Άσκηση στις τεχνικές μνήμης

«Mnemonic» σκέφτηκε το ΚΘΒΕ και προσκάλεσε, ακριβοπληρώνοντας (30 εκατ. σε

δρχ.) το πολυσυζητημένο και πολυβραβευμένο ανά την Ευρώπη Theatre de

Complicite στη Θεσσαλονίκη για μια ομαδική, ιδεολογική, θεατρική άσκηση επί

της Μνήμης.

Οι συντελεστές του βρετανικού θιάσου με τον γαλλικό τίτλο έφτασαν στη

Θεσσαλονίκη από το Σαράγεβο. Μετέφεραν και τον ογκώδη υπερσύγχρονο τεχνικό

τους εξοπλισμό (ηχητικό και φωτιστικό), τα λιγοστά κοστούμια τους, τη σύλληψη

του σκηνοθέτη – ιδρυτή (στα 1983) του θεάτρου Simon McBurney, και κυρίως τη

μνήμη τους.

Οι θεατές έσπευσαν κι αυτοί (κατά ορδές έφτασαν εξ Αθηνών δεκάδες

ηθοποιοί, σκηνοθέτες, θεατρολόγοι) κατακλύζοντας την πλατεία, τα θεωρεία και

ολίγον από τον εξώστη του θεάτρου της ΕΜΣ (περί τους 600 θεατές ανά

παράσταση).

Η παράσταση άρχισε με τον σκηνοθέτη – και εκ των επτά ηθοποιών της

παράστασης – Simon Mc Burney επί σκηνής με σκούρο κοστούμι και μπλε πουκάμισο

(«η μνήμη εκφυλίζεται μετά τα 28!», όπως μας ενημέρωσε στον χαριτωμένο

εισαγωγικό μονόλογο του σόου του), όρθιο μπροστά από μια παλιά ξύλινη καρέκλα

– του αρχαιολόγου πατέρα του, όπως μας είπε.

«Κάποιος με ρώτησε γιατί κάνω μια παράσταση για τη μνήμη. Προσπάθησα να

θυμηθώ». Μίλησε παραστατικά για την εκβλάστηση των αδένων του εγκεφάλου, για

την επιλεκτική μνήμη, για το παρελθόν, για το παρόν, για το θέατρο, κι ύστερα

κάλεσε του θεατές να φορέσουν τη μαύρη μάσκα ύπνου και να αγγίξουν τις

ραβδώσεις στο φρεσκοκομμένο (μύριζε ακόμη έντονα χλωροφύλλη) φύλλο δέντρου που

κρατούσαν στα χέρια τους (μάσκα και φύλλο ήταν τοποθετημένα σε φάκελο που

μοιράστηκε κατά την είσοδο).

Κάλεσε τους θεατές να γυρίσουν το ρολόι της μνήμης δύο ώρες πίσω, 15

μέρες, 11 χρόνια και στα έξι τους χρόνια. Να «δουν» τη μητέρα, τον πατέρα,

τους παππούδες, τους προπαππούδες. Όλες οι ραβδώσεις – νευρώσεις οδηγούν στη

βασική, το στέλεχος του φύλλου. Αυτό το στέλεχος, η βασική ράβδωση, ήμασταν

εμείς – ο καθένας εξ ημών. Και οι λεπτές απολήξεις οι πρόγονοι. Με πρόχειρους

υπολογισμούς φτάσαμε στις αρχές του αιώνα, του προηγούμενου αιώνα, περί τα δύο

εκατομμύρια συγγενείς. Όση ώρα τα μάτια ήταν κλειστά με τη μάσκα, ο ελληνικός

υπερτιτλισμός αντικαταστάθηκε από τη φωνή του μεταφραστή – υπνωτιστή.

Ένας άντρας μιλά στο τηλέφωνο. Συνδέει την παράσταση που εξελίσσεται με

τη δική του ιστορία. Ζει στο Λονδίνο. «Είμαι στο θέατρο, κάποιος μου ζητά να

χαϊδέψω ένα φύλλο. Συμμετοχή του θεατή, σου λέει…».

Μια γυναίκα τού απαντά. Κινείται με τρένο. Διασχίζει τη Μάγχη.

Επιστρέφει στο Παρίσι, στο Βερολίνο, στο Κίεβο, στη Λιθουανία, στην Εσθονία,

ύστερα στη Βαρσοβία, στην Αυστρία, στη Βόρεια Ιταλία.

Ένας ταξιτζής (τον υποδύεται ο Έλληνας – μέλος του θιάσου – Κώστας

Φιλίππογλου) στο Λονδίνο μιλά ελληνικά. Βιώνει τον θάνατο του πατέρα του στην

Ελλάδα. Τραγουδά – μοιρολογεί με τη μαυροφορεμένη μάνα το «Μωρή κοντούλα

λεμονιά…». Φεύγει… Η γυναίκα κινείται πάλι με τρένο. Αναζητά τον χαμένο

(στην ιστορία, στην Ευρώπη, στις αλλαγές της – ήταν Εβραίος, ήταν

κομμουνιστής, ήταν άρρωστος, ήταν πιανίστας; ) πατέρα της. Δουλεύει σε άθλια

μπαρ της Κεντρικής Ευρώπης. Χορεύει. Τραγουδά. Ήχοι εκκωφαντικοί.

«Πόσα τραγούδια ξέρεις;». Η ερώτηση επαναλαμβάνεται συχνά στη διάρκεια

της παράστασης. Και το μυστήριο της προέλευσης ενός ανθρώπινου κορμιού που

βρέθηκε διατηρημένο σε πάγο στις πλαγιές των Άλπεων επί 5.200 χρόνια. Το

κεντρικό θέμα, εικόνα – μότο στην προσπάθεια αφήγησης του παρελθόντος,

προσωπικού και συλλογικού. Της μνήμης και της ενόρασης.

Βίντεο, τηλεοράσεις που κυλούν μαγικά επί σκηνής, κρεβάτια, τραπέζια

που μετατρέπονται σε πιάνο, καρέκλες, η καρέκλα που διαλύεται, γίνεται κορμί,

ξαπλώνει, άνθρωποι ντυμένοι, γυμνοί…

«Βλέποντας ένα γυμνό σώμα κάνουμε απογραφή του δικού μας». Η φράση

επαναλαμβάνεται. Ήχοι, γλώσσες, λέξεις στα γερμανικά, ρωσικά, ελληνικά,

αγγλικά, αμερικανικά, ιταλικά, γαλλικά. «Λέξεις άφατες, οικείες, άγνωστες,

αναγνώσιμες, όλες Πατρίδα», συμπεραίνει ή διδάσκει μια φωνή στο τέλος της

παράστασης.

Οι σύγχρονοι άνθρωποι της παράστασης παίρνουν τη θέση του παγωμένου

πρωτανθρώπου των Άλπεων στον πάγκο του… ιατροδικαστή. Σηκώνονται και

εναλλάσσονται. Στέκονται όρθιοι και υποκλίνονται στο κέντρο της σκηνής.

Χειροκροτήματα. Στην αρχή τυπικά. Παγωμένα. Ύστερα πιο ένθερμα. «Η

παράσταση – όπως και όλες – ήταν αφιερωμένη στη μνήμη τής μέχρι πρότινος

(πέθανε στις 7 του περασμένου Σεπτεμβρίου) συμπρωταγωνίστριάς μας Katrin

Cartlidge», υπενθυμίζει – χωρίς μετάφραση – ένας εκ των ηθοποιών.

INFO

Το «Mnemonic» παρουσιάζεται στο θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών

(Εθνικής Αμύνης 2) για δύο ακόμη παραστάσεις σήμερα στις 5.30 και στις 9 μ.μ.

Εισιτήρια 20 και 15 ευρώ (φοιτητικό) τηλ. 0310.270.889.