Ο οικονομολόγος διεθνούς φήμης επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον και άλλοτε υποδιευθυντής του ευρωπαϊκού τμήματος του ΔΝΤ, ο Ασόκα Μόντι, επέστρεψε στην Ελλάδα για να παρουσιάσει το βιβλίο του «Euro Tragedy: A Drama in Nine Αcts» – ένα βιβλίο το οποίο, όπως καταδεικνύεται από τον τίτλο του, περιλαμβάνει πολλή Ελλάδα, όπως και η συζήτηση που ακολουθεί.

Τελείωσαν τα Μνημόνια καθηγητά Μόντι;

Μετά την ανακοίνωση του τέλους του προγράμματος – κάποιοι προτιμούν να μιλούν για «έξοδο» – έγραψα ένα μακροσκελές άρθρο όπου εξέφραζα την απαισιοδοξία μου για τη συνέχεια. Γιατί ξεχνάμε ότι αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα είναι η αναδιάρθρωση του χρέους. Δεν έγινε όμως καμία αναδιάρθρωση από εκείνους που παίρνουν τις αποφάσεις.

Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τη συνέχεια;

Οτι τα περιθώρια κινήσεων για την ελληνική κυβέρνηση είναι πολύ στενά. Ναι, ίσως η ελληνική κυβέρνηση θα μπορεί να κάνει κάποια πράγματα. Αλλά θα υπάρχει πάντα εκείνη η υποχρέωση για 3,5% του πλεονάσματος. Σημαντικές αποφάσεις επομένως δεν θα μπορούν να ληφθούν. Ούτε ασφαλώς και να δοθούν μεγάλες υποσχέσεις.

Φοβάστε ένα νέο Μνημόνιο;

Δεν πιστεύω ότι θα χρειαστεί. Θέλω να επιμείνω όμως ότι δεν υπάρχει άλλη λύση από το κούρεμα του χρέους – είτε το ονομάσει κανείς έτσι είτε όχι. Είναι κάτι που μπορεί να δει κανείς σε όλες τις μελέτες του ΔΝΤ. Δεν έχω συναντήσει έναν οικονομολόγο που να μη μου έχει πει ότι το χρέος είναι η καρδιά του προβλήματος.

Το κλίμα στην Ελλάδα πώς το βρήκατε;

Θα έλεγα ότι υπάρχουν δυο σχολές. Η μία, η μικρότερη, λέει ότι εμείς οι Ελληνες κάναμε λάθη και τώρα πρέπει να κάνουμε αυτά που μας λένε οι θεσμοί και χρειαζόμαστε τους θεσμούς επειδή εάν μας επιτραπεί να κάνουμε ό,τι νομίζουμε, θα κάνουμε πάλι λάθος πράγματα. Η άλλη, η πολυπληθέστερη ομάδα, διαφωνεί. Λέει, ναι, κάναμε λάθη, αλλά τα προγράμματα προκάλεσαν μια άνευ προηγουμένου καταστροφή.

Και πού βρίσκεται η αλήθεια;

Εγώ συμφωνώ με αυτή τη δεύτερη ομάδα. Ναι, οι Ελληνες έκαναν τα πάντα λάθος. Αλλά αυτοί που ήρθαν να θεραπεύσουν το λάθος άφησαν μια κοινωνία και μια οικονομία χωρίς ελπίδα. Στο βιβλίο μου περιγράφω μια σκηνή από μια προεκλογική συγκέντρωση του Γιώργου Παπανδρέου στις εκλογές του 2009. Ηταν μια νέα γυναίκα που είπε «η επιλογή είναι πολύ απλή, ψηφίζουμε για την ελπίδα». Πολύ πριν δηλαδή από την κρίση υπήρχε ένα βαθύ συναίσθημα απελπισίας, ενώ την ίδια ώρα το ΔΝΤ συνέτασσε εκθέσεις όπου διαπίστωνε ότι δεν υπήρχε κανένας κίνδυνος και πως η οικονομία βελτιωνόταν. Βελτιωνόταν! Μιλούσαν για «καλοδεχούμενη πρόοδο»!

Ολοι γνωρίζουμε τι ακολούθησε…

Και η ευθύνη είναι αποκλειστικά της τρόικας. Κι αυτό πέρα από το γεγονός ότι ανάμεσα στον Οκτώβριο του 2009 και τον Μάιο του 2010 είχαμε μια ανεπίτρεπτη καθυστέρηση στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Λέω συχνά στους φοιτητές μου ότι οι αποφάσεις που δεν λαμβάνονται εγκαίρως είναι σαν να μην έχουν ληφθεί ποτέ. Από κει πέρα όμως το μεγαλύτερο λάθος ήταν ότι η αναδιάρθρωση του χρέους δεν έγινε τον Μάιο του 2010. Και προσέξτε, μιλάμε για μια επιλογή που οι πάντες γνώριζαν ότι ήταν λανθασμένη.

Γιατί, πιστεύετε;

Εχουν διατυπωθεί διάφορες υποθέσεις γι’ αυτό. Μια υπόθεση είναι ότι το Βερολίνο και το Παρίσι δεν ήθελαν την αναδιάρθρωση για να μη χάσουν χρήματα οι γερμανικές και οι γαλλικές τράπεζες. Εμένα δεν με πείθει αυτή η υπόθεση, οι απώλειες δεν θα ήταν μεγάλες. Νομίζω ότι οι λόγοι ήταν καθαρά ιδεολογικοί. Μια αντίληψη που έλεγε ότι δεν πληρώνουμε για τους άλλους και ο καθένας θα πρέπει να φροντίσει τα του οίκου του.

Κι από δω και μπρος;

Επενδύστε στην εκπαίδευση και στην έρευνα. Δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο χώρας η οποία να αναπτύχθηκε χωρίς να έχει επενδύσει στην εκπαίδευση και την έρευνα. Πουθενά στον κόσμο, πουθενά στην Ιστορία.