Το πέρασμα από τους «φανταστικούς φίλους» της παιδικής ηλικίας στα σύγχρονα chatbots αναδεικνύει μια ριζική αλλαγή στον τρόπο που οι άνθρωποι αναζητούν επικοινωνία και στήριξη. Εκεί που κάποτε οι πιο ενδόμυχες σκέψεις έβρισκαν καταφύγιο στις σελίδες ενός ημερολογίου, σήμερα εκμυστηρευόμαστε τα συναισθήματά μας σε ψηφιακές οντότητες. Στις αρχές της νέας δεκαετίας, τα ερωτήματα και οι ανησυχίες μας απευθύνονται όλο και συχνότερα σε μηχανές, αντί για φίλους ή συγγενείς.
Της Φανής Καμπάση
Από τις απλές ερωτήσεις, όπως μια συνταγή μαγειρικής, μέχρι τα σύνθετα θέματα που αφορούν τις ανθρώπινες σχέσεις, οι αλγόριθμοι Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) έχουν πάντοτε μια απάντηση έτοιμη. Η χρήση τους έχει επεκταθεί πολύ πέρα από το ρόλο του εργαλείου: η ΤΝ λειτουργεί πλέον ως διαδραστικός καθρέπτης, προβάλλοντας και αντανακλώντας τις σκέψεις, τις ανησυχίες και τις επιθυμίες μας.
Αν και οι εφαρμογές ΤΝ στερούνται προσωπικής κρίσης ή συναισθημάτων, παραμένουν διαθέσιμες ανά πάσα στιγμή για να ακούσουν, να ερμηνεύσουν και να επιβεβαιώσουν τον χρήστη. Πρόκειται για έναν συνομιλητή που δεν θα σε διακόψει, δεν θα σε απορρίψει, δεν θα σε επικρίνει ούτε θα σε κοιτάξει με δυσπιστία – θα βρίσκεται εκεί για να ακούει και να προσφέρει αποδοχή.
Η Ψηφιακή Επανάσταση στην Επικοινωνία
Η καθημερινότητα διαμορφώνεται μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες, όπου η επικοινωνία γίνεται ολοένα και πιο άυλη. Οι συζητήσεις μας στα chats και τα stories των κοινωνικών δικτύων αντικαθιστούν τις παραδοσιακές συνομιλίες, ενώ τα emojis και τα gifs λειτουργούν ως νέα γλώσσα συναισθηματικής έκφρασης. Στον σύγχρονο κόσμο, το γραπτό μήνυμα συχνά παίρνει τη θέση του προφορικού λόγου, με τα πλεονεκτήματα και τις ελλείψεις που αυτό συνεπάγεται.
Καθώς η Τεχνητή Νοημοσύνη εξελίσσεται, δημιουργείται το ερώτημα αν πλέον οι σκέψεις μας διαμορφώνονται για να ειπωθούν ή για να διαβαστούν στην οθόνη μιας συσκευής. Σε ένα περιβάλλον όπου τα δεδομένα και τα συναισθήματα γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας, το AI προσθέτει μια νέα διάσταση στην ψευδαίσθηση της επικοινωνίας.
Ψηφιακοί Σύντροφοι και Νέες Προκλήσεις
Σήμερα πολλαπλασιάζονται οι εφαρμογές AI συντρόφων που προσφέρουν φωνές, χαρακτήρες και ακόμη και ρομαντικές ή φιλικές ιστορίες, δημιουργώντας ένα νέο τύπο συναισθηματικής αλληλεπίδρασης. Αυτές οι ψηφιακές παρουσίες –όπως τα ChatGPT, DeepSeek, Gemini– ποτέ δεν κουράζονται, δεν απορρίπτουν και δεν θέτουν όρια. Αυτή η συνεχής επιβεβαίωση, ωστόσο, εγείρει το ερώτημα αν τελικά οδηγεί σε μια πιο μοναχική και απομονωμένη εμπειρία.
Πολλοί βρίσκουν παρηγοριά στη σταθερότητα και τη διαθεσιμότητα αυτών των εργαλείων, επιλέγοντας, συχνά ασυνείδητα, να αποφεύγουν τις δύσκολες πτυχές των ανθρώπινων σχέσεων. Υπάρχουν πια περιπτώσεις όπου το συναίσθημα για ένα avatar γίνεται αληθινό, με τους χρήστες να βιώνουν ζήλια, θλίψη ή απόρριψη αν η εφαρμογή σταματήσει να ανταποκρίνεται.
Καθώς η εξάρτηση από την ΤΝ μεγαλώνει, αναδύεται και ένας ακόμα κίνδυνος: μήπως αρχίζουμε να αμφιβάλλουμε για τη δική μας κρίση; Όταν ζητάμε απαντήσεις για τα διλήμματα της ζωής από αλγορίθμους, η ικανότητα αυτονομίας και διαχείρισης των συναισθημάτων μας ενδέχεται να φθίνει.
Η συνεχής επαφή με μια μηχανή που μας κατανοεί «τέλεια» μπορεί να κάνει πιο δύσκολη τη διαχείριση της πολύπλοκης και απρόβλεπτης ανθρώπινης φύσης – τόσο των δικών μας συναισθημάτων όσο και εκείνων των γύρω μας: της οικογένειας, των φίλων, των κοντινών προσώπων.
Ο Ρόλος της Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ανθρώπινη Επικοινωνία
Η διείσδυση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην καθημερινότητα φέρνει νέες προκλήσεις. Καθώς η ψηφιακή επικοινωνία ενισχύεται, προκύπτει η ανασφάλεια: μήπως αρχίσουμε να αποφεύγουμε τους συνανθρώπους μας, επειδή φοβόμαστε την κριτική, την αμφισβήτηση ή τον πόνο που προκύπτει από την πραγματική συνύπαρξη;
Σε έναν κόσμο που αναζητεί την αποδοχή και τη βεβαιότητα, η ερώτηση «Τι νομίζεις για αυτό ChatGPT;» αντανακλά την ανάγκη μας να βρούμε απαντήσεις στο άγνωστο. Το στοίχημα πλέον είναι η ισορροπία: πώς θα αναπτύξουμε υγιείς δεσμούς και αυτογνωσία μέσα σε ένα περιβάλλον όπου οι μηχανές είναι πάντα εκεί για να μας ακούσουν, αλλά οι αληθινοί άνθρωποι –ίσως– όχι πάντα;
