H γλώσσα στην ποίηση του Kακναβάτου

Στους λογοτέχνες και ειδικότερα στους ποιητές θεωρείται σημαντικό να ασχοληθεί

με το έργο τους η κριτική, να συμπεριληφθούν ποιήματά τους σε ανθολογίες ή να

μεταφρασθούν στην αλλοδαπή. Το να είναι όμως ένας λογοτέχνης εν ζωή και να

τύχει της τιμής να γράφονται διδακτορικά πάνω στην ποίησή του είναι εξαιρετική

και σπάνια περίπτωση, αποτελεί εύνοια της τύχης, κυρίως όμως είναι απόδειξη

και αναγνώριση της αξίας του έργου του δημιουργού.

Αυτής της ξεχωριστής τιμής αξιώθηκε ο τελευταίος (;) ακραιφνής υπερρεαλιστής

ποιητής στη χώρα μας Έκτωρ Κακναβάτος, στην ποιητική γλώσσα του οποίου

συνέγραψε και τελευταία δημοσίευσε τη διδακτορική διατριβή της η Χριστίνα

Αργυροπούλου, Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, με τίτλο: «H γλώσσα στην

ποίηση του Έκτορα Κακναβάτου», σε εκδόσεις «Τυπωθήτω» του Γιώργου Δαρδανού.

Τον Έκτορα Κακναβάτο τον γνώρισα πριν από είκοσι χρόνια στην Αγία Γαλήνη

Ρεθύμνου, καλεσμένοι σε πανελλήνιο ποιητικό συμπόσιο της Φιλοσοφικής Σχολής

του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου γνώρισα και άλλους σπουδαίους ποιητές, τον καλό

φίλο και επίσης αγαπημένο μου ποιητή Τίτο Πατρίκιο, τον άλλο επίσης ακραιφνή

υπερρεαλιστή Νίκο Καρούζο και πολλούς άλλους ποιητές και κριτικούς της

Λογοτεχνίας.

Ο Κακναβάτος, ψηλόλιγνος, ενδεδυμένος στα σκούρα ρούχα και το μαύρο ναυτικό

καπελάκι του, έκτοτε είναι από τους ποιητές που αγαπώ και διαβάζω, οι λίγες

επιστολές, που ευτύχησα να έχουμε ανταλλάξει, μου είναι πολύτιμες. Με πολλή

χαρά, λοιπόν, διάβασα τη μελέτη – διατριβή της Αργυροπούλου πάνω στην ποιητική

γλώσσα του Κακναβάτου, όχι γιατί τον γνώρισα προσωπικά ή γιατί αγαπώ την

ποίησή του, αλλά γιατί, όπως γράφει ο Ερατοσθένης Καψωμένος, «η ποιητική

μυθολογία του έργου του E. Κακναβάτου, υπερβαίνοντας τις συμβάσεις, τους

κώδικες και τα όρια της παράδοσης, περιλαμβάνει όλα τα πεδία της σύγχρονης

εμπειρίας, από τη θεωρητική άποψη και τις επιστήμες έως την τεχνολογία και την

πρακτική ζωή, από τη φύση και την πραγματικότητα έως τον μύθο και την

εσωτερική ψυχική εμπειρία». Είναι μια ποίηση, κατά την Αργυροπούλου, που

ενσωματώνει «το γηγενές και παγκόσμιο στοιχείο, όχι μοιρολατρικά ή απαισιόδοξα

ή καταγραφικά, αλλά μέσα από ένα επαναστατημένο φρόνημα, από έναν λόγο βιωμένο

και ρηξικέλευθο». Είναι μία ποίηση που ανακυκλώνει το «ergo sum» του

Καρτέσιου, τον Εμπεδοκλή και τους Σοφιστές, την τετρακτύα των Πυθαγορείων, το

Ηρακλείτειο «τα πάντα ρει» σε ένα, πάλι κατά την Αργυροπούλου, «αναφορικό –

παραπεμπτικό ποιητικό λόγο».

H διδακτορική, λοιπόν, διατριβή της, που υποβλήθηκε στο Τμήμα Φιλοσοφίας και

Φιλολογίας στο Universite libre de Bruxelles, με υπεύθυνο καθηγητή τον Λάμπρο

Κουλουμπαρίτση, προσδίδει υψηλή τιμή στον ίδιο τον Έκτορα Κακναβάτο, που η

ποίησή του καθίσταται αντικείμενο πανεπιστημιακής – επιστημονικής έρευνας,

τιμά όμως και την ίδια τη μελετήτρια και συγγραφέα.

Γιατί το βιβλίο, εκτός από το κύριο μέρος, που είναι «Ποιητική Γραμματική» του

Κακναβάτου, παρέχει πλούσιο, εισαγωγικό, υλικό για τον ελληνικό και ξένο

υπερρεαλισμό, φυσικά και του Κακναβάτου, στοιχεία «σημειολογίας» της ποίησής

του, του ύφους, καθώς και πορεία και χαρακτηρισμό της ποιητικής γλώσσας του

Κακναβάτου, μέσα από στατιστικά δεδομένα. Ως παράρτημα παρατίθεται, μικρή

συνέντευξη του ποιητή στην συγγραφέα, όπου ο Κακναβάτος διαπιστώνει ότι η

πρόθεση της Αργυροπούλου για τη συγγραφή διδακτορικής διατριβής «είναι για

μένα έκπληξη». Το ίδιο το βιβλίο, σαφώς είναι «μια εργασία σοβαρή» και σημείο

αναφοράς για τους ειδικούς, αλλά και εύχρηστο κείμενο για κάθε αναγνώστη της

υπερρεαλιστικής ποίησης.

Ο Αντώνης Σανουδάκης είναι διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης – συγγραφέας.