Φινάλε στα χρόνια της υπομονής

«Οι πασχαλιές δεν θα ξανανθίσουν…» για τον δημιουργό τους, Σταύρο

Κουγιουμτζή, που έσβησε στα 73 του. Ήταν 12 του Μάρτη – όπως αναφέρει ένα

τραγούδι του με την Χαρούλα Αλεξίου – όταν άφησε την τελευταία του πνοή, στη

Θεσσαλονίκη, έπειτα από καρδιακό επεισόδιο. Το έργο που αφήνει, περισσότερα

από 200 τραγούδια, αποτελούν υποθήκη για τις επόμενες γενιές.

H θητεία του Σταύρου Κουγιουμτζή στο ελληνικό λαϊκό τραγούδι υπήρξε μακρά και

αποδοτική. Άρχισε στα δύσκολα παιδικά του χρόνια από τη Θεσσαλονίκη, είχε

διάρκεια μιας γόνιμης και δημιουργικής ζωής και κράτησε μέχρι την τελευταία

του στιγμή, το περασμένο Σάββατο. Με εφόδια το μεγάλο ταλέντο του, τις

εμπνεύσεις, και τις μουσικές του σπουδές.

Από το ’60 άνοιξε και καινούργιο δρόμο στο ελληνικό τραγούδι. Ήταν από τους

πρώτους νέους συνθέτες που μελοποίησε Έλληνες ποιητές. Δημιούργησε δική του

σχολή και ο σοβαρός και σεμνός χαρακτήρας του συνδέθηκε, από τότε, με μια

μουσική αξιοπρέπεια. Εκτός του ότι μελοποίησε ποιητές και σύγχρονους

στιχουργούς, εμπιστεύθηκε τις ερμηνείες των τραγουδιών του στις μεγαλύτερες

φωνές, με πρώτη μεγάλη αρχή τον Γιώργο Νταλάρα.

Το πιο σπουδαίο και ουσιαστικό στοιχείο προσφοράς στα πολιτιστικά μας

πράγματα, από την πλευρά του Σταύρου Κουγιουμτζή, ήταν ότι όλα σχεδόν τα

τραγούδια του αγαπήθηκαν, τραγουδήθηκαν και κυρίως αφομοιώθηκαν από το

ευρύτερο ελληνικό κοινό. Δεν υπάρχει τραγούδι του Σταύρου Κουγιουμτζή (από τα

περίπου 200 που έχουν κυκλοφορήσει) που να μην είναι ωραίο ή να μην ακούγεται

ευχάριστα. Όλα τα κομμάτια του συγκινούν με τον ποιητικό λόγο τους, τις

σπουδαίες ερμηνείες τους, μα προπάντων τη μουσική φόρμα. Αυτές τις υπέροχες

νότες του που σε καθηλώνουν. Φυσικά όλοι οι κύκλοι τραγουδιών του Σταύρου

Κουγιουμτζή είναι δεμένοι με την εποχή τους και με τα γεγονότα που την

επηρέασαν. Φέρνουν στον νου χιλιάδες αναμνήσεις. Και πέρα από τη νοσταλγία

τους λειτουργούν μουσικά και τώρα, αυτή τη δύσκολη και πολύ ισχνή –

πολιτιστικά – περίοδο.

Ο Γιώργος Νταλάρας από το 1969 μέχρι το 2000 ερμήνευσε το 65% των έργων του.

Από το «Να ‘τανε το ’21», «Μικρές πολιτείες», «Όταν ανθίζουν οι πασχαλιές»,

«Τρελοί και Άγγελοι», μέχρι το τελευταίο του έργο «Ύμνοι αγγέλων σε ρυθμούς

ανθρώπων» (ηχογραφήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με την Καμεράτα-Ορχήστρας

των Φίλων της Μουσικής). Ακόμη και το πρώτο τραγούδι του συνθέτη «Αν δεις στον

ύπνο σου ερημιά», που κυκλοφόρησε το 1961 με τον Μανώλη Καναρίδη, ο Γιώργος

Νταλάρας το ξανατραγούδησε δώδεκα χρόνια αργότερα και το έκανε μεγάλη

επιτυχία.

Εκτός από τον Γιώργο Νταλάρα, υπάρχουν δημοφιλή κομμάτια από κύκλους του

συνθέτη, όπως «Τα σκούρα μάτια» με τη Χαρούλα Αλεξίου, «Είσαι ωραία σαν

αμαρτία» με το Δημήτρη Μητροπάνο, «Το κόκκινο φουστάνι» με την Ελευθερία

Αρβανιτάκη, «Σαν τα πουλιά σκορπίσανε» με τον Γιάννη Πάριο, «Στα χρόνια της

υπομονής» με την Άννα Βίσση, «Ήσουν ωραία» με τον Γιάννη Καλατζή, «Το

καλοκαίρι το μορτάκι» με τον Κώστα Σμοκοβίτη.

Ο Σταύρος Κουγιουμτζής έγραφε ο ίδιος στίχους, αλλά συνεργάσθηκε και με

κορυφαίους Έλληνες ποιητές και στιχουργούς: Λευτέρη Παπαδόπουλο, Μάνο

Ελευθερίου, Άκο Δασκαλόπουλο, Σώτια Τσώτου, Κώστα Κινδύνη, Μιχάλη Μπουρμπούλη,

Κώστα Ριτσώνη. Μελοποίησε επίσης ποιήματα των Γιώργου Σεφέρη, Ντίνου

Χριστιανόπουλου, Γ. Θέμελη. Ερμηνεύτρια σε πολλά τραγούδια και έργα του ήταν

και η σύζυγός του Αιμιλία Κουγιουμτζή, με την οποία έχουν αποκτήσει δύο κόρες,

τη Δώρα και τη Μαρία που ασχολούνται με τη μουσική.

«Αφήνει πολύτιμη κληρονομιά»

Μίκης Θεοδωράκης: «Είναι πολύ οδυνηρό να πρέπει να αποχαιρετήσω τον Σταύρο

Κουγιουμτζή. Παρακολούθησα σχεδόν από την αρχή την πορεία του, τον αγαπούσα,

τον θαύμαζα και τον εμπιστευόμουν απόλυτα. Γλυκύτατος μελωδός, όπως και

γλυκύτατος άνθρωπος, ο Σταύρος Κουγιουμτζής δούλεψε σε όλη του τη ζωή, συχνά

μέσα σε αντίξοες συνθήκες, διατηρώντας πάντα την εντιμότητα, την αξιοπρέπεια

και τη σεμνότητά του αλλά και την ποιότητα του έργου του, που μένει για πάντα

πολύτιμη κληρονομιά, κυρίως στη νεολαία μας».

Γιώργος Νταλάρας: «Όλοι μας αποχαιρετούμε έναν πολύ μεγάλο συνθέτη, έναν

σπουδαίο μουσικό, έναν ξεχωριστό άνθρωπο, που αντίθετα με την εποχή όσο

περνούν τα χρόνια τόσο θα μεγαλώνει η αξία του έργου του. Και εγώ αποχαιρετώ

τον πνευματικό μου πατέρα ξαφνικά και αναπάντεχα. Χάνω το στήριγμά μου, γιατί

του οφείλω σχεδόν το ξεκίνημά μου, έτσι όπως το ονειρεύτηκα. Και έτσι όπως

αναπάντεχα μπήκε στη ζωή μου όταν ήμουν μικρό παιδί, αδύναμο και με προίκισε

με τα τραγούδια του, μ’ αγκάλιασε με τη στοργή του και την αγάπη του, έτσι

φεύγει. Αφήνοντας πίσω του να αιωρούνται στη θολή ατμόσφαιρα των ημερών μας τα

φωτεινά τραγούδια του, κομμάτια της ευγενικής και εύθραυστης καρδιάς του».

INFO

Σταύρος Κουγιουμτζής, «Ανοιχτά παράθυρα με κλειστά παντζούρια», Εκδ.

Εντευκτήριο (για τις ανάγκες ομότιτλης ραδιοφωνικής εκπομπής στον ραδιοσταθμό

9,58 της EPT3) και Κέδρος, Σελ. 144, Τιμή: 9 ευρώ. «Στα διώροφα έμεναν οι

όμορφες», διηγήματα, Εκδόσεις Κέδρος, Σελ. 140, Τιμή: 9 ευρώ.