Μπορεί η «επίσημη» πολιτική έκφραση της εξτρεμιστικής Δεξιάς και του νεοναζισμού να βρίσκεται στον αέρα λόγω του εν εξελίξει σίριαλ με τη συμμετοχή - και υπό ποιες συνθήκες - του κόμματος Κασιδιάρη στις επερχόμενες εκλογές της 21ης Μαΐου, όμως, τα σταγονίδια των εχθρών της δημοκρατίας συνεχίζουν να υπάρχουν και να δρουν, κυρίως μέσα στον αθέατο κόσμο των social media και των διαδικτυακών εφαρμογών. Από τις δημοσκοπήσεις, άλλωστε, γίνεται σαφές ότι υπάρχει ένα διόλου αμελητέο ποσοστό νέων που έλκονται από τη ρητορική του καταδικασμένου για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης πρώην βουλευτή. Στην τελευταία δημοσκόπηση της Metron Analysis για «Το Βήμα» (23/4), 4,8% των ατόμων 17-26 ετών δήλωσε ότι προτίθεται να ψηφίσει το Εθνικό Κόμμα «Ελληνες».
Η δυναμική αυτή μπορεί να είναι έως και ανεπαίσθητη στους δρόμους και στην κοινωνία, όμως, λαμβάνει υπόσταση στους ψηφιακούς διαδρόμους όπου «κυκλοφορούν» οι νέοι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Telegram, όπου υπάρχει πληθώρα γκρουπ στα οποία διακινούνται φωτογραφίες, βίντεο και κείμενα που πρόσκεινται στη νεοναζιστική ιδεολογία. Την προηγούμενη εβδομάδα και για δύο ημέρες, μάλιστα, στις διαδικτυακές αυτές συνομιλίες επικρατούσε κλίμα ευφορίας, καθώς οι συμμετέχοντες γιόρταζαν τα... γενέθλια του Αδόλφου Χίτλερ (20/4) και τη μαύρη επέτειο της επιβολής της δικτατορίας στη χώρα μας (21/4).
«Να ζήσεις, χρόνια πολλά», γράφει ένα μήνυμα σε μορφή ποιήματος, συνοδευόμενο από μια φωτογραφία του Χίτλερ από τη βρεφική του ηλικία. Το αμέσως επόμενο μήνυμα στο ίδιο γκρουπ λέει «Viva la Revlution» και παραθέτει βίντεο με σκηνές από την επταετία της χούντας.
«Χουντογλέντι»
Σε άλλο γκρουπ, που φέρεται ως το επίσημο κανάλι του Μετώπου Νεολαίας της Χρυσής Αυγής, διακινήθηκε, μεταξύ άλλων, μια φωτογραφία νέων ανδρών που φαίνονται να φορούν μπλούζες με τα σύμβολα της νεοναζιστικής οργάνωσης και κρατούν μια σημαία με το «πουλί» της 21ης Απριλίου. «Χουντογλέντι» γράφει η λεζάντα της φωτογραφίας, που φαίνεται να έχει τραβηχτεί στην ταράτσα των γραφείων της Χρυσής Αυγής στη Θεσσαλονίκη - που παραμένουν ενεργά - και σήμερα συστεγάζουν τον αυτοαποκαλούμενο «εθνικιστικό πολυχώρο ΣΑΡΙΣΑ».
Σε άλλα, παρόμοιου περιεχομένου και αισθητικής κανάλια στο Telegram οι συμμετέχοντες μπορούν να δουν πολλές ακόμη φωτογραφίες με μαυροφορεμένους νέους που σε νυχτερινές «εξορμήσεις» τους γράφουν εθνικιστικά συνθήματα σε τοίχους, ζωγραφίζουν στόχους και σβάστικες με σπρέι ή χαιρετούν ναζιστικά. Μάλιστα, πριν από λίγες ημέρες (19/4) μια ομάδα νεοναζιστών πραγματοποίησε επίθεση σε κατάληψη στον Βοτανικό Κήπο της Πετρούπολης, βανδαλίζοντας το κτίριο με σβάστικες και πετώντας κροτίδα στην είσοδο, την ώρα που χαιρετούσαν ναζιστικά. Υπερήφανοι για τις ενέργειές τους, αναδημοσίευσαν το βίντεο από τη «δράση» στο Telegram.
Διεθνή δίκτυα
Εξάλλου, οι έλληνες νεοναζί φέρονται να συμμετέχουν και σε διεθνή δίκτυα και καμπάνιες του εξτρεμιστικού χώρου. Συγκεκριμένα, μέλη του Μετώπου Νεολαίας βρέθηκαν πρόσφατα στο άγαλμα του Λεωνίδα στο Δημοτικό Στάδιο Σπάρτης και έγραψαν «Free Rob Rundo», δηλαδή «Ελευθερώστε τον Ρομπ Ράντο», έναν αμερικανό νεοναζί που συνελήφθη στα τέλη Μαρτίου στη Ρουμανία. Τέλος, στα σκοτεινά κανάλια του Telegram - με τους συμμετέχοντες που κυμαίνονται μεταξύ μερικών δεκάδων και 1.700 - βρίσκουμε και αρκετούς «θεωρητικούς» του νεοναζισμού, οι οποίοι δημοσιεύουν κείμενα που ξαναγράφουν την Ιστορία, αλλά και ρήσεις ή τις βιογραφίες, τα έργα και τις ημέρες, εμβληματικών μορφών του Γ' Ράιχ και του εθνικοσοσιαλισμού.
Σε μια «δημοσκόπηση» που έγινε σε ένα από αυτά τα κανάλια σχετικά με τα πολιτικά πιστεύω των συμμετεχόντων, περισσότεροι από τους μισούς (53%) αυτοπροσδιορίζονται ως εθνικοσοσιαλιστές, ένας στους τέσσερις (24%) δηλώνει εθνικιστής, 10% προτιμούν τον φασισμό, 7% δηλώνουν πατριώτες, ενώ 6% επιλέγουν... «άλλη πολιτική ταυτότητα». Στη «δημοσκόπηση» συμμετείχαν 1.110 άτομα συνολικά.
«Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι η δραστηριοποίηση των ατόμων αυτών επικεντρώνεται στο Telegram, καθώς το συγκεκριμένο μέσο προσφέρει εύκολη ανωνυμία και απόκρυψη στοιχείων, ενώ το moderation (σ.σ.: ο περιορισμός του περιεχομένου) της πλατφόρμας είναι ισχνό έως ανύπαρκτο - όπως φάνηκε και στην πρόσφατη υπόθεση revenge porn, με εμπλεκόμενους χιλιάδες χρήστες που αντάλλασσαν για μήνες προσωπικό υλικό γυναικών», υπογραμμίζει, μιλώντας στα «ΝΕΑ», ο Γιώργος Σαμαράς, επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο King's College του Λονδίνου.
Μοναχικοί λύκοι
«Πέραν του Telegram, όμως, υπάρχουν και γκρουπ στο Facebook που δραστηριοποιούνται εξτρεμιστές ανώνυμα, χωρίς αρκετές ενδείξεις ότι συνδέονται με τη Χρυσή Αυγή ή το νέο κόμμα Κασιδιάρη. Πολλοί από αυτούς είναι μοναχικοί λύκοι», συνεχίζει ο ίδιος. Αν πάμε, όμως, στα πιο «οπτικά» μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το TikTok και το YouTube, βλέπουμε αρκετούς λογαριασμούς που συνδέονται άμεσα με το κόμμα βαρυποινίτη πρώην χρυσαυγίτη. «Ειδικά το YouTube, μέχρι πρόσφατα, δεν είχε περιοριστεί η δραστηριότητά του».
«Προφίλ που έχουν σχέση με το νέο μόρφωμα χρησιμοποιούν reels (σ.σ.: σύντομα κλιπ) όλο και πιο συχνά με αποκλειστικό σκοπό να αποκτήσουν virality, να κοινοποιηθούν μαζικά δηλαδή. Εχει μοντερνοποιηθεί η επικοινωνία τους και ο τρόπος μετάδοσης υλικού», τονίζει o καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας. Μάλιστα, το κόμμα Κασιδιάρη έχει και το δικό του κανάλι με βίντεο «κωμικού» σχολιασμού της επικαιρότητας, στοχεύοντας, προφανώς, στους νέους. Τα βίντεο του καναλιού ακολουθούν την επιτυχημένη συνταγή του δημοφιλούς «LUBEN», όμως αντί να κλείνουν με το «αλλά, αυτοί είστε» του γενικού γραμματέα του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα, κλείνουν με το «άντε βρε νούμερο» που είχε πει ο Ηλίας Κασιδιάρης στη Ρένα Δούρου πετώντας της ένα ποτήρι νερό, πριν αρχίσει να γρονθοκοπεί εν εξάλλω τη Λιάνα Κανέλλη σε πανελλήνια τηλεοπτική μετάδοση το 2012.
Δημιουργία κοινοτήτων
Τα παραπάνω μέσα εντάσσονται σε μια στρατηγική που ακολουθούν κατ' εξοχήν τα μορφώματα της Ακροδεξιάς σε όλη την Ευρώπη και στις ΗΠΑ. «Το βασικό τους target group είναι οι νέοι λευκοί άνδρες, τους οποίους προσεγγίζουν σε σχολεία, γήπεδα ή ακόμα και στον στρατό», εξηγεί, από την πλευρά της η Δάφνη Χαλικιοπούλου, καθηγήτρια Συγκριτικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Γιορκ. «Τα μορφώματα αυτά ποντάρουν στη δημιουργία κοινοτήτων (community building), εντός των οποίων υπάρχει μια αλληλεγγύη. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθούν να χτίσουν μια βάση υποστηρικτών, η οποία διαφέρει από τους αγανακτισμένους ψηφοφόρους που μπορεί να ψηφίσουν ένα ακροδεξιό κόμμα από αντίδραση και αντισυστημισμό», συμπληρώνει.
Εντούτοις, ο Γιώργος Σαμαράς βλέπει διαφορές στις προσεγγίσεις των μορφωμάτων, ξεχωρίζοντας την περίπτωση του κόμματος Κασιδιάρη: «Διαδικτυακά, ο Κασιδιάρης και το κόμμα του χρησιμοποιούν μέχρι και τις διαφημίσεις της Google για να πιάσουν το κοινό αυτό με υλικό κομμένο και ραμμένο στα μέτρα τους. Η εύκολη διάδοση υλικού μέσω reels είναι σημαντική μάσκα - παρουσιάζεται ως κάτι απλουστευτικό το οποίο με εύκολα λαϊκίστικά λόγια αναφέρεται σε γενικά ζητήματα πολιτικής».
«Οι νέοι ακροδεξιοί έλκονται από το κοινό τους μίσος προς μεταναστευτικές ροές, ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα, τρανς άτομα και άλλες ευάλωτες ομάδες που στοχοποιούνται - η ρητορική των ελληνικών εξτρεμιστικών κινημάτων έχει εστιάσει σε θέματα κουλτούρας», καταλήγει ο επίκουρος καθηγητής του King's College.
