που είναι ο συγγραφέας. Το εγώ του είναι το ερευνητικό όργανο σ΄ αυτή τη μυθοπλασία. Νιώθει κανείς, από τις πρώτες κιόλας σελίδες, πως ο συγγραφέας είναι ο ήρωας μιας ιδιότυπης δραματουργίας και ταυτοχρόνως πως ο εαυτός του- ο άγνωστος εαυτός του που συνεχώς ανακαλύπτει- είναι και οι άλλοι, πιο πολύ οι άλλοι απ΄ ό,τι η προσωπική του διαδρομή. Θα γράψει:… « το κλείσιμο του συγγραφέα στο εργαστήρι του, όσο κι αν φαίνεται μια υπόθεση που αφορά μόνο αυτόν τον ίδιο, μια υπόθεση αυτοαναφορική, είναι στο βάθος μια κίνηση προς τον άλλον, μια κίνηση ετεροαναφορική, γιατί αναφέρεται πάντα στον κόσμο όπου ζει και ο συγγραφέας και που, έτσι ή αλλιώς, τρέφει το έργο του. Έτσι, η μαθητεία της τέχνης είναι και μαθητεία της ζωής ».
Ο Κιουρτσάκης συνθέτει τον ημερολογιακό με τον οντολογικό υποκειμενικό χρόνο. Η σύνθεση αυτή περιμένει τον αναγνώστη για να ξαναρχίσει να κινείται μαζί με τον δικό του προσωπικό χρόνο. Κι όταν αυτό συμβεί, ο συγγραφέας γίνεται επίσης «άλλος» στην ψυχή και το σώμα του αναγνώστη.
Γιάννης Κιουρτσάκης
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΤΟ ΙΔΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΛΛΟ
ΕΚΔ. ΚΕΔΡΟΣ, 2007 ΣΕΛ. 534
