Αν και η Ευρώπη έκανε πολλά και σημαντικά βήματα (παρά τα καθόλου αμελητέα προβλήματα και εμπόδια) σε διάφορους τομείς, η πρόοδος ήταν λιγότερο θεαματική στην εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας και άμυνας, που αποτελούν τους κατεξοχήν τομείς όπου τα έθνη – κράτη προσπαθούν να διατηρήσουν την αυτονομία τους. Ωστόσο, οι εξελίξεις των τελευταίων ετών, η κλιμακούμενη αντιπαράθεση με τη Ρωσία, οι κλυδωνισμοί στις διατλαντικές σχέσεις κατά τη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ, το Brexit, οι ανησυχίες για το ενδεχόμενο κατάρρευσης της Ευρωπαϊκής Αρχιτεκτονικής Ασφαλείας (INF, CFE κ.λπ.) και η αναζήτηση νέων ισορροπιών στις σχέσεις της Ευρώπης με τις (άλλες;) μεγάλες δυνάμεις υποχρέωσαν την ΕΕ να προσπαθήσει να ενισχύσει τον διεθνή της ρόλο και την ευρωπαϊκή αμυντική ικανότητα μέσω της υιοθέτησης της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Ασφαλείας, τη θεσμοθέτηση ενός «υπουργού Εξωτερικών» και μιας Διπλωματικής Υπηρεσίας της ΕΕ και την προώθηση της συνεργασίας στον τομέα της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας.

Αν και απέχουμε αρκετά από την ίδρυση Ευρωπαϊκού Στρατού, προωθούνται η δημιουργία νέων δομών, ο καλύτερος συντονισμός και συνεργασία μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων των Κρατών – Μελών της ΕΕ, καθώς και η ενίσχυση της βιομηχανικής και τεχνολογικής βάσης της Ευρώπης στον τομέα της άμυνας, μέσω της υλοποίησης πρωτοβουλιών όπως η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Συνόρων, η Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία, το Ευρωπαϊκό Ταμείο για την Αμυνα, η Συντονισμένη Ετήσια Αμυντική Επισκόπηση και το Επιχειρησιακό Επιτελείο της ΕΕ.

Η ΕΕ φαίνεται να συνειδητοποιεί λοιπόν ότι αν θέλει να συμπεριλαμβάνεται στις παγκόσμιες δυνάμεις του 21ου αιώνα, δεν έχει την πολυτέλεια να παραμελήσει περαιτέρω τη στρατιωτική ικανότητά της (hard power), παρά το γεγονός ότι η «ήπια ισχύς» (soft power) θα συνεχίσει να αποτελεί το βασικό εργαλείο για τον διεθνή ρόλο της Ενωσης. Αυτή η αλλαγή τρόπου σκέψης ενδιαφέρει και τη χώρα μας που βρίσκεται γεωγραφικά στην πρώτη γραμμή «άμυνας» της Ευρώπης. Με δεδομένο και τον εξελισσόμενο ρόλο του ΝΑΤΟ στην ανατολική και, κυρίως, τη νότια πτέρυγα της Συμμαχίας και τις συνακόλουθες προκλήσεις και ευκαιρίες για την ελληνική ασφάλεια, το ΕΛΙΑΜΕΠ και «ΤΑ ΝΕΑ» ανοίγουν σήμερα τον φάκελο της ευρωπαϊκής ασφάλειας.