Αναζήτηση
Εφόσον δεχθούμε ότι γίνονται αποδεκτά και από τις δύο εθνότητες η ενιαία
κυριαρχία και ιθαγένεια, η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και
ελευθεριών, το εδαφικό και η ανταλλαγή των περιουσιών, τότε η αποτελεσματική
συμμετοχή της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την
εύρυθμη λειτουργία των ανώτατων πολιτειακών οργάνων. Ωστόσο, οι πρώτες σκέψεις
μου για το σχέδιο του Κόφι Ανάν δεν μπορούν παρά να λάβουν υπόψη τα θεσμικά
αδιέξοδα που ανέδειξε η συνταγματική ζωή της Κύπρου.
Πρώτον, η τουρκική μειοψηφία ευνόητα συνιστά στο υπό διαπραγμάτευση σχέδιο
απαραίτητο συστατικό στοιχείο τόσο στη σύνθεση των συνταγματικών οργάνων
(Βουλή, Γερουσία, Υπουργικό ή «Προεδρικό» Συμβούλιο) όσο και στις διαδικασίες
παραγωγής πολιτικής απόφασης. Ωστόσο, η πραγματολογική και πολιτειολογική
πράξη στην Κύπρο ανέδειξαν ότι η αντοχή τού υπό κατάρτιση Συντάγματος θα
εξαρτηθεί από την απουσία αυτών των αμοιβαίων πολύπλοκων μηχανισμών ελέγχου
και αλληλοκαλυπτόμενων αρμοδιοτήτων μεταξύ των ανώτατων πολιτειακών οργάνων
και των αντιπροσώπων των δύο εθνοτήτων, που, μετά το 1960, αναπαρήγαγαν τις
πολιτικές, εθνικές και θρησκευτικές διαφορές τους και κατέστησαν ανεφάρμοστες
τις αποφάσεις τους.
Δεύτερον, στο ισχύον Σύνταγμα του 1960 προβλέπεται η δυνατότητα άσκησης από
τον Ελληνοκύπριο πρόεδρο και τον Τουρκοκύπριο πρόεδρο του Υπουργικού
Συμβουλίου του δικαιώματος αρνησικυρίας και αναπομπής τόσο των αποφάσεων των
δύο νομοθετικών σωμάτων (Βουλής των Αντιπροσώπων και Κοινοτικών Συνελεύσεων)
όσο και του ιδίου του Υπουργικού Συμβουλίου. Η εύρυθμη λειτουργία των νέων
πολιτειακών οργάνων ενδεχομένως θα μπορούσε να διαφυλαχθεί, εάν δεν προβλεφθεί
αντίστοιχο δικαίωμα για τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο του Υπουργικού ή
«Προεδρικού» Συμβουλίου, που θα καθυστερεί ή θα ακυρώνει τη θεσμική διαδικασία
και λειτουργία αυτών των οργάνων.
Τρίτον, θα πρέπει να προβλεφθούν στο νέο Σύνταγμα εκείνες οι εγγυήσεις για τη
λήψη αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου, που προφανώς θα συνιστά τον κύριο
μηχανισμό εξομάλυνσης και επίλυσης των πολιτειακών διαφωνιών μεταξύ των δύο
εθνοτήτων.
Τέλος, ελπίζω, η συμβιβαστική λύση που θα προκύψει από τις διαπραγματεύσεις σε
αυτή τη σημαντική και ολοκληρωμένη πρωτοβουλία του Κόφι Ανάν να γίνει και
αποδεκτή από μια ισχυρή πλειοψηφία των δύο εθνοτήτων, που θα κληθούν εξάλλου
και να την εφαρμόσουν.
Ο Δημήτρης Μέλισσας είναι επίκουρος καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
και δικηγόρος.
