Περίπου έναν μήνα μετά τη σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου, δημάρχου της Κωνσταντινούπολης και πιο επικίνδυνου πολιτικού αντιπάλου του Ταγίπ Ερντογάν, η «El Pais» εκτιμούσε πως είχε έρθει «η στιγμή για την Αραβική Ανοιξη της Τουρκίας». Η ισπανική εφημερίδα θεωρούσε, μάλιστα, στο φόντο των μαζικών και ενίοτε βίαιων διαδηλώσεων διαμαρτυρίας που ακολούθησαν, ότι «ατμομηχανή της αντίστασης (στο καθεστώς Ερντογάν) είναι η νεολαία», ενώ επικαλούνταν και τα ευρήματα πρόσφατης δημοσκόπησης για να στηρίξει τον ισχυρισμό της.
Σύμφωνα με αυτά, συγκεκριμένα, μόλις το 1,4% των νέων που κατοικούν στις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας δήλωνε ικανοποιημένο από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η δημοκρατία στη χώρα του. Περισσότεροι από τους μισούς, επίσης, για την ακρίβεια το 51%, εμφανίζονταν πρόθυμοι να εγκαταλείψουν την Τουρκία για κάποια άλλη χώρα, ενώ το 48% δεν είχε στα σχέδιά του να αποκτήσει παιδιά, θεωρώντας ότι το μέλλον τους είναι επισφαλές.
Καθώς, όμως, έχουν περάσει σχεδόν τρεις μήνες από εκείνο το δημοσίευμα και 112 μέρες από τη σύλληψη του Ιμάμογλου, η παραπάνω εκτίμηση δεν δείχνει να έχει δικαιωθεί. Οι κοινωνικές διαμαρτυρίες έχουν προ πολλού καταλαγιάσει, οι διώξεις πολιτικών αντιπάλων κλιμακώνονται, η αντιπολίτευση μοιάζει αμήχανη απέναντι σε ένα πρόεδρο και ένα καθεστώς που φαντάζουν πανίσχυροι και ανίκητοι, ενώ η αποκαλούμενη «διεθνής κοινότητα» – από την Ευρωπαϊκή Ενωση ως τις Ηνωμένες Πολιτείες (για τα γειτονικά αραβικά καθεστώτα ας μη μιλήσουμε καλύτερα) – επιμένει να… σφυρίζει αδιάφορα. Θεωρώντας, προφανώς, ότι ο Ερντογάν και η Τουρκία είναι εξαιρετικά πολύτιμοι εταίροι για να έχουν την πολυτέλεια να τα χαλάσουν μαζί τους για τον Ιμάμογλου.
Μόνο που αυτό είναι κάτι το οποίο δεν αφορά μόνο τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης, αλλά όλους όσοι, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, έχουν βρεθεί απέναντι ή έχουν εκδηλώσει την πρόθεση να βρεθούν απέναντι από το καθεστώς που μεθοδικά έχουν οικοδομήσει, εδώ και 23 χρόνια, ο Ερντογάν, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) και οι πολιτικοί σύμμαχοί τους. Είτε πρόκειται για στελέχη της αντιπολίτευσης και πρώτα και κύρια του κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) είτε για εκπροσώπους των Κούρδων είτε για συνδικαλιστές και κοινωνικούς αγωνιστές είτε για μέλη τής (επί δεκαετίες διωκόμενης) τουρκικής Αριστεράς είτε για «ενοχλητικούς» δημοσιογράφους.
Στο στόχαστρο οι κεμαλιστές
Για του λόγου το αληθές, την περασμένη εβδομάδα τέθηκαν υπό κράτηση ως ύποπτοι για διαφθορά πάνω από 120 άνθρωποι στη Σμύρνη, την τρίτη πολυπληθέστερη πόλη της χώρας και προπύργιο των κεμαλιστών. Το Σάββατο, δε, συνελήφθησαν με το ίδιο πρόσχημα αρκετοί δημοτικοί σύμβουλοι και τρεις εκλεγμένοι δήμαρχοι του CHP, αυξάνοντας σε 14 τον συνολικό αριθμό των στελεχών του κόμματος σε ανάλογο αξίωμα που βρίσκονται στην ίδια θέση – μεγαλύτερος για πρώτη φορά σε σύγκριση με εκείνους του φιλοκουρδικού Κόμματος της Δημοκρατίας και της Ισότητας των Λαών (DEM). Πριν από μερικές μέρες, επίσης, η αστυνομία έβαλε χειροπέδες σε τέσσερις εργαζόμενους του σατιρικού περιοδικού «LeMan», με την αιτιολογία ότι δημοσίευσε σκίτσο προσβλητικό για τον Προφήτη Μωάμεθ (κάτι που οι ίδιοι αρνούνται).
Ο πιο πρόσφατος, μέχρι στιγμής, κρίκος στην αλυσίδα των πολιτικών διώξεων αφορά τον ίδιο τον επικεφαλής του CHP. Οπως έγινε γνωστό, οι Αρχές διεξάγουν επισήμως έρευνα εις βάρος του Οζγκιούρ Οζέλ, ο οποίος φέρεται με δηλώσεις του να προσέβαλε τον Ερντογάν – ο οποίος έχει φτάσει να αντιμετωπίζεται περίπου ως… θεός.
Σε αυτό το φόντο, παρά την απόφαση του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (ΡΚΚ) να αφοπλιστεί και τις σχετικές διαπραγματεύσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη, οι αγορές γνωρίζουν νέο κύκλο αναταράξεων. Η τουρκική λίρα συνεχίζει να υποχωρεί έναντι του δολαρίου (έστω κι αν το αμερικανικό νόμισμα δεν βρίσκεται στα καλύτερά του), έχοντας χάσει το 23% της αξίας της στη διάρκεια του τελευταίου έτους, με την ισοτιμία να έχει πέσει κάτω από τις 40 λίρες ανά δολάριο. Οσο για το κόστος της ασφάλισης έναντι του κινδύνου χρεοκοπίας, κινείται σταθερά ανοδικά, προκαλώντας περαιτέρω πονοκεφάλους στους επενδυτές. Ολα τα παραπάνω, βεβαίως, ελάχιστα αφορούν την «αυλή» του Ερντογάν, όπου συνωστίζονται μέλη της οικογένειάς του, κορυφαίοι εκπρόσωποι της τουρκικής ολιγαρχίας και πρόσωπα σε θέσεις – κλειδιά του κρατικού μηχανισμού. Ολους αυτούς, δηλαδή, που συνεχίζουν να πλουτίζουν ακόμη και όταν οι δείκτες δεν πάνε τόσο καλά – σε αντίθεση με εκατομμύρια πολίτες της Τουρκίας, οι οποίοι δυσκολεύονται ολοένα περισσότερο να τα βγάλουν πέρα, ενώ την ίδια στιγμή βλέπουν τα στοιχειώδη δημοκρατικά τους δικαιώματα να παραβιάζονται και να περιστέλλονται διαρκώς. O «Αιώνας της Τουρκίας» που υποσχέθηκε ο Ερντογάν δεν τους αφορά όλους…
Τέσσερις «εξαφανισμένοι»
ΕΚΡΕΜ ΙΜΑΜΟΓΛΟΥ
Λίγες μέρες αφότου είδε να του περνούν χειροπέδες και να τον οδηγούν στη φυλακή, στις 19 Μαρτίου, ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης και δημοφιλέστερος σήμερα πολιτικός της Τουρκίας, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, εξελέγη υποψήφιος του κεμαλικού CHP για την προεδρία, όποτε και αν στηθούν οι κάλπες. Σε μια ιδιαιτέρως μαζική διαδικασία, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι επιχείρησαν με τον τρόπο αυτόν να στείλουν ένα μήνυμα στην κυβέρνηση και τον ίδιο τον Ερντογάν ότι δεν τρομοκρατούνται και θα συνεχίσουν να αμφισβητούν τις επιλογές τους. Το καθεστώς απάντησε με ένταση της εκστρατείας τρομοκρατίας. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι από τη σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου μέχρι σήμερα, ανάλογη τύχη είχαν 230 άνθρωποι που συνδέονται με τον Δήμο της Κωνσταντινούπολης, εκ των οποίων οι 100 βρίσκονται σε καθεστώς προφυλάκισης εν αναμονή της δίκης τους. Ανάμεσά τους και ο βασικός δικηγόρος του Ιμάμογλου, Μεχμέτ Πεχλιβάν, ο οποίος κατηγορείται για συμμετοχή σε (άγνωστη) εγκληματική οργάνωση. Οσο για τον δήμαρχο, ακόμη κι αν βγει από τη φυλακή, δεν θα μπορεί να είναι υποψήφιος, καθώς του έχει αφαιρεθεί το πανεπιστημιακό δίπλωμα με την κατηγορία ότι το απέκτησε παράτυπα.
ΑΜΠΝΤΟΥΛΑΧ ΟΤΖΑΛΑΝ
Ο ιδρυτής και ιστορικός ηγέτης του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (ΡΚΚ) βρίσκεται έγκλειστος, συχνά σε καθεστώς απόλυτης απομόνωσης από τον έξω κόσμο και τους συγκρατούμενούς του, στις φυλακές υψίστης ασφαλείας του Ιμραλι, μετά τη σύλληψή του το 1999 και την καταδίκη του σε θάνατο – η οποία στη συνέχεια μετατράπηκε σε ισόβια. Εδώ και δεκαετίες είχε χαρακτηριστεί ως ο υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνος για την Τουρκία, όπως άλλωστε και η οργάνωσή του, εσχάτως όμως δείχνει να έχει μετατραπεί σε βασικό εταίρο του Ερντογάν και δυνάμει «μοχλό» για την επανεκλογή του στην προεδρία.
Η απόφαση του ΡΚΚ να αφοπλιστεί -επισήμως από την ερχόμενη Παρασκευή, σύμφωνα με πληροφορίες- και να ακολουθήσει τον δρόμο της πολιτικής πάλης, μετά τη σχετική προτροπή του Οτζαλάν (με τη διαμεσολάβηση του ορκισμένου εχθρού του, του ακροδεξιού Ντεβλέτ Μπαχτσελί), έχει κάνει αρκετούς να πιστέψουν ότι ενδεχομένως ο Ερντογάν θα δώσει το πράσινο φως και για την αποφυλάκισή του. Η Τουρκία, όμως, δεν είναι Νότια Αφρική και ο Οτζαλάν δεν είναι Νέλσον Μαντέλα. Κάτι που σημαίνει ότι μια τέτοια εξέλιξη δεν φαντάζει, για την ώρα τουλάχιστον, ως το πιο πιθανό σενάριο.
ΟΣΜΑΝ ΚΑΒΑΛΑ
Ο γνωστός επιχειρηματίας και αντίπαλος του Ερντογάν ήταν από εκείνους που πλήρωσαν την πρώτη μεγάλη κοινωνική έκρηξη εις βάρος του νέου καθεστώτος, η οποία εκδηλώθηκε το 2013. Εχει γίνει δε γνωστή ως «Εξέγερση του Πάρκου Γκεζί», από το ομώνυμο πάρκο της Κωνσταντινούπολης που βρέθηκε στο επίκεντρο των μεγάλων διαδηλώσεων εκείνης της χρονιάς, με αφορμή τα μεγαλεπήβολα σχέδια ανοικοδόμησης και τουριστικής – οικιστικής αξιοποίησής του. Για τη δράση του σε εκείνη την περίοδο, η οποία θεωρείται ως σημείο καμπής στα χρόνια διακυβέρνησης Ερντογάν και ΑΚΡ, ο Οσμάν Καβάλα καταδικάστηκε – σε μια δίκη-παρωδία, στην οποία βρέθηκε αντιμέτωπος με 17 κατηγορίες – ως υπαίτιος συνωμοσίας και προσπάθειας ανατροπής της κυβέρνησης, με αποτέλεσμα να διανύει ήδη τον όγδοο χρόνο του στη φυλακή. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει καταδικάσει την Αγκυρα, η ΕΕ έχει επανειλημμένως ζητήσει την άνευ όρων απελευθέρωσή του, όπως και το Συμβούλιο της Ευρώπης – το οποίο μάλιστα του απένειμε το 2023 το Βραβείο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που φέρει το όνομα του πρώην προέδρου της Τσεχίας, Βλάτσλαβ Χάβελ.
ΟΖΓΚΙΟΥΡ ΟΖΕΛ
Η ανακοίνωση για τη διεξαγωγή έρευνας εις βάρος του ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος έγινε επισήμως γνωστή το βράδυ της περασμένης Κυριακής. Εφόσον, δε, προκύψουν εις βάρος του επαρκή στοιχεία – κάτι που, προφανώς, δεν θα είναι ιδιαιτέρως δύσκολο, εφόσον δοθεί τέτοια «άνωθεν» εντολή –, ο Οζγκιούρ Οζέλ κινδυνεύει να απολέσει την κοινοβουλευτική ασυλία που διαθέτει, να συλληφθεί και να βρεθεί επίσης στη φυλακή, τουλάχιστον μέχρις ότου διεξαχθεί η δίκη του.
Σημειώνεται πως ο Οζέλ ανέλαβε τα ηνία του CHP τον Νοέμβριο του 2023, διαδεχόμενος τον Κεμάλ Κιλιντσντάρογλου, ο οποίος είχε γνωρίσει αλλεπάλληλες ήττες από τον Ερντογάν. Επαιξε δε πρωταγωνιστικό ρόλο στις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας που έγιναν σε όλη τη χώρα μετά τη σύλληψη Ιμάμογλου, κάτι που προφανώς δεν του συγχώρεσαν ο πρόεδρος και η κυβέρνησή του. «Ο Οζέλ ξεπέρασε τα όρια της πολιτικής αντιπαράθεσης με απειλητικές και προκλητικές δηλώσεις» έγραψε στα κοινωνικά μέσα ο επικεφαλής του επικοινωνιακού επιτελείου του προέδρου Φαχρετίν Αλτούν, για να προσθέσει: «Η δημοκρατία ενισχύεται (…) από τη βούληση του έθνους και την εφαρμογή του νόμου».
Με το βλέμμα στις εκλογές (του 2028;)
Εχει απόλυτο δίκιο ο “Economist” όταν εκτιμά πως «οι επόμενες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για το 2028, όμως ο κ. Ερντογάν προετοιμάζεται για αυτές από πολύ νωρίτερα». Οπως και η “El Pais”, η οποία παραθέτει εκτίμηση του πολιτικού αναλυτή Εμρε Τόρος ότι «στόχος της κυβέρνησης (του ΑΚΡ) είναι να διεξάγει εκλογές στις οποίες δεν θα υπάρχει εναλλακτική, όπως συμβαίνει στη Ρωσία». Το σίγουρο είναι πως στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές του 2024 το κεμαλικό CHP αναδείχθηκε για πρώτη φορά ισχυρότερο από το κυβερνών ΑΚΡ. Οι δε δημοσκοπήσεις το φέρνουν φαβορί για την πρωτιά στην περίπτωση που διεξάγονταν νέες βουλευτικές εκλογές σήμερα. Ετσι, στην περίπτωση που με την καταστολή και τις διώξεις δεν επιτευχθούν το επιθυμητό αποτέλεσμα και η αντιστροφή του κλίματος, τότε δεν αποκλείεται να ισχύσει αυτό που είπε βουλευτής του αριστερού ΤΙΡ, μετά τη σύλληψη του Ιμάμογλου τον Μάρτιο: «Στην Τουρκία η εποχή που οι κυβερνήσεις άλλαζαν μέσω εκλογών έχει περάσει».
