Δυστυχώς στον κοινοβουλευτισμό στη χώρα μας δεν υπάρχει παράδοση κυβερνήσεων συνεργασίας κομμάτων. Από το 1877 μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 15 κυβερνήσεις συνεργασίας. Οι περισσότερες είναι βραχύβιες, ειδικού σκοπού ή μεταβατικές. Οι κυβερνήσεις συνεργασίας με τη μεγαλύτερη διάρκεια είναι οι κυβερνήσεις Σαμαρά και ΣΥΡΙΖΑ. Από την επιβολή της συνταγματικής μοναρχίας το 1843 σχηματίστηκαν 45 κυβερνήσεις. Πέντε με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Κανάρη. Θα είναι και ο πρώτος πρωθυπουργός κυβέρνησης συνεργασίας.

Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Κανάρη: Σχηματίστηκε στις 22 Μαΐου 1877, υπό την πίεση της κοινής γνώμης που ανησυχούσε για την τύχη των υπόδουλων Ελλήνων στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που βρίσκονταν σε πόλεμο με τη Ρωσία. Μετείχαν Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, Χαρίλαος Τρικούπης, Θεόδωρος Δηλιγιάννης, Επαμεινώνδας Δεληγεώργης και Αλέξανδρος Ζαΐμης. Διάρκεια: οκτώ μήνες! Οταν τον Σεπτέμβριο του 1877 πέθανε ο Κωνσταντίνος Κανάρης, οι υπουργοί ασκούσαν την πρωθυπουργία με βάρδιες!

Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη: 4 Δεκεμβρίου 1926. Διάρκεια: εννέα μήνες. Λόγω της απλής αναλογικής δεν αναδείχθηκε αυτοδύναμη κυβέρνηση. Στην οικουμενική κυβέρνηση μετείχαν βενιζελικοί και συντηρητικοί. Θα ανατραπεί από την αποχώρηση των υπουργών του Λαϊκού Κόμματος. Θα προλάβει να θέσει σε εφαρμογή το νέο Σύνταγμα, το αρτιότερο και προοδευτικότερο από τα προηγούμενα. Μερικά ονόματα από την πρώτη σύνθεση της κυβέρνησης είναι ο Αλέξανδρος Ζαΐμης, ο Παναγής Τσαλδάρης, ο Γεώργιος Μερκούρης, ο Μιχαήλ Κύρκος, ο Ιωάννης Μεταξάς.

Κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου: 18 Οκτωβρίου 1944. Διάρκεια: τρεις μήνες! Χαρακτηρίστηκε κυβέρνηση εθνικής ενότητας διότι μετείχαν και εκπρόσωποι του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου. Η κυβέρνηση σχηματίστηκε μετά την Απελευθέρωση στις 18 Οκτωβρίου 1944 και αντικατέστησε τη διορισμένη από τους Γερμανούς κυβέρνηση Ράλλη που διοικούσε τα κατεχόμενα εδάφη της Ελλάδας, καθώς και την εξόριστη κυβέρνηση Παπανδρέου που για τη διάρκεια της Κατοχής βρισκόταν στο εξωτερικό (Κυβέρνηση του Καΐρου). Λίγες ημέρες πιο πριν, στις 9 Οκτωβρίου 1944, διαλύθηκε και η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (η «Κυβέρνηση του βουνού»). Στις 28 Νοεμβρίου 1944 το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο θα αποσύρει τους υπουργούς του μετά την απαίτηση αποστράτευσης των αντιστασιακών οργανώσεων Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο και Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος από τον Γεώργιο Παπανδρέου. Τα Δεκεμβριανά προκάλεσαν και την πτώση της κυβέρνησης.

Κυβέρνηση Παναγιώτη Πουλίτσα: 4 Απριλίου 1946. Διάρκεια: δύο εβδομάδες! Ηταν υπηρεσιακή κυβέρνηση που αντικατέστησε την κυβέρνηση Θεμιστοκλή Σοφούλη 1945 και διορίστηκε με σκοπό την προσωρινή διοίκηση της χώρας μέχρι την εκλογή αρχηγού του Λαϊκού Κόμματος, το οποίο είχε κερδίσει τις εκλογές του Μαρτίου του 1946. Στις πρώτες μεταπολεμικές εκλογές στις 31 Μαρτίου 1946 απείχε το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος. Κυριάρχησε η Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων με βασικό εταίρο το Λαϊκό Κόμμα υπό τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη. Εν όψει του δημοψηφίσματος για το πολιτειακό ο Τσαλδάρης έπεισε τον Σοφοκλή Βενιζέλο και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο να στηρίξουν κυβέρνηση υπό τον τότε πρόεδρο του Συμβουλίου Επικρατείας Παναγιώτη Πουλίτσα. Η κυβέρνηση διαλύθηκε λόγω διαφωνίας για τον χρόνο του δημοψηφίσματος.

Κυβέρνηση Δημήτρη Μάξιμου: 24 Ιανουαρίου 1947. Διάρκεια: επτά μήνες. Με παρέμβαση των Αμερικανών συσπειρώνονται τα αστικά κόμματα σε κυβέρνηση συνασπισμού η οποία είναι γνωστή ως «Επτακέφαλος Κυβέρνησις» υπό τον τραπεζίτη Δημήτριο Μάξιμο (ιδιοκτήτη τότε του Μεγάρου Μαξίμου). Μετείχαν: Κωνσταντίνος Τσαλδάρης, Σοφοκλής Βενιζέλος, Γεώργιος Παπανδρέου, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Κωνσταντίνος Καραμανλής και Ναπολέων Ζέρβας (αρχηγός του Εθνικού Δημοκρατικού Ελληνικού Συνδέσμου). Υστερα από οκτώ μήνες θα την ανατρέψουν οι Αμερικανοί προβάλλοντας ως αιτία την αποτυχία των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων του Στρατού κατά των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού. Στη διάρκεια της θητείας της αποχωρούν τα βρετανικά στρατεύματα και εξαγγέλλεται το περίφημο Δόγμα Τρούμαν.

Κυβερνήσεις Θεμιστοκλή Σοφούλη – Αλέξανδρου Διομήδη: 7.11.1947 – 6.1.1950. Την κυβέρνηση Μαξίμου θα διαδεχθεί η κυβέρνηση συνεργασίας «Λαϊκών» και «Φιλελευθέρων» με πρωθυπουργό τον κεντρώο πολιτικό Θεμιστοκλή Σοφούλη. Βασική αποστολή η συντριβή των στρατιωτικών δυνάμεων του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος και η εφαρμογή του Δόγματος Τρούμαν. Τον Σοφούλη μετά τον θάνατό του (24 Ιουνίου 1949) διαδέχθηκε ο τότε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αλέξανδρος Διομήδης.

Κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου: 23 Μαρτίου 1950.  Διάρκεια 22 ημέρες! Λόγω της απλής αναλογικής οι πρώτες μετεμφυλιακές εκλογές δεν ανέδειξαν αυτοδύναμη κυβέρνηση και τελικά σχηματίστηκε κυβέρνηση των κεντρώων με το Λαϊκό Κόμμα υπό τον Σοφοκλή Βενιζέλο. Αναλυτικά: Οι βουλευτικές εκλογές του 1950 που διεξήγαγε η υπηρεσιακή κυβέρνηση Ιωάννη Θεοτόκη δεν έδωσαν την πλειοψηφία σε κανένα κόμμα. Ο βασιλιάς έδωσε πρώτα εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο πρώτο κόμμα, στο Λαϊκό Κόμμα. Ο αρχηγός του, Κωνσταντίνος Τσαλδάρης, δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει αρκετή υποστήριξη για να έχει πλειοψηφία και κατέθεσε την εντολή. Δεύτερος πήρε την εντολή ο Σοφοκλής Βενιζέλος, αρχηγός του Κόμματος των Φιλελευθέρων, ο οποίος σχημάτισε την κυβέρνηση με την υποστήριξη του Λαϊκού Κόμματος και του Μετώπου Εθνικής Αναδημιουργίας του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, αντίθετα με τη συμφωνία των τριών κομμάτων του Κέντρου που λίγες ημέρες μετά τις εκλογές είχαν υπογράψει πρωτόκολλο κυβερνητικής συνεργασίας υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα. Δεν θα κλείσει μήνας και οι Αμερικανοί θα τον αναγκάσουν σε παραίτηση.

Ο Γιώργος Ρωμαίος είναι δημοσιογράφος – συγγραφέας.

Βιβλία: Το τετράτομο «Η περιπέτεια του κοινοβουλευτισμού», «Η Ελλάδα των δανείων και των χρεοκοπιών», «Από τον Οθωνα στην καγκελάριο Μέρκελ – 180 χρόνια οι Γερμανοί στην Ελλάδα», «Η Ευρώπη και η Ελλάδα – Από την κρίση στην ελπίδα» (εκδόσεις Πατάκη)