Πολύχρωμοι υπαινιγμοί α λα ιαπωνικά

Εφήμερος, λαμπερός και στυλιζαρισμένος ο κόσμος του θεάτρου της Άπω Ανατολής,

της νυχτερινής ζωής, των γκεϊσών, των γυναικών μπιμπελό με τα πρόσωπα σαν

κιμωλία, τις περίτεχνες κομμώσεις και τα ανθισμένα κιμονό, που εμπνέουν την

ιδιότυπη τέχνη Ουκίγιο-E. Την ιαπωνική χαρακτική με τα ζωηρά χρώματα πάνω σε

χαρτί, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Αθήνα, στον εκθεσιακό χώρο του

Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, σε μια έκθεση με πολλαπλό ενδιαφέρον, αφού μας

εισάγει στον παραδοσιακό, λαϊκό ιαπωνικό πολιτισμό και στην ιδιότυπη αισθητική

του.

Εδώ η τόλμη της γραμμής παίζει με τον υπαινιγμό και η αποκάλυψη με το

μυστήριο. Μας φέρνει όμως και στις απαρχές της σύγχρονης ευρωπαϊκής τέχνης που

επηρεάστηκε κατά τον 19ο αιώνα από την ανακάλυψη της ιαπωνικής ξυλογραφίας και

της δύναμης που έχουν η αφαίρεση και η τυποποίηση.

Σε μεταξωτά πανό είναι αναρτημένα δεκάδες χαρακτικά των 18ου και 20ού αιώνα,

στο φουαγιέ του Μεγάρου. Τρία μεγαλοπρεπή κιμονό, με κυρίαρχο το φλογερό

κόκκινο και διάκοσμο εμπνευσμένο από τις εποχές του έτους, έφθασαν στην Αθήνα

με αφορμή τις παραστάσεις του θεάτρου καμπούκι και δεσπόζουν στην έκθεση.

Το Ουκίγιο-E, η ζωγραφική του εφήμερου κόσμου, ξεκίνησε τον 17ο αιώνα από το

θέατρο. Ηθοποιοί, μουσικοί και ζωγράφοι ήταν μέλη της ίδιας κάστας πληβείων

που υπηρετούσαν με το έργο τους την ανερχόμενη τάξη των εμπόρων και των αστών.

Ανθρώπων που είχαν μια πιο χειροπιαστή αντίληψη ζωής από τους παλιούς

αριστοκράτες και κατ’ επέκταση μια πιο ρεαλιστική αντίληψη για την τέχνη.

Σκηνές από θεατρικές παραστάσεις, αναπαραγωγές του προσώπου των αγαπημένων

ηθοποιών, των διασήμων και των εταίρων. Οι εκδρομές στις εξοχές, τα γλέντια,

σκηνές του δρόμου, ανέθρεψαν αυτήν τη λαϊκή τέχνη που βασιζόταν σε σταμπωτά

χαρτιά, τα οποία κυκλοφορούσαν σε χιλιάδες αντίτυπα χωρίς ιδιαίτερη αξία.

Αυτή η ιαπωνική χαρακτική σήμερα αξίζει περιουσίες, έχει τους αστέρες

της, τις σχολές της, τα μουσεία της. Όπως όμως ανέφερε η επιμελήτρια της

έκθεσης ιστορικός τέχνης κ. Έφη Ανδρεάδη, έφθασε στα λιμάνια της Ολλανδίας,

στα 1815, μ’ έναν ασυνήθιστο τρόπο: σαν χαρτί περιτυλίγματος εμπορευμάτων.

Αμέσως σήμανε συναγερμός στους καλλιτεχνικούς κύκλους. H σχηματοποίηση, η

πολυπλοκότητα, η ανέλιξη, οι σκηνές όπου η κίνηση έχει παγώσει αφήνοντας μια

απίστευτη ηρεμία αναπνοής, ο απόλυτος συντονισμός του χεριού που σχεδίασε με

αυτό που χάραξε κι εκείνο που τύπωσε με ακρίβεια χιλιοστού τα πολλά αντίτυπα

και τα πολλά χρώματα επηρέασαν καθοριστικά τη δυτική εικαστική σκηνή.

Στο Παρίσι επικρατούσε μια γιαπωνέζικη μανία και πλήθος ζωγράφοι, από τον

Εντουάρ Μανέ και τον Ντεγκά έως τους συμβολιστές, αλλά και τον Γκογκέν, τον

Μπονάρ, ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της γιαπωνέζικης γοητείας που με «τόλμη της

γραμμής και καίρια σχηματοποίηση» θα έφερνε την ευρωπαϊκή τέχνη πιο κοντά στην

αφαίρεση του 20ού αιώνα.

H «ζήλεια» του Βαν Γκογκ

«Ζηλεύω την ιδιαίτερη καθαρότητα και την ευκρίνεια των Γιαπωνέζων», έγραφε ο

Βαν Γκογκ από την Αρλ στον αδελφό του Τεό για τα ιαπωνικά έργα τέχνης. «H

δουλειά τους είναι απλή σαν μια αναπνοή και σχεδιάζουν μια μορφή με λίγες

γραμμές, με την ίδια άνεση που έχεις όταν κουμπώνεις το γιλέκο σου».

INFO

«Ουκίγιο-E. Εικόνες ενός εφήμερου κόσμου». Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Βασιλίσσης

Σοφίας και Κόκκαλη. Έως 4 Νοεμβρίου, καθημερινά 10.00 – 18.00. Είσοδος 5 ευρώ,

μειωμένο 2 ευρώ, οικογενειακό 9 ευρώ.