Χωρίς φώτα, χωρίς οθόνες, «αποκλεισμένοι» από το Internet, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις βιντεοκλήσεις και τα αμέτρητα likes. Νέοι και νέες στην Ισπανία και την Πορτογαλία πέρασαν τις ώρες του πρόσφατου μπλακάουτ όπως οι παλαιότεροι, όταν ήταν στην ηλικία τους: συζητώντας, πίνοντας μπίρες με φίλους και δημιουργώντας μεγάλες παρέες, στις οποίες συμμετείχαν ακόμη και περαστικοί. Εύλογα κανείς αναρωτιέται εάν η γενιά του Διαδικτύου και στην Ελλάδα – κυρίως η Γενιά Ζ, με έτος γέννησης από το 1997 ως το 2012 – θα άντεχε χωρίς social media.
Οπως εξηγεί η 20χρονη Μαρία Μάλαμα, φοιτήτρια στο 2ο έτος του Τμήματος Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά, αμέσως μόλις ανοίγει τα μάτια της το πρωί, ανοίγει και το κινητό της. «Χαζεύω βίντεο, στέλνω μηνύματα σε φίλους αλλά και στον αδελφό μου, ο οποίος σπουδάζει στην Κρήτη». Γι’ αυτό και κάποιες μέρες μακριά από την τεχνολογία θα δημιουργούσαν πρόβλημα τόσο στην καθημερινότητά της όσο και στη δουλειά της, αφού είναι υπεύθυνη να ψηφιοποιεί βιβλία ώστε να είναι προσβάσιμα σε ανθρώπους με αναπηρίες. «Θεωρώ, βέβαια, πως αν είχα μία εβδομάδα χωρίς social media και Ιντερνετ θα αξιοποιούσα καλύτερα τον ελεύθερό μου χρόνο και ίσως να ασχολούμουν περισσότερο με κάποιο χόμπι μου», προσθέτει.
Δύο με τρεις ώρες κάθε μέρα αφιερώνει στο Διαδίκτυο η 19χρονη φοιτήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του ΕΚΠΑ Αγγελική Μωραΐτη. Και μπορεί μία εβδομάδα χωρίς πρόσβαση σε όλα όσα η Γενιά Z έχει δεδομένα να ήταν μια καλή ευκαιρία για τη νεαρή να… ξανασυναντηθεί με τα βιβλία ή να δώσει περισσότερο χρόνο στη γυμναστική, από την άλλη όμως, όπως δηλώνει, θα διαταρασσόταν ο τρόπος που επικοινωνεί στην καθημερινότητά της με τα κοντινά της πρόσωπα, «τα οποία βρίσκονται μακριά».
Από την πλευρά της, η 20χρονη Νίκη Καρέκου, ερμηνεύτρια και φοιτήτρια σε ιδιωτική δραματική σχολή, είχε επιχειρήσει στο παρελθόν το… πείραμα της αποχής από τις νέες τεχνολογίες. Για κάποιες μέρες, όπως λέει, κέρδισε χρόνο με τον εαυτό της – «καθάρισε το μυαλό μου και είχα καλύτερη ποιότητα ζωής». Για την ίδια, όμως, τα social media αποτελούν κομμάτι της δουλειάς της. «Βασίζομαι σε αυτά σε καθημερινή βάση, διότι εκεί προβάλλω το καλλιτεχνικό μου έργο και τις παραστάσεις μου, αλλά και από εκεί πολλές φορές αντλώ έμπνευση για να ξεκινήσω ένα καινούργιο έργο. Ετσι, το μεγαλύτερο πρόβλημα που θα αντιμετώπιζα θα ήταν η απώλεια ενός μεγάλου κομματιού της τέχνης καθώς πλέον μουσική, ταινίες και πολλά άλλα έργα τέχνης είναι πλήρως ψηφιοποιημένα».
Θετικές και αρνητικές επιπτώσεις
Στο ερώτημα επιχειρεί να απαντήσει και η επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του ΕΚΠΑ, με ειδίκευση στην κυβερνοψυχολογία, Ανθή Σιδηροπούλου: «Στην Ελλάδα έχουν πραγματοποιηθεί δύο έρευνες. Στη μια οι συμμετέχοντες έπρεπε να πάρουν απόσταση από τη χρήση του κινητού τους για τρεις ώρες, ενώ στην άλλη για μία ημέρα. Το επιστημονικό συμπέρασμα που μπορούμε να βγάλουμε μέσα από τις έρευνές μας είναι ότι υπάρχουν θετικές και αρνητικές επιπτώσεις. Η βασική αρνητική επίπτωση έχει να κάνει με την αλλαγή τρόπου ζωής, μιας και όχι μόνο η Γενιά Z αλλά πλέον όλοι μας εξαρτιόμαστε σε έναν βαθμό από τα social media και τα κινητά μας. Επίσης, η απουσία κινητού έχει παρατηρηθεί ότι μπορεί να μας δημιουργήσει άγχος, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και απώλεια αίσθησης του χρόνου».
Από την άλλη, υπογραμμίζει, υπάρχουν και θετικές συνέπειες με βασικότερη αυτή που πλέον οι νέες γενιές ονομάζουν JOMO (Joy Of Missing Out, δηλαδή η χαρά της αποχής). «Το JOMO βασίζεται, λοιπόν, σε αυτή την αποχή χρήσης της οθόνης, συνεπώς και στην αύξηση της άμεσης κοινωνικής δραστηριότητας. Η ανθρώπινη επαφή έχει πιο ουσιαστικό χαρακτήρα, μιας και χρησιμοποιούνται όλες οι αισθήσεις κατά την αλληλεπίδραση».
