H ζωή επιστρέφει στο Tσερνόμπιλ

Ενάμισι χιλιόμετρο απ’ ό,τι έχει απομείνει από τον τέταρτο αντιδραστήρα του

Τσερνόμπιλ, ένα ζευγάρι μεγάλα ελάφια περιφέρονται ανέμελα. Στο γειτονικό

Πριπιάτ, φάντασμα μιας πόλης στην οποία ζούσαν 50.000 άνθρωποι πριν

αναγκαστούν να διαφύγουν εκείνο το τρομακτικό απόγευμα του 1986, το τοπίο της

σοβιετικής πολεοδομίας έχει δώσει τη θέση του σ’ έναν άγριο δρυμό.

Τα επίπεδα της ραδιενέργειας παραμένουν πολύ υψηλά για να κατοικήσει άνθρωπος,

αλλά στην εγκαταλελειμμένη πόλη ακούγονται τραγούδια πουλιών και το κελάρυσμα

των ρυακιών που σχηματίζει το χιόνι που λειώνει. Είκοσι χρόνια από την έκρηξη

του αντιδραστήρα, στις 26 Απριλίου 1986, η μουλιασμένη στη ραδιενέργεια «νεκρή

ζώνη» του Τσερνόμπιλ δεν μοιάζει τελικά και τόσο νεκρή.

H ζώνη αυτή, μια περιοχή με ακτίνα 30 χιλιομέτρων από το Τσερνόμπιλ,

πιστεύεται πως είναι μια έρημη χώρα, ανεπανόρθωτα δηλητηριασμένη από στρόντιο

και καίσιο. Ωστόσο η πραγματικότητα, τουλάχιστον επιφανειακά, είναι

εντυπωσιακά διαφορετική. H σχεδόν πλήρης απουσία ανθρώπινης δραστηριότητας σε

μεγάλα τμήματα της ζώνης κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες έδωσε στη χλωρίδα

και την πανίδα της περιοχής μια ευκαιρία να ανακάμψουν και, σε πείσμα όλων, να

ανθήσουν. Είναι ένα παράδοξο που έχει αναστατώσει τους αντιπάλους της

πυρηνικής ενέργειας. H εικόνα περιπλέκεται περαιτέρω από το γεγονός ότι το

πραγματικό ανθρώπινο κόστος της τραγωδίας και η ζημιά που προκάλεσε στην υγεία

των ανθρώπων το ραδιενεργό νέφος μπορεί να μη γίνουν ποτέ πλήρως γνωστά. Οι

εκτιμήσεις για τις ανθρώπινες απώλειες, άμεσες και έμμεσες, ποικίλλουν, από 41

στις μέρες αμέσως μετά την καταστροφή έως δεκάδες χιλιάδες στα χρόνια που

ακολούθησαν. Υπολογίζεται ότι πέντε εκατομμύρια άνθρωποι εκτέθηκαν στη

ραδιενέργεια στην Ουκρανία, τη Λευκορωσία και τη Ρωσία και πως τα ραδιενεργά

κατάλοιπα – ισοδύναμα με 400 Χιροσίμες – προκάλεσαν μια επιδημία καρκίνου του

θυρεοειδούς που δεν έχει ακόμη κοπάσει. Οι γιατροί δηλώνουν πειστικά πως τα

ποσοστά του καρκίνου είναι πολύ υψηλότερα απ’ ό,τι ήταν πριν από το 1986. Στο

αποκαλούμενο Κόκκινο Δάσος της νεκρής ζώνης, τα επίπεδα της ραδιενέργειας

είναι σήμερα ώς και ένα ρέντγκεν, πάνω από 50.000 φορές υψηλότερα από τα

συνήθη επίπεδα. Αλλού όμως, τα επίπεδα είναι πολύ χαμηλότερα, σε σημείο που

μεγάλα ζώα, όπως ελάφια, άγρια άλογα και αγριογούρουνα, φαίνεται να

απολαμβάνουν μια φυσιολογική διάρκεια ζωής. Είναι ένα απίθανο σενάριο που έχει

επιφέρει μια άλλη απίθανη εξέλιξη – την άφιξη μερικών οικοτουριστών, που

έρχονται να θαυμάσουν μια περιοχή την οποία ορισμένοι χαρακτηρίζουν παράδεισο

της άγριας ζωής.

Οι αριθμοί. Το εντυπωσιακό είναι πως τα περισσότερα από τα ζώα, με την

εξαίρεση των άγριων αλόγων που μεταφέρθηκαν εκεί για να τρώνε το ραδιενεργό

γρασίδι ώστε να αποφεύγονται οι πυρκαγιές, επέστρεψαν στη ζώνη μόνα τους. H

πιο πρόσφατη απογραφή των αρχών έδειξε πως η ζώνη είναι το σπίτι 66

διαφορετικών ειδών θηλαστικών, που περιλαμβάνουν 7.000 αγριογούρουνα, 600

λύκους, 3.000 ελάφια, 1.500 κάστορες, 1.200 αλεπούδες, 14 λύγκες και αρκετές

χιλιάδες μεγάλα ελάφια. Στην περιοχή υπολογίζεται επίσης ότι κατοικούν 280

είδη πουλιών, πολλά από τα οποία είναι σπάνια και κινδυνεύουν να εξαφανιστούν.

Το μοναδικό ζώο που δεν φαίνεται να έχει επιστρέψει είναι η αρκούδα. Ωστόσο οι

οικολόγοι λένε πως η επιστροφή μεγάλων αρπακτικών όπως οι λύκοι αποτελεί

σίγουρη ένδειξη πως τα πράγματα κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση.

Δεν συμφωνούν όλοι

Τις εκτιμήσεις για «εξαγνισμό» της περιοχής δεν τις δέχονται όλοι οι

επιστήμονες. Οι Άντερς Μόλερ και Τίμοθι Μουσό μελέτησαν χελιδόνια στη ζώνη

αποκλεισμού και βρήκαν πως είχαν μεταλλάξεις στο σπέρμα και τα αυγά τους, σε

σχέση με χελιδόνια που βρίσκονταν αλλού. «H δουλειά μας δείχνει πως το

χειρότερο δεν έχει έρθει ακόμη για τον ανθρώπινο πληθυσμό. Οι συνέπειες για

τις επόμενες γενιές μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερες απ’ ό,τι έχουμε δει ώς

τώρα», λέει ο δρ Μουσό, καθηγητής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας

Καρολίνας. Μελέτη Βρετανών επιστημόνων που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα στο

Κίεβο αναφέρει πως συνολικά 30.000 έως 60.000 άνθρωποι θα πεθάνουν από καρκίνο

εξαιτίας του Τσερνόμπιλ.

H μελέτη αυτή, που παρουσιάστηκε στο Κίεβο από τη Γερμανίδα ευρωβουλευτή των

Πρασίνων Ρεμπέκα Χαρμς, πραγματοποιήθηκε μετά τη δημοσίευση τον περασμένο

Σεπτέμβριο μιας αμφιλεγόμενης έκθεσης του ΟΗΕ που ανέφερε ότι οι νεκροί

εξαιτίας του Τσερνόμπιλ θα είναι συνολικά 4.000.

LINK:* www.chernobyl.in.ua/