Όταν ο Μίκης Θεοδωράκης είπε το «Καραμανλής ή τανκς»

Οκτώβριος 1974. Βρισκόμαστε στις πρώτες εβδομάδες της Μεταπολίτευσης. Η Χούντα έχει πέσει και ο μέχρι πρότινος «απαγορευμένος» Μίκης Θεοδωράκης βρίσκεται σε πρόβες για την πρώτη του συναυλία από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.

Στις 3 Οκτωβρίου 1974, μετά το τέλος της πρόβας και ενώ ο Μίκης Θεοδωράκης ετοιμάζεται να μιλήσει σε προγραμματισμένη συνέντευξη τύπου, ενημερώνεται ότι ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, Κωνσταντίνος Καραμανλής απαγόρευσε τη μουσική περιοδεία που είχε σκοπό να κάνει ο συνθέτης σε πόλεις της Ελλάδας.

Τότε, σχολιάζοντας την απόφαση αυτή της κυβέρνησης, ο Μίκης Θεοδωράκης, σύμφωνα με τους παρευρισκόμενους δημοσιογράφους ανέφερε «Ή ο Καραμανλής ή τα τανκς». Μια φράση που έμελλε να γίνει ιστορική αλλά και να αποκτήσει διαστάσεις μύθου.

«ΤΑ ΝΕΑ», 4.10.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ», της 4ης Οκτωβρίου 1974

«Ο Μίκης Θεοδωράκης, σε συνέντευξη Τύπου, που έδωσε χθες, διαμαρτυρήθηκε γιατί η Κυβέρνηση τού απαγορεύει την οργάνωση κύκλου συναυλιών, που είχε αναγγείλει, σε στάδια και γήπεδα ανά την Ελλάδα, και του επιτρέπει να δώση μόνο μία – σε όποια πόλη θέλει και όποια ημέρα θέλει – αλλά αυτό δεν το δέχεται. “Ή όλα τα κοντσέρτα, ή κανένα”, διακηρύσσει.

»Στη συνέχεια είπε ότι εκείνος, ευθύς εξ’ αρχής αντιμετώπισε την Κυβέρνηση από πλατειά σκοπιά, παραμερίζοντας τις κομματικές του απόψεις μπροστά στην ευρύτερη επιδίωξη, να υπάρξη ελευθερία, να έχουμε το δικαίωμα να μιλούμε.

»Σήμερα δεν υπάρχει άλλη δυνατότης εξουσίας: Ή Καραμανλής ή τα τανκς, γι’ αυτό πρέπει να είμαστε όλοι ενωμένοι, διατηρώντας καθένας τη γραμμή του.

»Η Κυβέρνηση περιβάλλεται με την εμπιστοσύνη όλου του λαού, για συγκεκριμένο στόχο: Να γκρεμίση ό,τι έφτιαξε η χούντα. “Τίποτε δεν μας έδειξε ότι ο στρατός αποπολιτικοποιήθηκε, είπε. Όλες οι προσπάθειες, πρέπει να τείνουν σ’ αυτό το σκοπό, να γίνη ο στρατός, στρατός του έθνους, χωρίς πολιτικά ενδιαφέροντα.

»Γύρω απ’ αυτό το θέμα πρέπει να δείξουμε παλλαϊκή ενότητα. Εγώ βλέπω εθνικά, εκείνοι βλέπουν κομματικά. Είναι άσχημο ν’ αρχίζη ο προεκλογικός αγώνας της νέας δημοκρατίας με μια απαγόρευση. Και είναι περίεργο να επιτρέπονται συγκεντρώσεις με έντονο πολιτικό χαρακτήρα, σαν την προχθεσινή, και να απαγορεύωνται οι συναυλίες μου.

»Η μουσική μου ήταν τόσα χρόνια φυλακισμένη. Τώρα την έβγαλαν από τη φυλακή, αλλά της απαγορεύουν να κυκλοφορήση. Λυπάμαι γι’ αυτό, γιατί βλέπω την πραγματοποίηση των συναυλιών σαν μια ρεβάνς του λαού, που αντιμετώπισε τα τανκς και μ’ αυτά τα τραγούδια».

Το «Καραμανλής ή τανκς», όπως ήταν φυσικό προκάλεσε μεγάλη αίσθηση.

Σχεδόν δύο μήνες μετά, στις 23 Νοεμβρίου 1974, «ΤΑ ΝΕΑ» γράφουν για το «μοιραίο», όπως αναφέρουν, σύνθημα.

«ΤΑ ΝΕΑ», 23.11.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«ΤΑ ΝΕΑ», 23.11.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»«Μήπως ο κόσμος της Αριστεράς δε συγχώρησε στο Μίκη Θεοδωράκη τη γνωστή φράση “Kαραμανλής ή τα τανκς”, που ο λαοφιλής συνθέτης είχε ξεστομίσει σε μια πρες κόνφερενς, που είχε δώσει στη μπουάτ “ZOYM” πριν απ’ τη συναυλία στου Καραϊσκάκη;

»Ο ίδιος ο Θεοδωράκης, στις επικρίσεις που του γίνονται εξαιτίας της επίμαχης φράσης, λέει , σε συζητήσεις με φίλους του:

Eίτε δεν υπάρχει αυτό το δίλημμα: Καραμανλής ή τα τανκς, οπότε εγώ είμαι ένας φοβερός δημεγέρτης, ένας δημοκόπος, ένας θαυματοποιός, αφού πετώντας αυτό το σύνθημα, ο κόσμος μ’ ακούει σαν Θεό και βγαίνει το 55% (Στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974, ο Καραμανλής και η Ν.Δ επικράτησαν με 54,37%), είτε ο λαός έβλεπε ότι υπάρχει όντως το δίλημμα “Καραμανλής ή τανκς”, oπότε εγώ απλώς εξέφρασα τον κόσμο”».