Πρόσωπα Ένα μεγαλοπρεπές χαστούκι

Από την πρωθυπουργία, στο… 1,4% του εκλογικού σώματος: η αποχώρηση του

Μπουλέντ Ετζεβίτ από την πολιτική ζωή της Τουρκίας θα μπορούσε σίγουρα να ήταν

λιγότερο οδυνηρή.

Το χαστούκι ήταν μεγαλοπρεπές. «Δεν το περίμενα», δήλωσε ο απερχόμενος

πρωθυπουργός για το αποτέλεσμα, προσθέτοντας πως η κυβέρνησή του «αυτοκτόνησε»

αποδεχόμενη τις πρόωρες εκλογές. Από την άλλη, αν δεν τις «αποδεχόταν», είναι

σαφές ότι θα παραβίαζε τη βούληση του εκλογικού σώματος: η ετυμηγορία του

τουρκικού λαού έκανε όσο σαφέστερο μπορούσε πως ο 77χρονος Ετζεβίτ δεν είχε

πλέον τη λαϊκή εντολή να συνεχίσει να κυβερνά. Οι Τούρκοι ψηφοφόροι τού

χρέωσαν το γεγονός ότι πέρυσι, όταν κατέρρεε η τουρκική οικονομία και οι

Τούρκοι ζητούσαν να αποδοθούν ευθύνες για την οικτρή οικονομική κατάσταση, ο

πρωθυπουργός δεν έδειξε την ευαισθησία ούτε καν να προχωρήσει σ’ έναν

ανασχηματισμό.

Ο Ετζεβίτ συμβόλιζε από πολλές πλευρές ένα σύστημα συγκεντρωτικής πολιτικής

εξουσίας που είχε ως κύριο χαρακτηριστικό τη διαφθορά. «Ήταν ένας άνθρωπος του

καιρού του στην Τουρκία», έλεγε χθες στο Ρώυτερ ένας βετεράνος διπλωμάτης.

«Ήταν πάντα τζέντλεμαν, αλλά κάτω από τους ήπιους τρόπους του κρυβόταν μια

αυταρχική προσωπικότητα. Δεν ανεχόταν την αμφισβήτηση». Με τη σύζυγό του, τη

Ραχσάν, διοικούσαν με σιδηρά πυγμή το εθνικιστικό Κόμμα της Δημοκρατικής

Αριστεράς, το οποίο ίδρυσαν το 1985, ενώ την Τουρκία κυβερνούσε η χούντα των

στρατηγών.

Ευγενικός, γλυκομίλητος, ποιητής ο ίδιος και μεταφραστής στα τουρκικά του Τ.Σ.

Έλιοτ και του Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ, γεννήθηκε το 1925 στην Κωνσταντινούπολη και

σπούδασε αγγλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας και σανσκριτικά και τη

βεγγαλική γλώσσα στο Λονδίνο και στο Χάρβαρντ. Το 1957 εξελέγη βουλευτής του

Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, πρώτος ηγέτης του οποίου υπήρξε ο Μουσταφά

Κεμάλ. Διετέλεσε πέντε φορές επικεφαλής κυβερνήσεων και το 1974 διέταξε ως

πρωθυπουργός την εισβολή στην Κύπρο. Ο πολιτικός λόγος του, σοσιαλδημοκρατικός

αρχικά, έγινε σταδιακά καθαρά εθνικιστικός. Στη δεκαετία του 1970, η

αντιευρωπαϊκή στάση του είχε κοστίσει στην Τουρκία την ευκαιρία να μπει στην

τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα.

Η τελευταία πρωθυπουργική θητεία του ξεκίνησε το 1999, όταν σχημάτισε

κυβέρνηση με το ακροδεξιό Κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης. Η Άγκυρα συνήψε

συμφωνία με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για σαρωτικές μεταρρυθμίσεις στην

κυριαρχούμενη από το κράτος τουρκική οικονομία, αλλά ο Ετζεβίτ έδειξε πως δεν

μπορεί να αντιληφθεί τις λεπτές ισορροπίες στις οποίες βασίζεται η οικονομία

της αγοράς. Πέρυσι τον Φεβρουάριο, όταν διαφώνησε με τον πρόεδρο Σεζέρ, έκανε

μια συναισθηματικά φορτισμένη δήλωση περί «σοβαρής κρατικής κρίσης» με

αποτέλεσμα την καταβαράθρωση του τουρκικού νομίσματος, την (προσωρινή)

κατάρρευση του προγράμματος με το ΔΝΤ και την απώλεια εκατοντάδων χιλιάδων

θέσεων εργασίας.