Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Σύνδεση μέλους
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Η παγκόσμια οικονομία εξακολουθεί να παραπαίει από το σοκ της πανδημίας του Covid-19. Ποτέ στο παρελθόν σε καιρό ειρήνης δεν έχει ζήσει κάτι παρόμοιο η κοινωνία μας - μια κοινωνία στην οποία σήμερα κυρίαρχο ρόλο παίζει η τεχνολογία.
Θα υπάρξει ένα «δεύτερο κύμα» κι έπειτα και άλλα κύματα; Αυτό το τρομακτικό ερώτημα απασχολεί τους ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο, καθώς και εκείνους που παίρνουν τις αποφάσεις. Κανένας όμως δεν ξέρει την απάντηση. Δεν υπάρχει κάποιο εγχειρίδιο στο οποίο να προβλέπεται πως μια οικονομία υψηλής τεχνολογίας και παγκοσμιοποιημένη μπορεί να λυγίσει από ένα μικροσκοπικό παθογόνο.
Θα ήταν λάθος να εξετάσουμε αυτήν την κατάσταση μόνο από βραχυπρόθεσμη οπτική. Η άμεση προτεραιότητα είναι να πολεμήσουμε τον Covid-19. Η πανδημία είχε άμεσες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες για δισεκατομμύρια ανθρώπους, ενώ φαίνεται να προκαλεί αλλαγές στην πολιτική και οικονομική εξουσία.
Οι συνέπειες αυτής της κρίσης όμως ήρθαν για να μείνουν ακόμη και χρόνια. Δεν είναι παράλογο να περιμένει κανείς πως οι ιστορικοί του μέλλοντος θα θυμούνται το 2020 σαν την αρχή μιας εποχής θεμελιωδών αλλαγών. Εχοντας αντιληφθεί τις συνέπειες του τρόπου με τον οποίο οργανώσαμε την οικονομία μας και του τρόπου με τον οποίο εκμεταλλευτήκαμε τη φύση, μπορούμε επιτέλους να στραφούμε προς τη βιωσιμότητα.
Αν το καταφέρουμε αυτό, τότε ο κορωνοϊός θα μας έχει χρησιμεύσει σαν ξυπνητήρι. Αν δεν καταφέρουμε όμως να προχωρήσουμε στις απαραίτητες αλλαγές, τότε η πανδημία του 2020 θα σηματοδοτήσει την αρχή μιας άνευ προηγουμένου ανθρώπινης καταστροφής.
Ενα πράγμα είναι πάντως σίγουρο. Η κρίση αυτή θα μας αποδεσμεύσει από την αφελή μας εμπιστοσύνη στην ανθρώπινη πρόοδο. Πιστέψαμε επί μακρόν πως οι αρνητικές επιπτώσεις της συνεχούς οικονομικής ανάπτυξης θα εκμηδενίζονταν ή τουλάχιστον θα ελαχιστοποιούνταν από τους καρπούς αυτής της ανάπτυξης. Παρά τα αδιαμφισβήτητα γεγονότα και τις προειδοποιήσεις των ειδικών, πείσαμε τον εαυτό μας πως τελικά ελέγχουμε τη φύση. Παρά τις φαντασιώσεις μας πως θα φτάσουμε να αποικίσουμε το Διάστημα, η πραγματικότητα είναι πως η δύναμή μας φτάνει μόνο έως ένα σημείο, το οποίο συνήθως ορίζεται από τον ορίζοντα των συμφερόντων μας.
Το πρώτο μάθημα της κρίσης του Covid-19 είναι πως ο πολιτισμός μας χρειάζεται κατεπειγόντως να εφοδιαστεί με ένα νέο αίσθημα ευθύνης. Οι περισσότεροι συνειδητοποιήσαμε αυτό το γεγονός μόνοι μας. Το ερώτημα είναι εάν μπορούμε να δράσουμε συλλογικά, προωθώντας τις αλλαγές που χρειαζόμαστε.
Υπάρχουν 7,7 δισ. άνθρωποι στον πλανήτη και αυτός ο αριθμός αναμένεται να φτάσει τα 9,7 δισ. έως το 2050. Η ακόρεστη ζήτηση για υλικούς πόρους θα συνεχίσει να αυξάνεται και αυτό σημαίνει πως η εκμετάλλευση του πλανήτη θα ξεπερνά την αναγεννητική δυνατότητα του φυσικού συστήματος. Η πραγματικότητα αυτή ήταν η αρχή της γεωλογικής εποχής που είναι γνωστή ως Ανθρωπόκαινος: ευτυχώς ή δυστυχώς, το ανθρώπινο είδος έφτασε στο σημείο όπου οι πράξεις του καθορίζουν το μέλλον σχεδόν κάθε άλλου είδους του πλανήτη.
Αυτή η τεράστια εξουσία συνεπάγεται και τεράστιες ευθύνες. Εως την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης, η ανθρώπινη δραστηριότητα είχε σχετικά ελάχιστες επιπτώσεις στον ίδιο τον πλανήτη. Τώρα, η σχέση αυτή έχει γίνει δυσανάλογη. Η αύξηση του πληθυσμού και της μαζικής κατανάλωσης, στην οποία συνέβαλε η τεχνολογική πρόοδος, έχει οδηγήσει σε μια δραματική μείωση των φυσικών πόρων που κάποτε έμοιαζαν ανεξάντλητοι. Και οι εκπομπές από όλη αυτή την παραγωγή έκαναν την ατμόσφαιρα να ζεσταίνεται με μια τρομακτική ταχύτητα.
Μπορούμε να αναλάβουμε την ευθύνη και να επιστρατεύσουμε το θάρρος που χρειάζεται για να προχωρήσουμε στη Μεγάλη Μετατροπή. Ή μπορούμε να περιμένουμε, με ανοικτά τα μάτια, τους Τέσσερις Καβαλάρηδες της Αποκάλυψης. Με τον Covid-19, ο πρώτος Καβαλάρης εμφανίστηκε. Κάποιος θα πει πως πρέπει να αναπτύξουμε την τεχνητή νοημοσύνη και να φτιάξουμε κβαντικούς υπολογιστές ή πιο «σοφιστικέ» εργαλεία πολέμου. Στην πραγματικότητα, αυτό που χρειαζόμαστε είναι καλύτερα συστήματα ανάλυσης με τα οποία θα βελτιώσουμε τη δημόσια υγεία, θα προστατεύσουμε το περιβάλλον και θα διατηρήσουμε τον πλανήτη κατοικήσιμο.
*Ο Γιόσκα Φίσερ είναι πρώην ηγέτης των Πρασίνων στη Γερμανία και αντικαγκελάριος
