To γύρισμα του αιώνα, 25 χρόνια πριν, τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης υιοθέτησαν κοινό σύνθημα, γραμμένο στις 24 γλώσσες που μιλούνται εντός των συνόρων της: «Ενωμένη στην πολυμορφία» («United in diversity»). Οσο συμβολικό χαρακτήρα κι αν έχει η 9η Μαΐου, η Ημέρα της Ευρώπης ανήμερα την επέτειο από τη Διακήρυξη του Σουμάν, υπάρχει μια άλλη που το υπηρετεί πολύ καλύτερα: η μέρα του τελικού της Eurovision.
Αυτή την εβδομάδα, που ο διαγωνισμός τραγουδιού βρίσκεται στο πικ του, σε μια από τις κοινότητες που ασχολούνται διαδικτυακά με τα γιουροβιζιονικά ντεσού, εμφανίστηκε μια ανάρτηση με τίτλο στα αγγλικά: «Θα γίνω λίγο συναισθηματικός». Ο χρήστης, που χρησιμοποιούσε ένα θεματικό ψευδώνυμο, εξηγούσε πως μένει στις Ηνωμένες Πολιτείες – και πως σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο στη δική του χώρα, με τον φόβο και την αβεβαιότητα που εμπνέουν οι κινήσεις του ενοίκου του Λευκού Οίκου, βρήκε διαδικτυακό καταφύγιο στην ευρωπαϊκή οικογένεια, στο μουσικό πανηγύρι που στήνεται στη Βασιλεία. Περιέγραφε πώς, στην ανυπομονησία και τα πειράγματα μεταξύ των Eurofans, βρήκε ανθρώπους που δεν ασχολούνται τόσο με όσα τους χωρίζουν, αλλά με όσα τους ενώνουν – ακόμα και αν αυτό δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα τρίλεπτο αμφιβόλου αισθητικής και κακών φωνητικών.
Ο φίλος από την Αμερική ενδεχομένως δεν ξέρει τι σημαίνει στην πράξη ενωμένη Ευρώπη. Με μαθηματική βεβαιότητα δεν έχει ιδέα ποιος ήταν ο Σουμάν, ο Ζαν Μονέ ή ο Ζακ Ντελόρ. Αγνοεί πως η Eurovision διεξήχθη για πρώτη φορά δύο χρόνια πριν από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης και έγινε η πρώτη κοινή δραστηριότητα για τις χώρες που σε λίγο καιρό θα βρίσκονταν στον πυρήνα της ΕΕ. Αυτό που ξέρει πολύ καλά είναι ότι για μια μέρα η Ευρώπη διευρύνεται, επεκτείνει τα σύνορά της στη Βόρεια Αφρική, τη Μέση Ανατολή, ακόμα και στην Αυστραλία, για μερικούς τρελούς που πίνουν τον πρωινό τους καφέ βλέποντας το σόου και ψηφίζουν την αγαπημένη τους εμφάνιση. Αναγνωρίζει, στις διαχρονικές κόντρες μεταξύ των χωρών και στις ισορροπίες που κρατούνται στις βαθμολογίες, ένα μεγάλο οικογενειακό τραπέζι, όπου ο ένας μπορεί να γελάσει με τον άλλο όσο θέλει, όμως τα τρολαρίσματα μένουν «μεταξύ μας» και απαγορεύεται ρητά να τα κάνει κάποιος τρίτος.
Σε κάθε βραδιά τελικού, οι διοργανωτές πασχίζουν να κρατήσουν αυτή την πολιτισμική υπέρβαση άσπιλη και αμόλυντη από την πολιτική συγκυρία, να διατηρήσουν την ώσμωση των τελευταίων δεκαετιών διακρατικής συνύπαρξης μακριά από την επικαιρότητα. Αποτυγχάνουν παταγωδώς, κάθε χρόνο. Δεν έχει όμως σημασία, γιατί έτσι, «ενωμένη στην πολυμορφία», η Ευρώπη δυναμώνει όλο και περισσότερο – και με τον ίδιο τρόπο, η Eurovision συνεχίζει να κάνει πιο αποδοτική δουλειά για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση από μια σειρά γραφειοκρατικών υπογραφών στις Βρυξέλλες. Οσο τη σνομπάρουμε, εκείνη συνεχίζει να είναι το ίδιο επιδραστική με την πρώτη μέρα που τα σύνορα καταργήθηκαν και με τα πρώτα ευρώ που βγήκαν από τα ΑΤΜ. Κάθε χρόνο με άλλον τρόπο, μέσα στην ελαφρότητά της, απαλύνει τραύματα δεκαετιών με φτερά και γκλίτερ. Δημιουργεί σύγχρονες αναφορές. Περιγράφει μια Ευρώπη που δεν απομονώνεται και δεν φοβάται. «Φίλε από τις ΗΠΑ, είσαι πάντα ευπρόσδεκτος», απαντούσαν στην ανάρτηση οι Eurofans. Αρκεί να μην κοροϊδεύεις τους Ιταλούς. Αυτό είναι δικό μας προνόμιο.