Αλονζανφάν…

Πριν από λίγες ημέρες ήταν η επέτειος της εξέγερσης των Γάλλων εναντίον της βασιλείας και η γέννηση των ελπίδων για ένα διαφορετικό πολιτικό, οικονομικό και κυρίως κοινωνικό σύστημα διακυβέρνησης.

Η άλωση της Βαστίλλης ήταν ο μεγάλος συμβολισμός αφού πάντα μέσα στην Ιστορία οι φυλακές ήταν το ενδιαίτημα των ανθρώπων που αντιδρούσαν στη βία της εξουσίας. Το σύνθημα της λαϊκής εξέγερσης: «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα» έγινε το διαρκές ζητούμενο έκτοτε, ίσως γιατί πολύ γρήγορα έγινε μέλλουσα ευχή, αντί να καταστεί πάγια κοινωνική συνθήκη… Εδώ ας σταθούμε για να εκτιμήσουμε το βάθος τοπίου, το ιστορικό, ηθικό, ακόμα και αισθητικό πλαίσιο που γέννησε και καλλιέργησε την ανθοφορία των επαναστατικών ιδεών. Τι προηγήθηκε; Ηδη αιώνες πριν αναγεννήθηκε το ιδεώδες των αρχαίων δημοκρατιών, της ελληνικής και της ρωμαϊκής δημοκρατίας. Το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και ο ρωμαϊκός νόμος, το ρωμαϊκό δίκαιο κατόρθωσαν να διαβρώσουν τον μεσαιωνικό δογματισμό.

Οταν ο Γουτεμβέργιος και οι διάδοχοί του εκτός από τη Γραφή τυπώνουν τον Ομηρο και τα έργα του Πλουτάρχου εισβάλλει μέσα στην ευρωπαϊκή συνείδηση ο Διαφωτισμός με τη μέθοδο της διαλεκτικής, δηλαδή της σύγκρουσης των αντιθέτων, τη μανιβέλα που κινεί την ιστορική μηχανή.

Η ίδρυση των πρώτων πανεπιστημίων που σιγά σιγά απομόνωσαν τη θεολογία και αυτονόμησαν την καθαρή έρευνα και έγιναν τα έμπεδα των νέων καιρών.

Την ίδια μείζονα αυτή εποχή οι ανακαλύψεις νέων χωρών, η ανάλογη με τον αρχαίο ελληνικό αποικισμό διεύρυνση των ορίων όχι μόνο του χώρου αλλά και των ιδεών, των ηθών και των αισθημάτων, δεν άλλαξε μόνο το οικονομικό ισοζύγιο της Ευρώπης αλλά και το πολιτισμικό φάσμα.

Εξάλλου η βίαιη συχνά εισβολή στις ευρωπαϊκές χώρες των «βαρβάρων» και η εγκατάστασή τους στις ερημωμένες χώρες μετά από ιερούς πολέμους, σταυροφορίες, λιμούς και λοιμούς δημιούργησαν μια καινούργια ιστορική και φυλετική πανσπερμία.

Ολες αυτές οι νεροσυρμές δημιούργησαν τον μεγάλο πολιτισμικό ποταμό που ονομάστηκε Αιώνας των Φώτων, με όλες τις εγγενείς αντιφάσεις του. Εκείνο που δοκιμάστηκε και εν τέλει ηττήθηκε ήταν η αυθεντία του δόγματος, όποιου δόγματος, και η θρησκευτική δόμηση της εξουσίας.

Η αμφισβήτηση της αυθεντίας έφερε στην επιφάνεια μια τάξη δημιουργών που εκμεταλλεύτηκαν την ελευθερία του εμπορίου, μετά το άνοιγμα στις νέες χώρες, όπου επικρατούσε το ρίσκο, η εφευρετικότητα, η πρωτοβουλία, η τόλμη και η γνώση των νέων μέσων παραγωγής, συγκοινωνιών, επικοινωνιών, αποθήκευσης, τυποποίησης και μαζικής πολιορκίας των αγορών. Αυτή η τάξη τόλμησε τη Γαλλική Επανάσταση μιμούμενη, με άλλα βέβαια επιχειρήματα και άλλους στόχους, την Αμερικανική Επανάσταση που προηγήθηκε και σε συνθήματα και σε οικονομική διάρθρωση, με άλλον όμως αντίπαλο, την αποικιοκρατία και το μονοπώλιο στην αγορά.

Η Γαλλική Επανάσταση, φέρνοντας στο ιστορικό προσκήνιο την τρίτη τάξη, εγκαινίασε την αστική οπτική της Ιστορίας.

Οπως όλες οι ανθρώπινες δράσεις ενείχε, όπως σημείωσα πριν, και τις αντιφάσεις της και τα σπέρματα της φθοράς της.

Η Γαλλική Επανάσταση και όσες μορφές διακυβέρνησης τη μιμήθηκαν έκτοτε δημιούργησε, βέβαια, νέες ανάγκες, νέες αξίες και νέες αρχές, νέα ήθη και νέα αισθητική. Οι αστοί αντιλήφθηκαν αμέσως πως το μεγάλο όπλο για την επικράτηση και τη συνέχιση ήταν η κατοχή των εργαλείων και των γνώσεων.

Η γνώση πέρασε αμέσως στην ελεύθερη αγορά, δραπέτευσε από τα μοναστήρια και τους ιδιωτικούς δασκάλους και έγινε δημόσια και κοινόχρηστη, θεμέλιο της Δημόσιας Δημοκρατικής Εκπαίδευσης.

Η δημόσια περιουσία που αβγαταίνει με τους φόρους, τους δασμούς, την εκμετάλλευση των δημόσιων αγαθών, δασών, γαιών, λιμένων εξασφαλίζει ελεύθερη προσφορά στις γνώσεις στους ταλαντούχους, δημιουργία δημόσιων βιβλιοθηκών, μουσείων, σχολών θεωρητικής και πρακτικής κατεύθυνσης και βέβαια δημόσιων χώρων υγειονομικής περίθαλψης.

Δεν πρέπει να λησμονούμε πως η Γαλλική Επανάσταση δημιούργησε τους πρώτους στρατούς που δεν ήταν μισθοφόροι αλλά κληρωτοί πολίτες που συνειδητά και ελεύθερα ανελάμβαναν την υπεράσπιση των συνόρων και ως εκ τούτου των περιουσιών τους.

Εν παρενθέσει σημειώνω πως το Βυζάντιο που αντιμετώπιζε έναν θρησκευτικά οργανωμένο στρατό πιστών ηττήθηκε όταν οι πολίτες της αυτοκρατορίας φορούσαν ράσο και χώνονταν στα μοναστήρια αφήνοντας την άμυνα της πόλης στους μισθοφόρους που την εγκατέλειπαν όταν έβλεπαν τα σκούρα ή μεταπηδούσαν στον αντίπαλο που πλήρωνε τα διπλά!!

Ο Ναπολέων ήταν ο πρώτος ηγέτης στρατού στην Ιστορία που οδηγούσε στη μάχη, έστω ξυπόλητους αλλά «πατριώτες», εθελοντές στρατιώτες.

Αυτό τον στρατό, πρωτόφαντο στην Ιστορία, μελέτησε ο Καντ, αυτά τα ξυπόλητα τάγματα παρατήρησε με θάμβος από ένα βουνό, να αγωνίζονται στη Γερμανία ο Γκαίτε και γι’ αυτούς τους νεκρούς έγραψε την «ηρωική» του Συμφωνία ο Μπετόβεν!! Αλλά και αυτός ο στρατός ηττήθηκε στο Βατερλώ και έστειλε τον αυτοκράτορα στην Αγία Ελένη.

Εκτοτε όταν μιλούμε για Αστική Δημοκρατία, για τους θεσμούς της, τα δεσμά της, τα λάθη της και τα κατορθώματά της αναφερόμαστε σ’ αυτή την ιστορική τομή, αυτή τη γέννα έστω με εμβρυουλκό που έφερε τα πάνω κάτω στην πολιτική, πολιτιστική, κοινωνική, ηθική και αισθητική ιστορία της ανθρωπότητας.

Χωρίς τη σκέψη του Βολταίρου, του Ρουσσώ, του Ντιντερό, του Ντ’ Αλαμπέρ, του Καντ, του Σοπενάουερ, του Σπινόζα, του Λέσινγκ, του Πασκάλ, του Εγελου, του Μπετόβεν, του ζωγράφου Νταβίντ αλλά και τους άγγλους εμπειρικούς, το αστικό καθεστώς θα είχε περιοριστεί σε μια κυριολεκτικά αγοραία δοσοληψία.

Η αποθέωση του ορθολογισμού αυτής της περιόδου οδήγησε την ανθρωπότητα σε μιαν ύβριν που εγκαινίασε με τον καιρό έναν νέο δογματισμό, μια νέα τάξη, υποδουλωμένη στην κυρίαρχη, το προλεταριάτο, που έγινε αντικείμενο άγριας εκμετάλλευσης και όργανο παραγωγής υπεραξίας για τα αφεντικά που κατείχαν (και κατέχουν) τα εργαλεία, την τεχνογνωσία και τον πλούτο. Η λογική θα έλεγε πως η νέα επανάσταση θα γινόταν εκεί που η εκμετάλλευση δημιουργούσε ένα μεγάλο προλεταριάτο. Ο Μαρξ εκεί μελέτησε τις συνθήκες και σχεδίασε το θεωρητικό του μοντέλο, στη βιομηχανική Βρετανία. Θα περίμενε να γίνει κανείς στην Αμερική της Κόκκινης Πρωτομαγιάς, των Σάκο και Βαντσέτι. Εγινε στη χώρα των μουζίκων, πριν ιδωθεί ο πρώτος καπνός από φουγάρο, στις στέπες και στα βοσκοτόπια με μουσουλμανικό πληθυσμό στην Ανατολή. Εκεί ο Λένιν γέννησε ένα αβγό, το επώασε ο Στάλιν και όταν έσπασε το τσόφλι ξεπήδησε ο Πούτιν.

Ιδού το Ευαγγέλιο της Ιστορίας: Βαστίλλη εγέννησε Βατερλώ, Βατερλώ εγέννησε Νταχάου, Νταχάου εγέννησε Σιβηρία, Σιβηρία εγέννησε…