Bιβλία, σαν μουσεία

Απόδειξη, ότι ακόμα και των κορυφαίων ζωγράφων μας οι μονογραφίες είναι συχνά

βαρετές κι ανούσιες, αφού δεν πρόκειται για μελετημένη παρουσίαση όσο για

ατέλειωτη παράθεση έργων, χωρίς πρόνοια να αναδειχθεί η εσωτερική εξέλιξή τους

στον χρόνο και σύμφωνα με τα αιτήματα του καλλιτέχνη ή του ειδικού

μελετητή-συγγραφέα.

Στις λαμπρές εξαιρέσεις ανήκουν δύο βιβλία που μόλις κυκλοφόρησαν για

καλλιτέχνες σημαντικούς: τον κορυφαίο γλύπτη Μιχάλη Τόμπρο (1889-1974) και τον

εκ των σπουδαιότερων «μεταφυσικών» ζωγράφο, Σαράντη Καραβούζη (γεν. 1938), που

ζει μεταξύ Αθήνας και Παρισιού.

H έκδοση για τον Τόμπρο προορίζεται για να συνοδεύει τη μόνιμη έκθεση

έργων του στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας

Γουλανδρή, στην Άνδρο. Αυτό συντελεί στη μουσειολογική αρτιότητα που

παρουσιάζει, καθώς είναι και ενημερωτικό και εικονογραφικό ταυτόχρονα, μιλάει

δηλαδή στον αναγνώστη με τις καλοτυπωμένες πλούσιες σελίδες του όσο και με τα

ειδικευμένα κείμενα και τα ντοκουμέντα. Εύληπτη και μεταδοτική η διαμόρφωση

και η διαδοχή των σελίδων, σαν ντοκιμαντέρ, κάνει χαρά το ξεφύλλισμα ­ και,

για όσους θέλουν κατόπιν ουσιαστικότερες πληροφορίες, υπάρχουν τα κείμενα τόσο

του K. Κουτσομάλλη, διευθυντή του Μουσείου, όσο και του Δημήτρη Παυλόπουλου,

του διακεκριμένου μελετητή και εδώ και λίγο καιρό λέκτορα στο Πανεπιστήμιο,

που είναι και ο ειδικός μελετητής του γλύπτη. Πιστεύω ότι η έκδοση αυτή θα

συντελέσει στο να κερδίσει ακόμη μεγαλύτερη θέση στη συνείδηση όλων ο Τόμπρος,

όχι απλώς επειδή υπήρξε ανανεωτής της νέας γλυπτικής μετά το 1930 ­ οι «Δύο

φίλες» είναι έργο-σταθμός ­ αλλά και γιατί ήταν ένας μάστορας υψηλής πνοής,

που συνδύαζε τη χειροτεχνική αξιοσύνη με τις υψηλές πρωτοποριακές προθέσεις,

μια ισορροπία σπάνια έκτοτε.

Ο Καραβούζης είναι ένας ζωγράφος σεμνός, σχεδόν διακριτικός, με συνεπή

πορεία δεκαετιών σε ένα δρομολόγιο δύσκολο και μοναχικό. Ουσιαστικά

προεκτείνει τον Τζ. Ντε Κίρικο, με τις στοχαστικές νεκρές φύσεις και την

επαναφορά του κλασικού μεταφυσικού πνεύματος. Δεν νοιάζεται για καινοτομίες,

όσο για συνέχεια και συνέπεια. Εύστοχα ο καθηγητής Στέλιος Λυδάκης ­ που

επιμελήθηκε τον τόμο ­ ταξινόμησε τις ενότητες θεματογραφικά (νεκρές φύσεις,

πόρτες, αρχαιότητα κ.ά.), βοηθώντας την πρόσληψη του ζωγραφικού κόσμου του

Καραβούζη. Στη σημερινή ματιά ο ζωγράφος μοιάζει έτσι κι αλλιώς μια φωνή από

το παρελθόν, αλλά με σαφή γοητεία: «Αυτά μου αρέσουν και τα ζωγραφίζω με αγάπη

και αφοσίωση» μας μηνύουν οι πίνακες, κι εμείς αντικρύζουμε συστοιχίες από

αντικείμενα στο τραπέζι λουσμένα σε εξωπραγματικό φως ή αγάλματα και

μισάνοιχτες πόρτες στο ύπαιθρο, σαν σε αρχαιολογικό χώρο. H έκδοση συνοδεύεται

από τεκμηρίωση, περιλαμβάνοντας δημοσιεύματα και εκθεσιογραφία, στοιχεία

πολύτιμα για τον μελετητή.

INFO

Stelios Lydakis, Karavouzis, Melissa Publications 2006 (αγγλικά και ελληνικά)

Μιχάλης Τόμπρος, Ίδρυμα Βασ. & Ελ. Γουλανδρή, Άνδρος, Alef Publications