Πώς επιλέγετε τα έργα που θα ανεβάσετε κάθε φορά;

Είναι μια ερώτηση που δεν έχω καταφέρει να την απαντήσω ποτέ ξεκάθαρα. Στην πραγματικότητα δεν μπορώ να την απαντήσω και να νιώσω ότι δίνω μια απάντηση ολοκληρωμένη. Ισως να επιλέγω ενστικτωδώς. Εχω μια τάση να κινούμαι αντίθετα. Οταν για παράδειγμα αποφάσισα τον σκηνοθετήσω Μπρεχτ, είχα ξεκινήσει αντίστροφα. Με είχε καλέσει ο Λευτέρης Βογιατζής για να γιορτάσουμε τα 30χρονα του θεάτρου του και ανέβασα τις «Ψευδαισθήσεις» του Ιβάν Βιριπάγεφ. Ηταν πολύ σημαντική στιγμή αυτή για μένα. Το έργο αυτό βασίζεται στην κληρονομιά του Μπρεχτ. Μετά σκηνοθέτησα τον «Χρυσό δράκο» του Ρόναλντ Σιμελπφένιχ που πάλι εμπεριείχε το μπρεχτικό σύμπαν. Ετσι κάπως έφτασα το 2013 να σκηνοθετώ τον «Καλό άνθρωπο του Σετσουάν». Κινούμαι από το σήμερα στο χθες. Αλλά αυτό τώρα μπορώ να σ’ το εξηγήσω. Αν με ρωτούσες τότε, δεν θα μπορούσα να σ’ το περιγράψω.

Αντίστροφα οδηγηθήκατε και με τον Σαίξπηρ; Καταπιάνεστε για πρώτη φορά με έργο του και ύστερα από χρόνια με κωμωδία.

Εχω πάρα πολλά έργα που αγαπώ και θα ‘θελα να ανεβάσω κατά καιρούς και τα μελετούσα. Αλλά τελικά η επιλογή δεν γίνεται συνειδητά. Ανέβασα την «Εκδίκηση» του Τόμας Κιντ το 2010. Είχα σκηνοθετήσει κωμωδία τελευταία φορά πριν από 8 χρόνια το «Cock» στο θέατρο Θησείον. Ενα έργο πολύ σύγχρονο που μιλάει για θέματα που τότε μόλις είχαν ξεκινήσει να συζητιούνται: το ζήτημα της ταυτότητας, του αν πρέπει να δηλώνεις στρέιτ ή  γκέι, γιατί πρέπει να κρίνονται αυστηρά κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι έλκονται και από τα δύο φύλα κ.λπ. Ηταν ένα κείμενο που άνοιξε αυτή τη θεματική και χαίρομαι πάρα πολύ γι’ αυτό. Εκτοτε καθαρή κωμωδία δεν είχα κάνει.  Εκτός από κάποια έργα βεβαίως που είχαν το σκοτεινό αυτό χιούμορ ή μια παράξενη ειρωνεία. Ενιωσα την ανάγκη όμως τώρα να ασχοληθώ ξανά και ξεκίνησα να διαβάζω κωμωδίες και φάρσες. «Η κωμωδία των παρεξηγήσεων» κατατάσσεται από πολλούς μελετητές στις φάρσες.

Πώς καταλαβαίνετε ότι φτάνετε εκεί που θέλετε με τη σκηνοθεσία, ότι πλησιάζετε αυτό που οραματιστήκατε;

Δύσκολη ερώτηση γιατί δεν μπορώ να σου απαντήσω χρονικά. Να σου πω δηλαδή πριν από την πρεμιέρα ή μετά. Το θέατρο είναι ένα πολύ περίεργο πράγμα γιατί είναι όλα στον αέρα. Μπορεί να πλησιάσεις μια στιγμή σε αυτό που θες κατά σύμπτωση από την πρώτη βδομάδα ή επειδή κάτι λειτούργησε. Κάποιες δηλαδή αρχικές πληροφορίες χτύπησαν μια χορδή σε έναν ηθοποιό ή κάτι που είχες φανταστεί  ή είχες σκεφτεί ενστικτωδώς το δοκίμασες  πολύ γρήγορα και πέτυχε. Αλλά μπορεί κάτι να το βρει κανείς την τελευταία εβδομάδα των παραστάσεων. Απαιτείται χρόνος και διεργασία για να γονιμοποιηθεί η αρχική επιθυμία που έχεις για μια παράσταση.

Εχετε δουλέψει στο εξωτερικό αρκετά. Πού νιώθετε περισσότερη άνεση;

Μου αρέσει να κάνω θέατρο στη γλώσσα μου. Να δουλεύω με τους έλληνες ηθοποιούς πάνω στον λόγο. Είναι ένα κομμάτι πολύ λεπτό το πώς δουλεύει ο σκηνοθέτης με τον ηθοποιό – με τη γλώσσα αρχικά κι άλλα πράγματα που προστίθενται αργότερα. Πρέπει μέσα από τη γλώσσα να βρουν ψυχικούς τόπους για να συναντηθούν ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί – δεν είναι απλό. Και όταν λέμε γλώσσα εννοούμε τη μουσικότητά, το λεξιλόγιο, την ευελιξία και τον πλούτο που σου δίνει για να επικοινωνήσεις. Φυσικά συνδέεται όλη αυτή η διαδικασία και με τα βιώματα. Με πράγματα που είναι ριζωμένα μέσα μας. Μια λέξη μπορεί να ξεκλειδώσει πολλές πόρτες του συναισθηματικού μας σύμπαντος. Εχει μια ιστορία η κάθε λέξη. Δεν εννοώ μόνο την ετυμολογία  αλλά και τα «κουμπιά» που πατάει με το που την ακούς. Με τι είναι φορτισμένη. Πριν από πέντε χρόνια πήγα στη Γερμανία για να σκηνοθετήσω τον «Καλό άνθρωπο του Σετσουάν» και έμαθα λίγα γερμανικά για να έχω έστω μια μικρή επαφή. Ευτυχώς που σκηνοθέτησα ένα έργο που το ήξερα απέξω κι ανακατωτά. Παρ’ όλα αυτά θεώρησα απαραίτητο να μάθω τη γλώσσα για να μπορώ να έχω επαφή με αυτό που συμβαίνει πάνω στη σκηνή όσο πιο άμεσα γίνεται. Μου αρέσει πολύ να κάνω θέατρο και στο εξωτερικό, αλλά εδώ νιώθω ότι μπορώ να δουλέψω σε περισσότερο βάθος γιατί το όχημα της γλώσσας για μένα είναι πολύ σημαντικό.

Να επιστρέψουμε ξανά στο έργο που ανεβάζετε και που η μετάφραση έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο.

Βέβαια και ευτυχώς έχω την τύχη να συνεργάζομαι με τον σπουδαίο Διονύση Καψάλη που είναι δώρο και για τον ηθοποιό και για τον σκηνοθέτη. Νομίζω ότι έκανε σπουδαία δουλειά. Κρατάμε το μεγαλύτερο μέρος των στίχων σε έμμετρο λόγο όπως ακριβώς το είχε κάνει ο Σαίξπηρ. Αυτό το έργο μέσα από τα δίδυμα αδέλφια που χρησιμοποιεί ο Σαίξπηρ θίγει το θέμα του καθεφτίσματος. Υπάρχουν πάρα πολλά δίπολα που αναδύονται όπως, για παράδειγμα, οι σχέσεις εξουσίας – πολίτη κ.λπ. Είναι ένα έργο που ακόμη και οι λέξεις του έχουν διττό νόημα. Υπάρχουν πάρα πολλά λογοπαίγνια τα οποία ο Διονύσης απέδωσε με μια ελληνική καυστική διάθεση και πολλά χυδαία πράγματα γιατί παίζει με το σεξ συνέχεια. Είναι ένα έργο που βγάζει πάρα πολύ γέλιο.

Ισως το χρειαζόσασταν διότι ζήσατε την απώλεια με τον πιο σκληρό τρόπο.

Το πιο βασανιστικό από ό,τι έχω ζήσει ήταν ο θάνατος του αδελφού μου. Αυτή την απώλεια δεν τη συγκρίνω με καμία άλλη. Ποτέ δεν έχω δυσκολετεί περισσότερο. Ηταν η πιο σκοτεινή, η πιο άγρια περίοδος της ζωή μου. Αλλά δεν μου αρέσει να μιλάω γι’ αυτή. Και ο θάνατος της μητέρας μου ήταν δύσκολος. Πέθανε στα 51 και είχε αρρωστήσει στα 45. Ζούσε επτά χρόνια με τον καρκίνο, πάλευε. Φυσικά κι εκεί ήταν τεράστιος ο πόνος, όπως και με τον θάνατο του πατέρα μου, αλλά δεν συγκρίνεται με τον χαμό του αδελφού μου.

Πώς βγήκατε από αυτή την σκοτεινή περίοδο;

Είναι κλισέ, αλλά είναι η μόνη αλήθεια: από το θέατρο. Σαφώς ήταν δίπλα μου οι φίλοι μου, η οικογένειά μου,ο τότε συντροφός μου. Ομως αν δεν επέστρεφα στις πρόβες – κάναμε την «Εκδίκηση» στο Αμφιθέατρο – δεν θα μπορούσαν να κάνουν πολλά πράγματα οι φίλοι μου. Επρεπε μόνη μου να βρω τη δύναμη να συνεχίσω. Νομίζω σε όταν είσαι στη δίνη του πένθους, δεν έχεις τη δυνατότητα να επινοήσεις κάτι για να κρατηθείς. Πρέπει να υπάρχει αυτό που θα σε στηρίξει. Ευτυχώς είχα το θέατρο και κρατήθηκα. Στην πραγματικότητα δεν το έχω ξεπεράσει. Ούτε έκανα ψυχανάλυση για να αναζητήσω επιπλέον βοήθεια. Το αντιμετώπισα με έναν τρόπο δικό μου πιο πρακτικό.

Αλλάξατε ως άνθρωπος;

Οπωσδήποτε. Αλλά δεν ξέρω πώς και προς πού. Ισως να έγινα πιο σκληρή, αλλά και πάλι δεν είμαι σίγουρη. Αυτά τα πράγματα γίνονται μαλακά και σε βάθος χρόνου. Ισως κάποιος απέξω να μπορούσε να δει τις αλλαγές που έχουν συμβεί σε μένα. Το μόνο που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι έγινα πιο δυνατή. Ή ήμουν και ήρθε η ζωή να μου ζητήσει να το αποδείξω, να επαληθεύσω τις ποιότητες που είχα. Αλλιώς πώς άντεξα;

Είστε ευτυχισμένη με όσα έχετε πετύχει μέχρι σήμερα;

Η ζωή μού έχει στείλει πολύ όμορφα και πολύ άσχημα πράγματα. Ευγνωμονώ τους ανθρώπους που με στήριξαν επαγγελματικά και προσωπικά. Ημουν τυχερή και χαρούμενη που όλη αυτή η δουλειά που κάνουμε με τους συνεργάτες μου βρίσκει ανταπόκριση. Μ’ ενδιαφέρει η συνάντηση με τους καλλιτέχνες της εποχής μου μέσα από κείμενα ανεξάντλητα.