Αναζήτηση
|
|
Τα επίσημα εγκαίνια της Εθνικής Γλυπτοθήκης θα μπορούσε να είναι η
σπουδαιότερη ημέρα της νεοελληνικής γλυπτικής. Και από μία άποψη πράγματι
ήταν, αφού παραδόθηκε στο κοινό η έκθεση των συλλογών της Εθνικής Πινακοθήκης,
όπως έστω χώρεσε στη μεγάλη ανακαινισμένη αίθουσα και στο ύπαιθρο των πρώην
στρατιωτικών/βασιλικών στάβλων που νοικιάστηκαν από το υπουργείο Εθνικής
Άμυνας. Ωστόσο, μια επίσημη δημοσίευση εθνικών συλλογών γλυπτικής δεν είναι
απλώς ένα δημόσιο πολιτικό γεγονός – όπως επιβεβαίωσε η παρουσία του Προέδρου
της Δημοκρατίας και πολλών υπουργών απ’ όλες τις πρόσφατες κυβερνήσεις -, αλλά
και μια επίσημη δήλωση της γνώμης που έχει ένα έθνος για τον δημόσιο χώρο του,
«για την ίδια τη Δημοκρατία και για την ταυτότητά του», όπως πίστευαν στην
κλασική Αθήνα και όπως μας θύμισε η κυρία M. Λαμπράκη-Πλάκα, μιλώντας στα
εγκαίνια.
Με αυτήν τη δέσμευση στο βλέμμα και στον νου, τα επίσημα αυτά εγκαίνια της
Εθνικής Γλυπτοθήκης πήραν δυστυχώς κι άλλες προεκτάσεις, μέσα από τα διλήμματα
που αντικρύσαμε στον εκθεσιακό χώρο. Τα συνοψίζω:
Προγραμματισμός ή «Πανωσήκωμα»; Είναι πολύ θετικό γεγονός η αυτονόμηση
των συλλογών γλυπτικής και η τοποθέτησή τους σε νέο χώρο. Μόνο που τα γλυπτά
δεν είναι σλάιντ σε συρτάρι, ούτε πίνακες σε τοίχο, αλλά τα πλέον απαιτητικά
εκθέματα, καθώς είναι περίοπτα και απαιτούν πρόσβαση από κάθε πλευρά τους.
Επίσης για το καθένα τριγύρω του απαιτείται διαμόρφωση χώρου, καθώς και
μελετημένη διαδοχή από το ένα στο άλλο, η οποία μάλιστα οφείλει να δημιουργεί
τον λεγόμενο «περίπατο», δηλαδή μια ανθρωπομετρική αίσθηση του δικού μας
σώματος καθώς μετακινείται και τα συναντά.
«Πολυτέλειες»; Όχι, απλώς η ικανή και αναγκαία μουσειολογική συνθήκη
για να είναι τα γλυπτά ο εαυτός τους. Στη διάταξη που τα είδαμε η γλυπτική
προδόθηκε απολύτως! Στον εκθεσιακό αυτό χώρο όποιο γλυπτό και να αντικρύσει
κανείς υποχρεωτικά βλέπει ως φόντο και όλα τα υπόλοιπα, με τις διαφορετικές
«προοπτικές φυγές» και τα διαφορετικά θέματα ή υλικά! Ταυτόχρονα, η χαμηλή
οροφή του κτιρίου έμεινε – υποθέτω για λόγους εφέ των αρχιτεκτόνων αναστηλωτών
– στο έντονο χρώμα του ξύλου, αλλά έτσι ο αντιληπτικός ορίζοντας επηρεάζει
ακόμα περισσότερο τη πρόσληψη των έργων. Τελικά, η έκθεση αυτή προτείνεται μεν
ως πρώτο («καλό»;) βήμα, ως εξασφάλιση του οικοπέδου και τίτλων, τα υπόλοιπα
όμως εναποτίθενται στο μακρινό μέλλον, ίσως σαν «πανωσήκωμα» όπως έγινε και με
την Εθνική Πινακοθήκη και σύμφωνα με το «εθνικό μοντέλο» αυθαίρετης δόμησης,
στη μόνη ευρωπαϊκή χώρα χωρίς Κτηματολόγιο και χωρίς προγραμματισμένο δημόσιο
χώρο και γι’ αυτό και με πολύ άνιση γλυπτική ιστορία.
Αναλογίες και Ανθρωπομετρία: Στον εξωτερικό χώρο, μόνο το τεράστιο
γλυπτό του Θόδωρου έμοιαζε ταιριαστό με τις διαστάσεις του Υμηττού που
ξεπρόβαλλαν πίσω απ’ το τεράστιο – και επίσης απαιτητικό οικόπεδο. Τα γλυπτά
του Τάκι ήταν αφημένα στη τύχη τους, σαν σε αποθήκη, με αναλογίες που ο
περιβάλλων χώρος μετέτρεπε σε λιλιπούτειες. Στον κυρίως χώρο, είδαμε το ίδιο
φαινόμενο «σμίκρυνσης» στον Κουλεντιανό και σε αρκετούς άλλους. Τοποθετημένοι
στο κέντρο, ο Γ. Χαλεπάς και ο Χρ. Καπράλος κλέβουν τη παράσταση δίκαια και
δημιουργούν πρότυπα. Προφανώς δεν υπήρχε καν πρόθεση να κρατηθούν οι δεδομένες
αναλογίες των γλυπτών, η έκθεση έμοιαζε αλλού με έκθεση μπιμπελό κι αλλού με
μικρογλυπτικής, αλλού μνημειακή, αλλού χαριστική λόγω δωρεών του καλλιτέχνη κι
αλλού με αδιανόητα κενά λόγω αδυναμίας αγοράς έργων! Γνωστά τα προβλήματα,
αλλά ο άδολος επισκέπτης θα διαμορφώσει αξιολογικά συμπεράσματα λανθασμένα για
τον βαθμό αντιπροσωπευτικότητας των εκθεμάτων ως προς το νοούμενο-ιδεατό
σύνολο.
Τα προβλήματα αυτά φαίνονται σαφέστερα όταν συνεχίσει κανείς τον περίπατο στη
διπλανή αίθουσα, στην έκθεση γλυπτικής τού σχετικώς άγνωστου αλλά σημαντικού
όπως φάνηκε Ιταλού γλύπτη Μαρίνο Μαρίνι (1901-1980), η οποία ανεξήγητα
εγκαινιάστηκε την ίδια ημέρα που η νεοελληνική απέκτησε τη στέγη της. Άριστα
επιλεγμένα τα εκθέματα, σε αναλογίες μεγεθών και σε διάταξη που το καθένα
εξυπηρετούσε το επόμενο, μας έμαθαν έναν καλλιτέχνη που συνδυάζει την κλασική
παράδοση με τη μοντέρνα γραφή.
INFO
Νεοελληνική Γλυπτική, Εθνική Γλυπτοθήκη, Πάρκο Στρατού, Γουδί, Λεωφ. Κατεχάκη,
τηλ. 210-7709.855, μόνιμη έκθεση Μαρίνο Μαρίνι (1901-1980), Εθνική Γλυπτοθήκη
