Συμβαίνουν κι έχουν συμβεί πολλά πράγματα στη χώρα. Το σκάνδαλο των υποκλοπών ήταν ένα. Το δυστύχημα στα Τέμπη, οι χειρισμοί της κυβέρνησης αναφορικά με το ζήτημα, η στάση αντιδικίας που υιοθέτησε και η άρνηση της κυβερνητικής πλειοψηφίας να ελεγχθούν οι πρώην υπουργοί Μεταφορών ήταν άλλο ένα. Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και η ίδια κυβερνητική στάση και άρνηση διερεύνησης πολιτικών προσώπων που ακολούθησε ήταν επίσης ένα. Το ότι το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, ακυρώνοντας αρχικά την εκλογή των βουλευτών των «Σπαρτιατών» και μη διενεργώντας εν συνεχεία αναπληρωματικές εκλογές στις εκλογικές περιφέρειες των εκπεσόντων βουλευτών, υποσκάπτει τη δημοκρατική αρχή αποτελώντας «μάλλον τη σοβαρότερη θεσμική δοκιμασία που περνά η χώρα τον τελευταίο καιρό» (Αντώνης Καραμπατζός, καθηγητής Νομικής ΕΚΠΑ, Facebook), ήταν επίσης ένα. Τώρα, η χώρα μας, γίνεται το πρώτο κράτος μέλος της ΕΕ που – περνώντας ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο – εισάγει το 13ωρο στην εργασία. Το μέτρο, που η κυβέρνηση υπερασπίζεται, λέγοντας πως αφενός είναι προαιρετικό και απαιτεί συναίνεση του εργαζομένου, αφετέρου καθιστά ευέλικτο το εργασιακό πλαίσιο, αποτελεί σημαντικό ροκάνισμα παγιωμένων εργατικών διεκδικήσεων πολλών δεκαετιών.
Δέχομαι ότι τα μισά από αυτά δεν απασχολούν τον μέσο άνθρωπο. Δεν αλλάζουν την καθημερινότητά του. Αλλά εντυπωσιάζομαι που ούτε εκείνα που τον επηρεάζουν άμεσα φαίνεται να τον διεγείρουν. Διαδηλώσεις έγιναν για κάποια από αυτά. Αδιάφορες μέρες και ώρες. Απλώς για να πούμε ότι έγιναν. Θα γινόταν το ίδιο στη Γαλλία; Η συλλογική μας συνείδηση μοιάζει να έχει εκπαιδευτεί στην απάθεια. Από το σχολείο ακόμη, μαθαίνουμε τη δημοκρατία σαν θεωρία, όχι σαν πράξη. Τη μαθαίνουμε ως ύλη, όχι ως βίωμα. Δεν εθιστήκαμε στη συμμετοχή, εθιστήκαμε στη διεκπεραίωση. Δεν εθιστήκαμε ποτέ στην πολιτική ως πράξη ελευθερίας, ως διαρκή συμμετοχή και ενσώματη παρουσία στον δημόσιο χώρο. Μάθαμε να τη «συμπληρώνουμε» – όχι να τη ζούμε. Αντί για πολίτες, μάθαμε να είμαστε τα «γεμίσματα» μιας εκτονωτικής διαδικασίας ψήφου.
Και δεν δέχομαι ότι πάνε χρόνια από τη Μεταπολίτευση και το αίσθημα έχει ατονήσει. Αλλες δημοκρατίες είναι πιο μεγάλης ηλικίας από τη δική μας, κι όμως πιο ζωηρές. Η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία δεν ατονεί από κόπωση. Ατονεί επειδή έτσι τη μάθαμε. Ετσι μας τη δίδαξαν και σε αυτό, δυστυχώς, συνηθίσαμε. Ταυτίστηκαν, με τα χρόνια, στην κοινή συνείδηση οι διαδηλώσεις με τα μπάχαλα και οι διεκδικήσεις με γραφικότητες. Υστερα δαιμονοποιήθηκαν οι κινήσεις πολιτών και οι οργανώσεις της κοινωνίας. Και εμείς γίναμε απαθείς, έτοιμοι να δούμε τα πάντα χωρίς τίποτα να μας ταράζει πια.
