Το αποτέλεσμα των πρόσφατων εθνικών εκλογών αποτέλεσε ένα ακόμα σημείο τομής του εγχώριου πολιτικού συστήματος. Μεταξύ άλλων, το πιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους και αυτό που προκάλεσε τη μεγαλύτερη εντύπωση ήταν η απομυθοποίηση του κατ’ επίφαση «δικομματισμού» μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Μια κατάσταση που παρουσιαζόταν πριν από τις κάλπες του Μαΐου ως δεδομένη, «μετρημένη» στις έρευνες κοινής γνώμης και μονίμως παρούσα σε κάθε δημόσια συζήτηση τηλεοπτικής, ραδιοφωνικής ή ψηφιακής παραγωγής, κατέρρευσε μαζί με τα ποσοστά του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Μαζί με τον μύθο, διαλύθηκε και το βολικό για το κυβερνών κόμμα αφήγημα, πως υπήρχαν δήθεν διλήμματα μεταξύ δύο πόλων, αφού με εμφατική λαϊκή εντολή εγκαταστάθηκε το ΠΑΣΟΚ ως ισχυρός τρίτος πολιτειακός πόλος στο κοινοβούλιο και στο πολιτικό σύστημα. Με τον αρχηγό του εντός του κοινοβουλίου και την κοινοβουλευτική του εκπροσώπηση διευρυμένη και ανανεωμένη. Μια κοινωνική διεργασία που συντελούνταν με ένταση εντός του εκλογικού σώματος αλλά και του κοινοβουλίου καθ’ όλη τη διάρκεια της περασμένης τετραετίας, όπου η Κεντροαριστερά κινητοποιούσε εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες στις εσωτερικές της διεργασίες και το ΠΑΣΟΚ έπαιρνε τα ηνία της ποσοτικής και ποιοτικής αντιπολίτευσης έναντι της κυβέρνησης.

Χωρίς μύθους λοιπόν και ψευδή διλήμματα, η ΝΔ ασκεί για δεύτερη τετραετία τη διακυβέρνηση της χώρας. Εθισμένη όμως, όπως φαίνεται, στην ύπαρξη αυτής της «εικονικής πραγματικότητας» που είχε δημιουργήσει και συντηρήσει, μέσα από την ισχυρή επιρροή της στη διαμόρφωση των θεμάτων της επικαιρότητας, αδυνατεί να διοχετεύσει πλέον τη δυσαρέσκεια που επιφέρουν οι αδυναμίες και ανεπάρκειές της στην άσκηση των καθηκόντων της. Χωρίς το φόβητρο του τοξικού διπολισμού, στέκεται μόνη της απέναντι στον καθρέφτη των δικών της αποτελεσμάτων διακυβέρνησης και πελατειακής διαχείρισης του κράτους και των θεσμών, έχοντας να αντιμετωπίσει και μια αντιπολίτευση πιο μεθοδική, πιο διαβασμένη, πιο θεσμική. Μια κατάσταση που είδαμε να προκαλεί ακόμα και εκνευρισμό στον συνήθως ήρεμο και υπεροπτικό κ. Πρωθυπουργό, κατά τις πρόσφατες συζητήσεις μεταξύ των πολιτικών αρχηγών στη Βουλή.

Μια νέα πραγματικότητα που την οδήγησε σε προληπτικά αμυντικά μέτρα ολοκληρωτικού ελέγχου των θεσμικών διαδικασιών, που εκ του πνεύματος του πολιτεύματος απαιτούν συναινετικές διαδικασίες, και μετατροπής τους σε κομματικά καθοδηγούμενες μονάδες. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του διορισμού των νέων μελών της ΑΔΑΕ και όσων προηγήθηκαν αυτής, τα οποία έρχονται να προστεθούν σε μια σειρά από αντιδεοντολογικές πρακτικές και θεσμικές ακροβασίες με στόχο την εμπέδωση μιας μονοκομματικής άσκησης ισχύος. Οπως συνέβη και με τη διοικητική υπόταξη των επιστημονικών φορέων, τα πλημμυρικά δεδομένα των οποίων δεν συμβάδιζαν με το κυβερνητικό επικοινωνιακό αφήγημα, αλλά και τη γενικότερη ποδηγέτηση της πολιτικής θεματολογίας και προβολής των θέσεων των αντιπολιτευόμενων παρατάξεων σε μερίδα των παραδοσιακών ΜΜΕ.

Τα παραπάνω στοιχεία, ανησυχητικά αλλά ουδόλως μη αναμενόμενα, σηματοδοτούν την προσπάθεια προσαρμογής του κυβερνητικού σχήματος στη νέα πραγματικότητα εξάλειψης του καχεκτικού δικομματισμού και τη δημιουργία εργαλείων απόθεσης και απώθησης της λαϊκής δυσαρέσκειας. Η επιχείρηση όμως μετατόπισης της καχεκτικότητας στο πολίτευμα και τους θεσμούς δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να εμπεδωθεί, και αυτό αποτελεί το πρώτο και κύριο στοίχημα της θεσμικής και δημοκρατικής αντιπολίτευσης για αυτή την κοινοβουλευτική θητεία. Από την πρώτη συμβολική και ουσιαστική μάχη έδειξε πως έχει τα αντανακλαστικά, την εμπειρία και, κυρίως, τα κατάλληλα πρόσωπα για να το πετύχει.

Βλ. Ερευνα InSocial για τον κοινοβουλευτικό έλεγχο, Ιούνιος 2023

Ο Γιώργος Παπούλιας είναι

πολιτικός επιστήμονας – επ. διευθυντής του InSocial