Σκέφτηκα να στήσω ένα κομμάτι συζητώντας με το ChatGPT για τη χρονιά που φεύγει. Χρειάστηκαν μερικά δευτερόλεπτα για να καταλάβω ότι η ιδέα είναι παρωχημένη. Οπου και αν κοιτάξεις θα βρεις μία συνέντευξη με εφαρμογή ΑΙ. Και όχι μόνο. Συνειδητοποίησα λοιπόν ότι αυτή είναι η μεγαλύτερη είδηση της χρονιάς. Το να θεωρείς ξεπερασμένη ως ιδέα τη συζήτηση με ένα γλωσσικό μοντέλο. Και συνέβη αστραπιαία, σε κινηματογραφικό χρόνο. Πριν από μία πενταετία ήταν επιστημονική φαντασία ή, τέλος πάντων, κάτι που δεν άγγιζε την καθημερινότητά μας. Σήμερα είναι ρουτίνα. Το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποιεί εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης σχεδόν σε καθημερινή βάση. Και το κυριότερο: η εξέλιξη αυτή ήδη θεωρείται κάτι απολύτως φυσιολογικό. Mέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια προεκτείναμε τις πνευματικές και γνωστικές μας δυνατότητες προς το άπειρο. Και ως γεγονός δεν εντυπωσιάζει πλέον και τόσο. Το αφομοιώσαμε. Χρησιμοποιείς τεχνητή νοημοσύνη με τον τρόπο που αναπνέεις. Είναι όμως μία καλή είδηση; Φυσικά και είναι. Οπως ήταν η χρησιμοποίηση της φωτιάς και η ανακάλυψη του τροχού. Και έτσι άρχισα να αναζητώ και άλλες καλές ειδήσεις από τη χρονιά που φεύγει. Ευτυχώς δεν ήταν λίγες, καθώς ακόμα και όταν οι κοινωνίες κάνουν βήματα προς τα πίσω η επιστήμη βλέπει πάντα προς το βάθος του ορίζοντα.
Το 2025 εφαρμόστηκαν ορισμένα νέα συνδυαστικά πρωτόκολλα στη μάχη κατά του καρκίνου. Εγιναν αισιόδοξες ανακοινώσεις για παρεμβάσεις που καθυστερούν την εξέλιξη του Αλτσχάιμερ. Και, ναι, όσο και αν φαίνεται προκλητικό τη στιγμή που εκατομμύρια άνθρωποι δεν θρέφονται όπως πρέπει, στο δυτικό ημισφαίριο όλο και περισσότεροι αντιμετωπίζουν την παχυσαρκία με μία ένεση στο χέρι. Λίαν συντόμως έρχονται και τα χάπια. Μιλώντας για χάπια, η ανθρωπότητα κατάπιε δισεκατομμύρια ψυχοφάρμακα, αυξάνοντας τη χρήση τους και τη χρονιά που φεύγει. Αυτό εκ πρώτης όψεως δείχνει ζοφερό, καθώς επιβεβαιώνει την επιβάρυνση της ψυχικής υγείας. Ομως έχει και φωτεινή πλευρά: οι άνθρωποι ενδιαφέρονται περισσότεροι για όσα συμβαίνουν στα βάθη του ψυχισμού τους. Τα ταμπού των ψυχικών διαταραχών καταρρίπτονται. Επίσης η Φύση έχει κάποια καλά νέα να μας πει.
Η Κίνα κατέγραψε ιστορική επίδοση στην πράσινη παραγωγή ενέργειας. Και όταν τα καταφέρνει ο μεγαλύτερος ρυπαντής του πλανήτη, αυξάνονται οι πιθανότητες και για τους υπόλοιπους. Και εμείς, ως Ελλάδα, μια χαρά τα πάμε σε αυτό το πεδίο, με το μεγαλύτερο κομμάτι της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουμε να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Ελάτε να δούμε πάλι τον κόσμο από ψηλά. Η ακραία φτώχεια και η επισιτιστική ανασφάλεια μειώνονται. Αργά. Αλλά μειώνονται. Ο στόχος για εξάλειψη της πείνας δεν έχει επιτευχθεί, καθώς μεσολάβησαν η πανδημία και πολεμική ένταση σε περιοχές της Αφρικής. Στην Ασία και στη Λατινική Αμερική τα πήγαν καλύτερα. Σήμερα υποσιτίζονται πάνω από μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι. Το 2025 ήταν απολύτως συνεπές στη σχέση της εποχής μας με τη βία. Σε πολεμικές συγκρούσεις σκοτώθηκαν περίπου 240.000 άνθρωποι, με τους περισσότερους να πέφτουν στο μέτωπο της Ουκρανίας και στη Γάζα. Ωστόσο αν δεν υπήρχαν αυτά τα δύο γεγονότα θα εστιάζαμε στις μικρές, αλλά σημαντικές, εστίες ειρήνης που γεννήθηκαν στην Αφρική, στην Ασία και στη Λατινική Αμερική. Μπορεί ο κόσμος να μην έγινε καλύτερος. Εγινε λίγο πιο ήσυχος.
Ο Μπαράκ Ομπάμα συνηθίζει να λέει ότι αν κάποιος μπορούσε να διαλέξει την εποχή που θα γεννηθεί, τότε οι καιροί μας θα ήταν η πρώτη του επιλογή. Ναι, είναι ταραγμένοι, μεταφέρουν επισφάλεια, μας γεμίζουν ένταση και συχνά ματώνουν τις ψυχές μας. Ομως, από την άλλη, αυτό είναι το κόστος που πληρώνουμε για τις ζωές που μεγαλώνουν σε μήκος και φουσκώνουν ως προς τα γεγονότα που πρέπει να διαχειριστούμε και να μεταβολίσουμε. Το 2025 δεν έκανε τους ανθρώπους πιο χαρούμενους. Τους έκανε όμως πιο συνειδητούς: για την εξουσία, την τεχνολογία, την ψυχή τους. Και αυτό ιστορικά είναι πάντα πρόοδος, έστω και αν, όσο ζούμε τα γεγονότα, διακρίνουμε ένα πισωγύρισμα. Ωστόσο μέσα στα ζοφερά και στα φωτεινά που συναντήσαμε το 2025 ένα είναι το γεγονός της ανείπωτης τραγικότητας. Ο χρόνος αυτός πέρασε πιο γρήγορα από τον προηγούμενο. Και το 2026 θα φύγει ακόμα πιο βιαστικά.
