Η χρονιά που πέρασε ήταν ιδιαίτερα έντονη για την αγορά τέχνης. Το 2025 ξεκίνησε με απαισιόδοξο τόνο, έπειτα από πτώση 12% στις πωλήσεις του 2024 και 3% του 2023, σύμφωνα με την έκθεση που έδωσαν για την παγκόσμια αγορά τέχνης ο μεγαλύτερος διοργανωτής φουάρ τέχνης παγκοσμίως Art Basel και το τραπεζικό ίδρυμα UBS. Το πρώτο εξάμηνο επιβεβαίωσαν την τάση αυτή, με τους τρεις βασικούς οίκους δημοπρασιών – Christie’s, Sotheby’s και Philips – να καταγράφουν μέση πτώση 6% στις πωλήσεις τους συγκριτικά με την ίδια περίοδο της προηγούμενης χρονιάς.
Ωστόσο, προς το τέλος του έτους τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Οι δημοπρασίες της Νέας Υόρκης επανέφεραν στο προσκήνιο έργα άνω των 10, ακόμη και άνω των 100 εκατ. δολαρίων. Το συνολικό ποσό των 100 ακριβότερων έργων που πουλήθηκαν μέσω δημοπρασίας ανήλθε σε 2,13 δισ. δολάρια, όταν πέρυσι δεν είχε ξεπεράσει τα 1,8 δισ. δολάρια. Οι μεγάλες δημοπρασίες της Νέας Υόρκης τον Νοέμβριο αποτέλεσαν τον κύριο καταλύτη αυτής της αύξησης, με τους τρεις οίκους να πραγματοποιούν συνολικό τζίρο πάνω από 2 δισ. δολάρια και να σημειώνουν 16 νέα ρεκόρ για καλλιτέχνες. Στην πραγματικότητα, εννέα από τα δέκα ακριβότερα έργα της χρονιάς πουλήθηκαν εκείνη την περίοδο, ενώ γενικά οι πωλήσεις στους τρεις οίκους αυξήθηκαν κατά 15% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, για πρώτη φορά από το 2022, σύμφωνα με την εταιρεία ανάλυσης και παρακολούθησης της διεθνούς αγοράς τέχνης Pi-eX. Ας δούμε τα δέκα ακριβότερα έργα που άλλαξαν χέρια στις δημοπρασίες του 2025:
Κλιμτ στην κορυφή
Οι τρεις πρώτες θέσεις ανήκουν στον Γκούσταβ Κλιμτ και στον οίκο Sotheby’s. Στην κορυφή βρίσκεται «Το πορτρέτο της Ελίζαμπεθ Λέντερερ» (1914), που πουλήθηκε προς 236,36 εκατ. δολάρια και έγινε το δεύτερο ακριβότερο έργο που έχει αλλάξει χέρια ποτέ σε δημοπρασία. Μέρος της συλλογής του αμερικανού επιχειρηματία Λέοναρντ Λόντερ, το πορτρέτο απεικονίζει την κληρονόμο Ελίζαμπεθ Λέντερερ με κινεζική ρόμπα και λευκό σάλι που κοσμείται με λούλουδα. Οι Ναζί κατέσχεσαν το έργο το 1939, αλλά τελικά επιστράφηκε στον αδερφό της το 1948. Ο Λόντερ το απέκτησε το 1985 και το κράτησε μέχρι τον θάνατό του. Το προηγούμενο ρεκόρ για έργο του Κλιμτ σε δημοπρασία κατείχε το «Κυρία με βεντάλια» (1917), που πουλήθηκε για 108 εκατ. δολάρια το 2023 από τον Sotheby’s. Το δεύτερο έργο είναι το «Ανθισμένο λιβάδι» (1908) που πουλήθηκε στην τιμή των 86 εκατ. δολαρίων. Το συγκεκριμένο έργο δεν αποτελεί την ακριβότερη τοπιογραφία του ζωγράφου, καθώς το «Δάσος σημύδας» (1903) είχε πουληθεί προς 104,6 εκατ. δολάρια το 2022 από τον Christie’s. Και το τρίτο είναι το «Δασώδης πλαγιά στο Ούντεραχ στη λίμνη Ατέρ» (1916). Βγήκε για πρώτη φορά σε δημοπρσία και πουλήθηκε για 68,32 εκατ. δολάρια, ελαφρώς κάτω από την εκτιμώμενη τιμή των 70 εκατ. δολαρίων. Πρόκειται για το τελευταίο τοπίο του Κλιμτ, που απεικονίζει την ήσυχη, δασώδη περιοχή της Αυστρίας.
Βαν Γκογκ, Ρόθκο, Κάλο, Μπασκιά, Μοντριάν, Πικάσο και Μονέ
Στην τέταρτη θέση ο Βίνσεντ βαν Γκογκ με τις «Στοίβες παρισινών μυθιστορημάτων και τριαντάφυλλα σε ένα ποτήρι» (1887 – φωτογραφία επάνω), έργο που πουλήθηκε από τους Sotheby’s για 62,71 εκατ. δολάρια. Το έργο, μέρος της συλλογής Πρίτσκερ, απεικονίζει σωρούς βιβλίων στο διαμέρισμα του αδελφού του, Τεό, όπου ζούσε τότε ο ζωγράφος. Η τιμή αυτή είναι σχεδόν διπλάσια του προηγούμενου ρεκόρ έργου του από την περίοδο του Παρισιού (Sotheby’s).
Ο Μαρκ Ρόθκο με το έργο του «Ν. 31 (Κίτρινες Ρίγες, 1958)» κατέλαβε την πέμπτη θέση με 62,16 εκατ. δολάρια. Η σύνθεση με τα στοιβαγμένα πεδία κόκκινου, ροζ, ροδακινί και κίτρινου χρώματος ανήκει σε μια σύντομη περίοδο φωτεινών χρωμάτων και πνευματικής έντασης στη σταδιοδρομία του Ρόθκο (Christie’s). Ακολουθεί η Φρίντα Κάλο που αν και στην έκτη θέση της γενικής κατάταξης κατάφερε να γίνει η πιο ακριβοπληρωμένη γυναίκα καλλιτέχνις – βάσει των πωλήσεων μέσω δημοπρασιών. Το έργο της «Ο ύπνος (Το κρεβάτι, 1940)» (φωτογραφία κάτω) πουλήθηκε από τους Sotheby’s για 54,66 εκατ. δολάρια και την απεικονίζει ξαπλωμένη σε κρεβάτι, τυλιγμένη με κισσούς, ενώ από πάνω αιωρείται μια σκελετωμένη μορφή με δυναμίτη στο σώμα της που κρατά ανθοδέσμη.
Σταθερά παρών σε καταλόγους με ακριβά έργα και ο Ζαν Μισέλ Μπασκιά με το «Στέμματα (Καθαρό Βάρος, 1981), που πουλήθηκε από τους Sotheby’s για 48,34 εκατ. δολάρια. Στην όγδοη θέση με 47,56 εκατ. δολάρια η «Σύνθεση με μεγάλο κόκκινο επίπεδο, μπλε γκρι, κίτρινο, μαύρο και μπλε» (1922) του Πιτ Μοντριάν, που αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της ώριμης περιόδου του ζωγράφου και του κινήματος De Stijl. Εστω και στην ένατη θέση, δεν θα μπορούσε να λείπει ένας Πικάσο από τη λίστα με τα 10 ακριβότερα έργα της χρονιάς. Η «Ανάγνωση (Μαρί Τερέζ, 1932)», όπου απεικονίζεται η μούσα και ερωμένη του Πικάσο απορροφημένη στο διάβασμα, πουλήθηκε προς 45,485 εκατ. δολάρια. Και η δεκάδα κλείνει με τον Κλοντ Μονέ: ένα από τα έργα της σειράς του «Νούφαρα» (1907) έπιασε την ίδια τιμή με το προαναφερθέν έργο του Πικάσο και άλλαξε ιδιοκτήτη προς 45,485 εκατ. δολάρια. Και οι τρεις τελευταίες πωλήσεις έγιναν από τους Christie’s.
