Ατενίζοντας το 1821

Υποθέτω ότι θα ήταν πολύ δύσκολο να βεβαιώσουμε ότι τα όσα συμβαίνουν σήμερα στη χώρα μας είναι μια απόπειρα ακύρωσης της Επανάστασης του 1821 και των πολιτικών αποτελεσμάτων που προέκυψαν από αυτή. Η σημερινή Τουρκία σε καμία περίπτωση δεν είναι η Οθωμανική Αυτοκρατορία των τότε χρόνων. Ακόμα λιγότερο μοιάζει η σημερινή Ελλάδα με τον τότε Ελληνισμό. Ο τελευταίος ήταν διάχυτος στον οθωμανικό χώρο – και όχι μόνο σε αυτόν – και συγκροτούσε πολύμορφη πολιτική οντότητα πολύ πριν από την ίδια την Επανάσταση. Στα πριν από το 1821 χρόνια ο Ελληνισμός είχε «φωτισμένους» ηγεμόνες και αντίστοιχες αυλές στις παραδουνάβιες χώρες, ενώ διέθετε αριστοκρατική ελίτ, είτε με τη μορφή των αρχόντων της οθωμανικής διοίκησης, των Φαναριωτών, είτε με τη μορφή αρχιερέων της Εκκλησίας, είτε με τη μορφή τοπικών προυχόντων, είτε με τη μορφή «ανθρώπων του πολέμου», αρματολών. Στον χώρο της οικονομίας ελληνικοί εμπορικοί οίκοι, μικροί ή μεγάλοι, παρακολουθούσαν από κοντά τις οικουμενικές εξελίξεις σε αυτόν τον αντιφατικό 18ο αιώνα – αιώνα των Φώτων, της ακμής του δουλεμπορίου και της πρώτης συσσώρευσης κεφαλαίου στον προθάλαμο του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.