Κάτω από τα νερά του Portus Magnus, κοντά στην Αλεξάνδρεια, ομάδα υποβρύχιων αρχαιολόγων από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Υποβρύχιας Αρχαιολογίας (IEASM) προχώρησε σε μια μοναδική ανακάλυψη: τα ερείπια μιας θαλαμηγού της αρχαίας Αιγύπτου, του πρώτου τέτοιου σκάφους που εντοπίζεται παγκοσμίως. Το πλοίο βρέθηκε κοντά στο βυθισμένο νησί Αντίρροιδος, τμήμα του επιβλητικού λιμανιού της πόλης που ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος. Η περιοχή, φορτισμένη με θρύλους για τον χαμένο τάφο του κατακτητή, αποκτά πλέον απτή μαρτυρία από την εποχή του, προσφέροντας σπάνιο αρχαιολογικό τεκμήριο για τη ναυπηγική και την πολυτέλεια της πτολεμαϊκής περιόδου.

Η θαλαμηγός ήταν σκάφος υψηλού κύρους, σχεδιασμένο για ψυχαγωγία και τελετές σε ρηχά νερά. Το μήκος της ξεπερνά τα 28 μέτρα και το πλάτος τα επτά, ενώ η κατασκευή της περιλαμβάνει κεντρικό περίπτερο, διακοσμητική καμπίνα και χαρακτηριστική αιχμηρή πλώρη. Περισσότεροι από 20 κωπηλάτες κινούσαν το σκάφος, σύμβολο εξουσίας και επίδειξης πλούτου της εποχής. Η εξαιρετική διατήρηση των ξύλινων τμημάτων επιτρέπει στους αρχαιολόγους να αναπλάσουν με ακρίβεια την εικόνα των βασιλικών πομπών και γιορτών που φιλοξενούσε.

Ανασκαφές και ιστορικό πλαίσιο

Η σημασία του ευρήματος υπερβαίνει την αρχαιολογική ανακάλυψη. Σε μια περίοδο που ο τάφος του Αλεξάνδρου παραμένει άλυτο μυστήριο, τα υπολείμματα της θαλαμηγού φωτίζουν την καθημερινή πολυτέλεια της Αλεξάνδρειας, δίνοντας νέα ώθηση στις έρευνες για τον βυθισμένο της κόσμο. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι το πλοίο αποτελεί γέφυρα με το παρελθόν, ικανή να αποκαλύψει περισσότερα για τις κοινωνικές και τελετουργικές πρακτικές της εποχής.

Η Αλεξάνδρεια, με τα παλάτια, τους ναούς και τον περίφημο Φάρο των 130 μέτρων, υπήρξε μία από τις πιο λαμπρές πόλεις της αρχαιότητας. Το σκάφος, που χρονολογείται από το πρώτο μισό του 1ου αιώνα μ.Χ., είχε μήκος 35 μέτρα και πολυτελή καμπίνα, όπως αναφέρει σε σχετική ανακοίνωση το IEASM. Ανακαλύφθηκε στα ανοικτά του βυθισμένου νησιού Αντίρροιδος, το οποίο αποτελούσε τμήμα του αρχαίου Portus Magnus.

Ο Στράβων, που επισκέφθηκε την Αλεξάνδρεια το 29-25 π.Χ., περιέγραψε τέτοια σκάφη ως πολυτελώς εξοπλισμένα και χρησιμοποιούμενα από τη βασιλική αυλή για εκδρομές και εορτασμούς. Ο επικεφαλής των ερευνών, Φρανκ Γκόντιο, επισκέπτης καθηγητής θαλάσσιας αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, δήλωσε πως πρόκειται για την πρώτη φορά που εντοπίζεται πραγματικό δείγμα τέτοιου πλοίου, γνωστού έως σήμερα μόνο από αρχαίες περιγραφές και καλλιτεχνικές απεικονίσεις.

Η δομή και η ερμηνεία του ναυαγίου

Το ναυάγιο εντοπίστηκε σε βάθος επτά μέτρων κάτω από την επιφάνεια και 1,5 μέτρο κάτω από τα ιζήματα. Ο Γκόντιο εξήγησε ότι η επίπεδη πλώρη και η στρογγυλή πρύμνη υποδηλώνουν κατασκευή προσαρμοσμένη για ρηχά νερά. Η ομάδα του, που δραστηριοποιείται στην περιοχή από το 1992, έχει ήδη φέρει στο φως εντυπωσιακά ευρήματα, όπως τα ερείπια της αρχαίας Θώνις-Ηρακλείου και της Κανόπου στον κόλπο του Αμπού Κίρ.

Το Portus Magnus και τμήματα της αρχαίας ακτογραμμής βυθίστηκαν ύστερα από σεισμούς και παλιρροϊκά κύματα, παρασύροντας παλάτια και ναούς στα βάθη της Μεσογείου. Σύμφωνα με μια θεωρία, το σκάφος ίσως ήταν ιερή βάρκα συνδεδεμένη με τον ναό της Ίσιδας, πιθανώς μέρος της ναυτικής τελετής Navigium Isidis, αφιερωμένης στη θεά της θάλασσας.

Στο κεντρικό καρίνο του πλοίου εντοπίστηκαν ελληνικά γκράφιτι που δεν έχουν ακόμη αποκρυπτογραφηθεί. Ο Γκόντιο εκτιμά ότι η έρευνα θα αποκαλύψει στοιχεία για τη ζωή, τη θρησκεία και την πολυτέλεια στη ρωμαϊκή Αίγυπτο, ενώ τα αποτελέσματα των ανασκαφών στον ναό της Ίσιδας δημοσιεύθηκαν πρόσφατα από το Κέντρο Ναυτικής Αρχαιολογίας της Οξφόρδης.

Ένα παράθυρο στην πτολεμαϊκή Αίγυπτο

Ο καθηγητής Ντάμιαν Ρόμπινσον, διευθυντής του Κέντρου, σημείωσε: «Είναι ένας τύπος πλοίου που δεν έχει βρεθεί ποτέ πριν. Αν και γνωρίζουμε τις θαλαμηγούς από αρχαία κείμενα και καλλιτεχνικές απεικονίσεις, είναι εντυπωσιακό να έχουμε πλέον το αρχαιολογικό τους αντίστοιχο».

Το ναυάγιο θα παραμείνει στον βυθό, σύμφωνα με τους κανονισμούς της UNESCO, που προβλέπουν τη διατήρηση των ευρημάτων στο φυσικό τους περιβάλλον. Μέχρι στιγμής έχει εξερευνηθεί μόνο μικρό ποσοστό της περιοχής, με τις έρευνες να συνεχίζονται, υπόσχοντας νέες αποκαλύψεις για τον θαλάσσιο κόσμο της αρχαίας Αλεξάνδρειας.

Τελευταία Νέα