Η ατλαντική ασφάλεια σήμερα μοιάζει σαν μια πτήση – φάντασμα. Με το «πλήρωμα» εξουδετερωμένο – δηλαδή χωρίς ιδέες ή ηγεσία – πετά στον αυτόματο πιλότο έως ότου, αναπόφευκτα, συγκρουσθεί ή τελειώσουν τα καύσιμα και πέσει. Για να αποφευχθεί η καταστροφή, καλό θα είναι εκείνοι που βρίσκονται στο πιλοτήριο να ξυπνήσουν – και μάλιστα γρήγορα.

Από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ΗΠΑ, ως κυρίαρχη δύναμη στον κόσμο, πιλοτάρουν τη βορειοατλαντική ασφάλεια. Ομως υπό τον πρόεδρο Τραμπ, οι ΗΠΑ δεν ηγούνται. Δεν είναι καν ξεκάθαρο ποιος στην κυβέρνηση Τραμπ έχει πλέον την ευθύνη. Σήμερα, η παλιά φράση του πρώην υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ – «Ποιον παίρνω τηλέφωνο όταν θέλω να μιλήσω με την Ευρώπη;» – μπορεί άνετα να τεθεί για την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Οταν ο Τραμπ ανήλθε στην εξουσία, οι ευρωπαίοι σύμμαχοι της Αμερικής (αλλά και ο υπόλοιπος κόσμος) πίστεψε ότι γνώριζε την απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Ηλπιζαν πως όποια μεγαλοστομία και αν εκτοξευθεί από τον Λευκό Οίκο, οι ΗΠΑ θα υποστήριζαν το status quo. Η αμερικανική πολιτική, έλεγαν στον εαυτό τους, δεν θα καθορίζεται από τη θύελλα των tweet του Τραμπ, αλλά από πιο αξιόπιστους «ενηλίκους» στην κυβέρνησή του – τον Ρεξ Τίλερσον, πρώτο υπουργό Εξωτερικών του Τραμπ, τον Χ.Ρ. Μακμάστερ, δεύτερο σύμβουλο εθνικής ασφαλείας και τον Τζέιμς Μάτις, πρώην υπουργό Αμυνας.

Ολοι έχουν αποχωρήσει πλέον. Ο Μάτις έφυγε μετά την ξαφνική ανακοίνωση του Τραμπ για απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία – μια απόφαση που ελήφθη παρά την αντίθετη γνώμη του υπουργού Αμυνας. Στην επιστολή παραίτησής του επέκρινε έντονα τον Τραμπ επειδή «δεν αντιμετωπίζει συμμάχους με σεβασμό» ούτε μπορεί «να ξεχωρίσει μεταξύ κακόβουλων και στρατηγικών αντιπάλων». Και κατέληξε προς τον πρόεδρο: «Εχετε το δικαίωμα να διαλέξετε έναν υπουργό Αμυνας που να συμφωνεί με τις απόψεις σας».

Τα αλλοπρόσαλλα μηνύματα από την Ουάσιγκτον συνεχίζονται – ή μάλλον αυξάνονται. Ο Τραμπ ανακοίνωσε ξαφνικά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία, όμως λίγες ημέρες αργότερα ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας Τζον Μπόλτον έθετε όρους να ηττηθεί πλήρως το Ισλαμικό Κράτος και να δώσουν εγγυήσεις οι Τούρκοι ότι δεν θα επιτεθούν στους Κούρδους που υπήρξαν οι στενότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ εκεί.

Ομως πλέον η κυβέρνηση Τραμπ δεν φαίνεται να μπορεί να επιβάλει νέους όρους στην Τουρκία. Η πολιτική της στη Συρία αποτελεί πλέον ένα ανοιχτό θέμα. Και αυτό δεν οφείλεται σε κάποια παράλυση ή στην κακή οργάνωση της κυβέρνησης στην Ουάσιγκτον. Ούτε είναι θέμα αναποτελεσματικής ή παραπλανημένης ηγεσίας. Αυτό που συμβαίνει στην αμερικανική εξωτερική πολιτική δείχνει πως δεν υπάρχει καθόλου ηγεσία. Σε αυτό το σημείο κανείς δεν γνωρίζει ποια είναι η πολιτική των ΗΠΑ ή ποιος την καθορίζει. Και αυτό έχει επηρεάσει όλη τη βορειοατλαντική κοινότητα.

Τον επόμενο μήνα, οι βετεράνοι της διεθνούς πολιτικής και διπλωματίας θα συναντηθούν για την ετήσια Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου. Πέρυσι το θέμα ήταν το ημι-ελπιδοφόρο «Στο χείλος – και πίσω;». Φέτος θα πρέπει να είναι «Υπάρχει κάποιος στο τιμόνι;». Οι Αμερικανοί που θα βρεθούν στη μεγάλη αίθουσα του ξενοδοχείου Bayerischer Hof του Μονάχου θα πουν «ναι». Ομως δεν είναι εκείνοι που βρίσκονται στο πιλοτήριο.

Η Ανα Παλάθιο είναι πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας