Η ανισότητα κυριαρχεί σήμερα περισσότερο στην ημερήσια διάταξη όσων χαράσσουν πολιτική. Με την πολιτική και κοινωνική αντίδραση ενάντια στην καθιερωμένη οικονομική τάξη που τροφοδοτεί την άνοδο λαϊκιστικών κινημάτων και διαδηλώσεων από τη Χιλή έως τη Γαλλία, οι πολιτικοί όλων των παρατάξεων κατέστησαν το ζήτημα ως επείγουσα προτεραιότητα. Και ενώ οι οικονομολόγοι αντιδρούσαν για τις δυσμενείς επιπτώσεις των πολιτικών ισότητας στην παροχή κινήτρων για την αγορά ή στη δημοσιονομική ισορροπία, τώρα ανησυχούν ότι η υπερβολική ανισότητα ενισχύει τη μονοπωλιακή συμπεριφορά και υπονομεύει την τεχνολογική πρόοδο και την οικονομική ανάπτυξη.
Τα καλά νέα είναι ότι δεν έχουμε καμία έλλειψη εργαλείων πολιτικής με τα οποία μπορούμε να ανταποκριθούμε στην αυξανόμενη ανισότητα. Σε μια πρόσφατη διάσκεψη που διοργάνωσα με τον Ολιβιέ Μπλανσάρ, τον πρώην επικεφαλής οικονομολόγο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, υπήρξε εξέλιξη. Μια ομάδα οικονομολόγων παρουσίασε ένα ευρύ φάσμα προτάσεων, καλύπτοντας και τις τρεις διαστάσεις μιας οικονομίας: τη διαδικασία πριν από την παραγωγή (την εκπαίδευση, την υγεία, τους χρηματοπιστωτικούς κανόνες), την ίδια την παραγωγή και τη διαδικασία μετά την παραγωγή (κυρίως τη φορολογία).
Οι οικονομολόγοι αναγνωρίζουν ότι η καταπολέμηση των υπαρχόντων προβλημάτων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αναγέννηση της ικανότητας της οικονομίας να δημιουργεί καλές θέσεις εργασίας. Δεν υπάρχει έλλειψη ιδεών εδώ. Τα θεσμικά όργανα της αγοράς εργασίας και οι παγκόσμιοι κανόνες εμπορίου πρέπει να μεταρρυθμιστούν για να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική ισχύ του εργατικού δυναμικού. Οι ίδιες οι επιχειρήσεις πρέπει να αναλάβουν μεγαλύτερες ευθύνες για τις τοπικές κοινότητες, τους εργοδότες και τους προμηθευτές τους. Η κυβερνητική στήριξη της καινοτομίας πρέπει να κατευθύνεται προς τις τεχνολογίες που συνδέονται άμεσα με την απασχόληση. Μπορούμε να οραματιστούμε τη δημιουργία ενός νέου καθεστώτος συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την οικοδόμηση μιας οικονομίας με καλές θέσεις εργασίας. Πολλές από αυτές τις ιδέες δεν έχουν δοκιμαστεί. Ωστόσο, οι νέες προκλήσεις απαιτούν νέες λύσεις. Εάν δεν είμαστε έτοιμοι να είμαστε τολμηροί και ευφάνταστοι στις προσπάθειες της βελτίωσης της οικονομίας χωρίς αποκλεισμούς, θα παραχωρήσουμε τελικά την πρωτοβουλία σε παλιές καταστροφικές ιδέες.
Ο Ντάνι Ρόντρικ είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας στη John F. Kennedy School of Government, Harvard University
