Αναζήτηση
Ηιστορία του άλλου ήταν πάντα μια πολύ δύσκολη υπόθεση για την εκπαίδευση.
Κυρίως όταν ο άλλος είναι εχθρός όπως εκατέρωθεν είναι στην περίπτωση των
Παλαιστίνιων και των Ισραηλινών. Παρ’ όλα αυτά, το προσπάθησαν. Μετά τις
συμφωνίες του Όσλο, ακαδημαϊκοί δάσκαλοι και εκπαιδευτικοί από τις δύο
πλευρές, 6 Παλαιστίνιοι και 6 Ισραηλινοί, αποφάσισαν να συγγράψουν κοινό
εγχειρίδιο Ιστορίας για τα Λύκεια αμφοτέρων των πλευρών, πιστεύοντας ότι είχε
έρθει η ώρα να κτίσουν μαζί ένα νέο ειρηνικό μέλλον.
Οι εξελίξεις τούς διέψευσαν πάραυτα. Όταν έφθασε η ώρα της πρώτης τους
συνάντησης, οι συμφωνίες του Όσλο είχαν ήδη καταρρεύσει. Δραματικά γεγονότα
ακολούθησαν. Ολόκληρος ο κόσμος παρακολουθεί έκτοτε με κομμένη την ανάσα το
μεγαλείο της βίας, την αλληλοεξόντωση μέχρις εσχάτων. Οι «γραμματιζούμενοι»
όμως συνέχισαν. Συνέχισαν, παρά τον υψηλό βαθμό ταύτισης ο καθείς με την
κοινότητά του, την οικογένειά του, το σπίτι του. Συνέχισαν να συναντιούνται
πολλές φορές σε συνθήκες παρανομίας, κρυφά και από τους συντρόφους τους, για
να μην κατηγορηθούν για προδοσία.
Τρία χρόνια μετά, ένα δίγλωσσο εγχειρίδιο Ιστορίας 100 περίπου σελίδων έπαιρνε
διακριτικά τον δρόμο για επιλεγμένα Λύκεια των δύο κοινοτήτων. Διακριτικά, για
να μην ξεσηκώσει αντιδράσεις, για να περάσει όσο μπορούσε απαρατήρητο από τους
«πατριώτες». Δύο γλώσσες, δύο εκδοχές για το ίδιο γεγονός και στη μέση κενό,
για να μιλήσει το παιδί, να εκθέσει τη δική του εκδοχή. Τη δική του εκδοχή για
δύσκολες περιόδους της ιστορίας του που ήταν κυριολεκτικά και μεταφορικά
δίγλωσσες. Όπως για παράδειγμα, το 1948, που ήταν για τους Ισραηλινούς ο
πόλεμος της ανεξαρτησίας και για τους Παλαιστίνιους η καταστροφή (El-Najhba).
Ή τα ιστορικά πρόσωπα που ήταν ταυτόχρονα και ήρωες και εγκληματίες, και
ηγέτες και τρομοκράτες.
H κίνηση δεν κατάφερε να παραμείνει για πολύ διακριτική*.
Ένας δημοσιογράφος ανακάλυψε το εγχειρίδιο και έφερε στη δημοσιότητα το όλο
ζήτημα. Το υπουργείο Παιδείας του Ισραήλ αντέδρασε ακαριαία. H χρήση του
εγχειριδίου απαγορεύθηκε στις σχολικές αίθουσες και το σχετικό διάταγμα
προειδοποιούσε τους εκπαιδευτικούς ότι κινδύνευαν με απόλυση αν ήθελαν να
πειραματιστούν. Το εγχειρίδιο ωστόσο φυγαδεύτηκε. Μεταφράστηκε στα αγγλικά,
στα γαλλικά και στα γερμανικά και οι συγγραφείς του δηλώνουν ότι θα το
συνεχίσουν με τη βοήθεια της διεθνούς κοινότητας. Θα συνεχίσουν να γράφουν για
το σχολείο την ιστορία της ίδιας γης με δύο τρόπους, θα συνεχίσουν να
επιμένουν ότι είναι χρήσιμο να μαθαίνουν οι μαθητές και οι μαθήτριές τους και
την ιστορία του άλλου. Αλλιώς θεωρούν αδύνατο ένα κοινό μέλλον.
Να ευχηθούμε και στα δικά μας;
Η Μαρία Ρεπούση είναι επίκουρη καθηγήτρια Ιστορίας και Διδακτικής της
Ιστορίας στο ΑΠΘ.
* Οι πληροφορίες μας στο εξής αφορούν περισσότερο την ισραηλινή πλευρά
και προέρχονται από τον καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ Eyal
Naveh, που ήταν επικεφαλής της ομάδας των Ισραηλινών καθηγητών.
