Ο Χοσελίτο των παιδικών μας χρόνων

Ηταν 12/4 του 1960 όταν ο μέγας Ed Sullivan παρουσίαζε στο έκπληκτο αμερικάνικο κοινό το φαινόμενο Joselito. O 12χρονος, τότε, ήδη super star στη χώρα του, ισπανός τραγουδιστής και ηθοποιός, είχε στο ενεργητικό του ήδη 8 ταινίες που σπάνε ταμεία, όχι μόνο στις ισπανόφωνες χώρες.

Ο  José Jiménez Fernández γεννήθηκε το 1947, γνήσιος Ανδαλουσιάνος, όπως θα έγραφε κι ο Λόρκα, και μεγάλωσε σε μια εποχή που κυριαρχούσε στις μεγάλες οθόνες όλου του κόσμου, ο μικρός Pablito Calvo με το συγκινητικό Marcellino Pany e Vino (1955) και τις κινηματογραφικές εταιρείες της Ισπανίας που είχαν δει έξαφνα τα κέρδη τους να εκτοξεύονται, να ψάχνουν απεγνωσμένα να βρουν κάτι αντίστοιχο. Ο Joselito έπεσε σαν μάννα εξ' ουρανού και φώλιασε με την ιδιαίτερη φωνή του στη συνείδηση όλου του κόσμου, σαν το απόλυτο παιδί θαύμα, που μέχρι σήμερα, ακριβώς 60 χρόνια μετά, δεν έχει αντικατασταθεί.

Η φωνή του δεν αφήνει ασυγκίνητο ούτε τον Pier Paolo Pazolini, που ντύνει με το θρυλικό Violino Tzigano την πιο σπουδαία ταινία του, το Mamma Roma, με την Anna Magniani στον καλύτερο ρόλο της καριέρας της. Τίποτα δεν φαίνεται να συγκρατεί την ανοδική ξέφρενη πορεία του μικρού παιδιού θαύματος από την Ανδαλουσία. Και ξαφνικά σιωπή. Η κατάρρευση έχει αρχίσει λίγο πριν από την πλήρη εξαφάνιση. Οι ψιλές νότες με την εφηβεία έχουν χαθεί και η δύναμη της φωνής έχει θαμπώσει. Το κοινό που αποθεώνει τον πιτσιρικά Joselito, έχει αρχίσει να του γυρνάει την πλάτη. Λίγο καιρό μετά τη θριαμβική είσοδό του στο Ολυμπιά στις 16 Νοεμβρίου του 1965, με το προνόμιο του μικρότερου σε ηλικία τραγουδιστή που εμφανίστηκε εκεί, μάλιστα τραγούδησε και τον Κυρ Αντώνη του Χατζιδάκι, βλέπει τον θρόνο του να κλονίζεται και καταρρέει κι ο ίδιος. Η εικόνα του παιδιού που μπορεί να διαχειριστεί την τεράστια επιτυχία, που γίνεται σύμβολο μιας ολόκληρης χώρας με αμφιλεγόμενη σταθερότητα και ρευστή πολιτική κατάσταση (ο Joselito μεσουρανεί σε όλη τη διάρκεια της δικτατορίας του Φράνκο), πρέσβης ενός πολιτισμού που βάλλεται από την εισροή των επιρροών της Δύσης και απομένει μόνος άξιος διάδοχος της παράδοσης, ξαφνικά απομένει μόνος σε ένα σύμπαν που όχι μόνο τον αγνοεί, αλλά κάτι χειρότερο, μοιάζει να τον τραβά με βία στο περιθώριο, γιατί έκανε το έγκλημα να μεγαλώσει. Οι εταιρείες πανικόβλητες βλέπουν το χρυσό παιδί να ξεντύνεται την πορφύρα και ενώ έχουν κερδίσει από αυτόν πολλά εκατομμύρια όχι μόνο δεν κάνουν τίποτα για να συγκρατήσουν την πτώση, αλλά την επιτείνουν.

Η προσωπική ιστορία μου με τον Joselito αρχίζει κάπου 30 χρόνια μετά. Είμαι σχεδόν 17 ετών. Εχω κάπου ακούσει να αναφέρεται το όνομά του σε ένα χαρούμενο τραγουδάκι που έλεγε ο Γιώργος Μαρίνος και πέφτω πάνω σε ένα δισκάκι του σαρανταπεντάρι στο Μοναστηράκι. Λίγα χρόνια μετά σπουδάζοντας στη Νέα Υόρκη ανακαλύπτω ένα χωμένο, ούτε φαινόταν, υπόγειο δισκάδικο, στην Αστόρια, που σε ένα τοίχο υπήρχε μια αφίσα του Joselito. Ετρεξα και παρακάλεσα τον έμπορο να μου προμηθεύσει ό,τι υπάρχει, ό,τι έχει και ο ίδιος. Δίσκους είχε, δυο συλλογές, αλλά τους κρατούσε για τον εαυτό του. Δέχτηκε μόνο να μου τους γράψει σε κασέτες.

Η ιστορία συνεχίζεται λίγα χρόνια αργότερα. Μόλις έχω γυρίσει στην Ελλάδα και έχει ξεκινήσει μια συνεργασία και μια ακόμα πιο πολύτιμη φιλία με τον Μάριο Φραγκούλη, που έπαιζε εκείνη την εποχή στο Θέατρο Τέχνης, έναν Μπρεχτ, άρτι αφιχθείς εκ Λονδίνου, μετά από μια τεράστια επιτυχία στο West End. Επίκειται μια συνεργασία του με τον Γιώργο Νταλάρα, την οποία συζητάμε μέσα στο αυτοκίνητό μου. Ο Νταλάρας έχει προτείνει στον Μάριο να τραγουδήσουν μαζί το Granada. - Α, του λέω το τραγούδι που έλεγε ο Joselito… Ο Μάριος δεν ήξερε τότε ποιος είναι ο Joselito κι έτσι άρχισα αμέσως τον προσηλυτισμό καθώς είχα βέβαια στο αυτοκίνητο τις πολύτιμες κασέτες. Με τις πρώτες νότες ο Μάριος άρχισε να κλαίει. Ως το τέλος είχε υποκύψει πλήρως στη μαγεία της φωνής του. Η έκπληξη ήρθε λίγο καιρό αργότερα. Ο Μάριος ξεκινούσε μαθήματα με τον θρύλο της όπερας Αλφρέντο Κράους ενθουσιασμένος που τον είχε δεχτεί. Φανταστείτε την έκπληξή του όταν στο σπίτι του Κράους πάνω στο πιάνο, υπήρχε μια φωτογραφία με αφιέρωση του Joselito. Ο Μάριος φυσικά ρώτησε τον Κράους κι εκείνος του απάντησε πως «Ο μικρός αυτός μας έμαθε όλους να τραγουδάμε καλύτερα, μέσα από την ψυχή μας» και πως γι' αυτό του είχε τεράστια εκτίμηση και σεβασμό.

Ισως ήταν ο μόνος, γιατί η ιστορία του Joselito που ακολουθούσε τη μεγάλη πορεία, είχε απογοητεύσει το κοινό της Ισπανίας, που ήθελε να ξεχάσει και να θάψει άρον άρον το προηγούμενο μεγάλο σύμβολό της. Γιατί πια ο Joselito δεν ήταν το καλό παράδειγμα για τα παιδιά της. Εθισμένος στην κοκαΐνη, παλεύοντας με τους δαίμονές του, ο άλλοτε κυρίαρχος, έφτασε να δουλεύει για να βγάλει τα απαραίτητα χρήματά του ως μισθοφόρος στην Αφρική. Κουρασμένος από τη ζωή αυτή, αποφασίζει να γυρίσει πίσω και να μείνει στη Βαλένθια, άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Τίποτα άλλωστε στην εμφάνισή του δεν θύμιζε τον πιτσιρικά super star. Ωστόσο συγκινημένος ο Αλφρέντο Κράους από τη συζήτηση με τον Μάριο κι αφού του είχε πει τα πάντα για τον θαυμασμό μου, πήραν μαζί στο τηλέφωνο τον Joselito και λίγες μέρες μετά, ήταν Χριστούγεννα θυμάμαι, ο Μάριος, που δεν μου είχε πει τίποτα, όλο αυτό τον καιρό, γύρισε με μια κούτα γεμάτη ταινίες, δίσκους, ένα αυτόγραφο, μια διεύθυνση κι ένα τηλέφωνο.

Ετσι άρχισε μια αλληλογραφία με τον πενηντάρη πλέον Joselito, από τον οποίο έμαθα όλες τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες της βασανιστικής ζωής του, όχι κατά τη διάρκεια του εθισμού του, αλλά της άλλης, της λαμπερής και ένδοξης. Του εγκλεισμού του, σε βαθμό σχεδόν φυλάκισης, από τους παραγωγούς των ταινιών του με τη συναίνεση της οικογένειάς του, για να μην επιβαρύνει τη φωνή του, της προβολής του σχεδόν σαν έκθεμα τσίρκου, της βίαιης απομάκρυνσής του από κορίτσια ώστε να καταστείλουν τις ορμές του και τέλος την επιβολή να του γίνονται ενέσεις αμφιβόλου προέλευσης για να παραμείνει μικρός, όσο γινόταν περισσότερο, πράγμα που επηρέασε τη φωνή του και εμπόδισε τη φυσιολογική του ανάπτυξη. Κοντά σε αυτά η μορφίνη έγινε καθημερινή ανάγκη για να υποφέρει τους αφόρητους πόνους από τις επιπλοκές των παρεμβάσεων. Εμεινε σχεδόν νάνος και εθίστηκε στις ουσίες να αναρωτιέται αν άξιζε τελικά η θυσία, για έναν κόσμο, που τόσο γρήγορα άλλαξε γύρω του κι από εκεί που τον αποθέωνε τώρα του γύριζε επιδεικτικά την πλάτη, σαν να ήταν ο ίδιος φταίχτης.