Αρνητικό ρεκόρ 12ετίας στα επιτόκια

Ρεκόρ δωδεκαετίας κατέγραψαν φέτος τα αρνητικά πραγματικά επιτόκια

καταθέσεων ταμιευτηρίου. Η εξέλιξη αυτή, η οποία τρώει τις αποδόσεις των

αποταμιευτών αναμένεται να επιδεινωθεί, ύστερα από την επικείμενη μείωση των

ευρωπαϊκών επιτοκίων στις αρχές Δεκεμβρίου.

Τα αρνητικά επιτόκια σημαίνουν ότι ο φόρος στους τόκους των καταθέσεων και ο

πληθωρισμός «τρώνε» τις αποδόσεις των αποταμιευτών, σε σημείο που τελικά οι

τελευταίοι χάνουν λεφτά όταν αποφασίζουν να καταθέσουν στους λογαριασμούς

ταμιευτηρίου των τραπεζών. Πρόκειται δηλαδή για μια υποτίμηση… των

καταθέσεων. Σήμερα, το μέσο επιτόκιο ταμιευτηρίου κυμαίνεται γύρω στο 1,41%,

από το οποίο, μετά τη φορολόγησή του (συντελεστής φορολόγησης 15%), προκύπτει

καθαρό επιτόκιο 1,20%. Ο πληθωρισμός φέτος αναμένεται να διαμορφωθεί σε ετήσια

βάση στο 3,3%. Έτσι, το πραγματικό επιτόκιο ταμιευτηρίου διαμορφώνεται στο

-2,10%. Με πιο απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι για κάθε 100 ευρώ που καταθέτει

ένας αποταμιευτής, ύστερα από ένα χρόνο έχει χάσει 2,10 ευρώ. Στο σύνολο των

καταθέσεων ταμιευτηρίου, που τον Αύγουστο ανέρχονταν σε 60,4 δισ. ευρώ, οι

συνολικές απώλειες από τα αρνητικά επιτόκια εκτιμώνται σε 1,2 δισ. ευρώ σε

ετήσια βάση. Τα αρνητικά επιτόκια οδηγούν σε συρρίκνωση του εισοδήματος των

μικροαποταμιευτών, πολλοί από τους οποίους μέχρι πριν από μερικά χρόνια

περίμεναν από τους τόκους των καταθέσεών τους να συμπληρώσουν το εισόδημά

τους. Αυτό άλλωστε είχε επισημάνει και η Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία είχε

συνδέσει τη μείωση των επιτοκίων με τη συρρίκνωση της ζήτησης. Πρέπει να

σημειωθεί ότι οι μικροαποταμιευτές έχουν περιορισμένα περιθώρια αντιδράσεων,

αφού λόγω των μικρών κεφαλαίων που διαθέτουν αδυνατούν να «αγοράσουν» άλλα

αποταμιευτικά προϊόντα, όπως τα ρέπος, που προσφέρουν υψηλότερες αποδόσεις.

Πέρσι, το αρνητικό επιτόκιο ταμιευτηρίου ήταν 0,96%, ενώ από το 1999 μέχρι το

1992 οι αποταμιευτές απολάμβαναν θετικά πραγματικά επιτόκια, μολονότι ο

πληθωρισμός ήταν σε υψηλότερα επίπεδα. Τα θετικά επιτόκια προέκυπταν διότι τα

ονομαστικά επιτόκια ταμιευτηρίου βρίσκονταν σε αρκετά υψηλότερα επίπεδα από

τον πληθωρισμό. Για παράδειγμα, το 1995, το επιτόκιο ταμιευτηρίου ήταν 13% και

μετά τους φόρους διαμορφωνόταν στο 11,05%. Ο πληθωρισμός σε ετήσια βάση το

1995 ήταν 7,9%. Έτσι, το πραγματικό επιτόκιο ταμιευτηρίου ήταν 3,15%.

Αρνητικό πραγματικό επιτόκιο για τελευταία φορά στην τελευταία δωδεκαετία

παρατηρήθηκε το 1991, όταν διαμορφώθηκε σε -1,8%. Ένα χρόνο πριν, δηλαδή το

1990, τα πράγματα ήταν χειρότερα για τους καταθέτες, αφού το πραγματικό

επιτόκιο καταθέσεων είχε διαμοφωθεί στο -4,90%.

Πάντως, ιστορικά (από το 1976 μέχρι σήμερα) το μεγαλύτερο αρνητικό πραγματικό

επιτόκιο καταθέσεων είχε διαμορφωθεί το 1980, στο -12,3%. Επίσης, σημειώνεται

ότι σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 και του 1980 τα

πραγματικά επιτόκια καταθέσεων ήταν αρνητικά. Υπενθυμίζεται ότι από τον Ιούνιο

του 1993 τα επιτόκια ταμιευτηρίου καθορίζονται ελεύθερα από τις εμπορικές

τράπεζες, ενώ προηγουμένως ήταν διοικητικώς καθορισμένα. Επίσης, για πρώτη

φορά εφαρμόζεται φόρος επί των τόκων καταθέσεων 10% την 1η Ιανουαρίου 1991. Ο

συντελεστής φορολόγησης αυξήθηκε σε 15% από την 1η Σεπτεμβρίου 1992.

* Προς νέα μείωση επιτοκίων

η ΕΚΤ. Σελ. 50