«Γιατί είμαι αντιδραστικός»

Ο Μισέλ Ουελμπέκ λέει αντίο. Πριν προλάβουν να στεναχωρηθούν οι θαυμαστές των έργων του, οφείλουμε να διευκρινίσουμε. Δεν αποχαιρετά τον κόσμο του βιβλίου που τον ανέδειξε ως έναν από τους ανανεωτές του γαλλικού μυθιστορήματος και τους πιο επιτυχημένους σύγχρονους δημιουργούς, βραβευμένο από τον πρόεδρο Μακρόν με το Μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής. Ο συγγραφέας των έργων «Πλατφόρμα», «Ο χάρτης και η επικράτεια» και «Σεροτονίνη» (όλα από τις εκδόσεις Εστία) θα σταματήσει να «επικοινωνεί τις σκέψεις και απόψεις του δημοσίως». Το ανακοίνωσε επισήμως στο νέο του βιβλίο «Interventions 2020» των 450 σελίδων, το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα στα γαλλικά από τις εκδόσεις Flammarion και συγκεντρώνει συνεντεύξεις, άρθρα κι επιστολές των τελευταίων 28 ετών. Οπως επισημαίνει ο ίδιος, θα επέμβει στη δημόσια ζωή μόνο «σε περίπτωση σοβαρού ηθικού επείγοντος ζητήματος, όπως για παράδειγμα μια νομοθεσία για την ευθανασία».

Ο 64χρονος συγγραφέας σε όλη του τη ζωή, πόσω μάλλον στην καριέρα, υπήρξε ένας αντιδραστικός δημιουργός χωρίς ποτέ να το κρύβει. Ενας δανδής εθισμένος στην πρόκληση που υιοθετεί αμφιλεγόμενες απόψεις. Αν δεν ήταν ένας αναγνωρισμένος άνθρωπος του πνεύματος, οι τοποθετήσεις του θα τύγχαναν διαφορετικής, πιο δυσμενούς αντιμετώπισης στα σαλόνια του Παρισιού, του Λονδίνου, της Μαδρίτης ή της Νέας Υόρκης όπου συνηθίζει να συχνάζει. Το νέο του έργο «Interventions 2020» δανείζεται τον τίτλο, παρωδώντας τον ταυτόχρονα, από τις ανθολογίες του Ζαν Πολ Σατρ και του Αλμπέρτ Καμί. Στις σελίδες του ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει επαίνους για τον Ντόναλντ Τραμπ, κατηγορίες εναντίον της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τοποθετήσεις για τον φεμινισμό, μια υπερασπιστική θέση για την πορεία και μια πολύ συγκεκριμένη θεωρία για την παιδεραστία. Ο Ουελμπέκ παίζει με την πρόκληση, το επιπόλαιο και το χιούμορ, ζωγραφίζοντας ουσιαστικά έναν χάρτη της ιδεολογικής του τοποθέτησης.

Ο ΚΑΛΟΣ ΤΡΑΜΠ, Η ΚΑΚΗ ΕΕ. Για τον Ουελμπέκ, λοιπόν, ο πρόεδρος Τραμπ είναι «ένας από τους καλύτερους προέδρους που έχει γνωρίσει η Αμερική», αφού του φαίνεται ένας τύπος «αρκετά ακαθόριστος» σε προσωπικό επίπεδο. Η δε Ευρωπαϊκή Ενωση; «Μια άθλια ή, στην καλύτερη περίπτωση, ηλίθια ιδέα, η οποία σιγά σιγά έχει γίνει εφιάλτης, από τον οποίο τελικά θα ξυπνήσουμε». Φύλαξε όμως μια καλή κουβέντα για το Brexit. «Το μόνο πράγμα που μετανιώνω είναι ότι πάλι οι Αγγλοι ήταν πιο θαρραλέοι από εμάς μπροστά στην Αυτοκρατορία». Δεν σταματάει όμως με αυτές τις τοποθετήσεις. Στα κείμενά του διατυπώνει αρκετά δόγματα για τον σύγχρονο ευρωπαϊκό εθνικολαϊκισμό, μένοντας πιστός σε μια δύσπιστη στάση απέναντι στην κοινοβουλευτική δημοκρατία. «Ψηφοφορία κάθε τέσσερα χρόνια για την εκλογή του αφεντικού, είναι αυτή δημοκρατία;» αναρωτιέται χαρακτηριστικά. «Σε προσωπικό επίπεδο, όταν οι άνθρωποι μου μιλούν για δημοκρατικές αξίες, μου είναι δύσκολο να νιώσω το σωστό συναίσθημα. Μάλλον η πρώτη μου αντίδραση θα ήταν να πεθάνω στα γέλια» γράφει. Ποιο όμως είναι το σύστημα που αυτός προτείνει; Μια άμεση δημοκρατία, χωρίς κοινοβούλιο, στην οποία ο πρόεδρος θα εκλέγεται ισόβια και θα «μπορεί να ανακληθεί μέσω δημοψηφίσματος κατόπιν λαϊκής πρωτοβουλίας».

Συνεχίζοντας τον συλλογισμό του, μοιάζει να μοιράζεται κάποια κοινά στοιχεία με τη ρητορική της Μαρί Λεπέν και της γαλλικής Ακροδεξιάς, διατυπώνει την άποψη πως η χώρα του πάει «εξαιρετικά κακά», αφού «βρίσκεται στα πρόθυρα ενός εμφύλιου πολέμου». Ετσι, δεν θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη η αρνητική του αντίληψη για το Ισλάμ, για την οποία διώκεται επισήμως. «Ξέρω ότι θα μπορεί να σας εκπλήξω, αλλά όταν είπα "Το Ισλάμ είναι η πιο ανόητη θρησκεία" το είπα ως απόδειξη. Δεν πίστευα ότι θα δεχόμουν τέτοια κριτική ή αμφισβήτηση» γράφει ο Ουελμπέκ.

Μια καλή κουβέντα δεν βρίσκει να πει ούτε για τις φεμινίστριες της εποχής του, τις οποίες χαρακτηρίζει «ανόητα καλές» γιατί πολεμούσαν εναντία στην αντισύλληψη, την άμβλωση, τη σεξουαλική ελευθερία «σαν το πατριαρχικό σύστημα να είναι εφεύρεση κακών ανδρών». Την ίδια ώρα βέβαια, κατά τον ίδιο, «ο ιστορικός στόχος των ανδρών ήταν να κοιμηθούν με τοΝ μέγιστο αριθμό γυναικών χωρίς να κάνουν οικογένεια», μια λεπτομέρεια που θεωρεί ότι θα είχε συμβάλει στην αληθινή σεξουαλική επανάσταση. Ο Ουελμπέκ επίσης παραδέχεται πως είναι φίλος με πόρνες που αγαπούν την «τέχνη τους». «Το να αποτρέψεις αυτά τα κορίτσια από την άσκησή της είναι μια σημαντική βλακεία, ενώ το να μην τις ακούς τραγική βρεφικοποίηση».

Η ΠΑΙΔΟΦΙΛΙΑ. Σε άλλο σημείο των κειμένων του ασχολείται και με το ζήτημα της παιδεραστίας με τον χαρακτηριστικό του αινιγματικό τρόπο. Και μάλιστα από την αρχή ξεκαθαρίζει την τοποθέτησή του. «Σε όλα τα θέματα που αναφέρθηκαν τόσο ανεπαίσθητα από τα μέσα ενημέρωσης, το παιδί είναι απολύτως θύμα». Και προσθέτει:ς «Η παιδοφιλία μού φαίνεται ο ιδανικός αποδιοπομπαίος τράγος μιας κοινωνίας που οργανώνει την επιδείνωση της επιθυμίας χωρίς να παρέχει τα μέσα για να την ικανοποιήσει. Στις τρέχουσες συνθήκες της σεξουαλικής οικονομίας, ο ώριμος άνδρας θέλει να ζευγαρώσει, αλλά δεν έχει πλέον τη δυνατότητα να το πράξει. Δεν έχει καν το δικαίωμα» υποστηρίζει ο Ουελμπέκ. Και καταλήγει «Δεν πρέπει να εκπλαγούμε, λοιπόν, που ρίχνει τον εαυτό του στο μόνο ανίκανο να αντισταθεί σε αυτόν: το παιδί».

Προκλητικές ή ρεαλιστικές, οι απόψεις του Ουελμπέκ ντύνουν το βιβλίο του μ' έναν μανδύα εκκεντρικότητας και παράξενου χιούμορ. Το «Interventions 2020», μακριά από την ιδεολογική του ταυτότητα, μπορεί να θεωρηθεί κι ένα δοκίμιο που εκφράζει τους πιο βαθείς φόβους της γαλλικής κοινωνίας. Ταυτόχρονα, ίσως και να είναι ο τελευταίος κρίκος μιας αλυσίδας πολιτικών στοχαστών, από τον Σαρλ Μοράς έως τον Λουί Φερντινάντ Σελίν ή στο άλλο άκρο τον Στάλιν και τον Μάο, που έλαμψαν ως συγγραφείς και ασπάστηκαν ακραίες ιδεολογίες.