Εκρήξεις υπερ-ανδρισμού παρατηρούνται σε πολλά μέρη του κόσμου. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ παρουσιάζει εαυτόν σαν ένα είδος ανθρώπου των σπηλαίων, που χτυπάει το στήθος του, αρπάζει τις γυναίκες «από το μ***» και μουγκρίζει σαν μεγάλος πίθηκος. Ενας καναδός καθηγητής Ψυχολογίας, ο Τζόρνταν Πίτερσον, έχει προσελκύσει αναρίθμητους νεαρούς ακολούθους λέγοντάς τους να ορθώσουν ανάστημα, να πολεμήσουν τους μαλθακούς φιλελεύθερους, να επαναβεβαιώσουν το ανδρικό τους κύρος και να αποκαταστήσουν τις παλιές κοινωνικές ιεραρχίες που είναι όπως πιστεύει δυνάμεις της φύσης.

Ανάλογες εκρήξεις έχουν συμβεί και στο παρελθόν με έναν πιο τοξικό πολιτικά τρόπο. Στην Ιταλία στον Μεσοπόλεμο, ο Μουσολίνι φρόντισε να γίνει επίκεντρο ανδρικής λατρείας. Το παράδειγμά του ακολούθησαν και άλλοι φασίστες ηγέτες στην Ευρώπη. Ο τρόπος με τον οποίο περιέγραφε ο Χίτλερ τη χιτλετική νεολαία είναι αποκαλυπτικός: «Γρήγοροι σαν Γκρεϊχάουντ, δυνατοί σαν δέρμα, και σκληροί σαν ατσάλι Krupp».

Οι φασίστες παρουσίαζαν κατά κανόνα τους Εβραίους ως μία ολέθρια δύναμη που απειλούσε, μέσω της ύπουλης χειραγώγησης, να υπονομεύσει την υγεία των εθνών και να κυριαρχήσει στον κόσμο. Η εικόνα αυτή, μετά βίας συγκαλυμμένη στη ρητορική επίδοξων τυράννων, παραμένει ισχυρή σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης.

Παρ’ ότι εκρήξεις υπερ-ανδρισμού μπορεί να συμβούν λίγο – πολύ ταυτόχρονα σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, προκύπτουν για διάφορους λόγους. Συνήθως από το συναίσθημα της ταπείνωσης ή τον φόβο της ταπείνωσης. Πολλοί Γερμανοί, ειδικά άνδρες που είχαν υπηρετήσει στις ένοπλες δυνάμεις, ένιωθαν ταπεινωμένοι από την ήττα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και τους σκληρούς όρους που είχαν επιβάλει στη χώρα τους οι συμμαχικές κυβερνήσεις. Οι Γάλλοι που ξεκίνησαν ακροδεξιά κινήματα όπως η Action Française στο τέλος του 19ου αιώνα ένιωθαν ακόμα προσβεβλημένοι από την ήττα στον Γαλλοπρωσικό Πόλεμο του 1871. Σε τι οφείλεται λοιπόν η σημερινή έκρηξη πολιτικού machismo; Γιατί στις ΗΠΑ; Γιατί στην Ευρώπη;

Ο φόβος της ταπείνωσης μπορεί να έχει πολλά αίτια. Κάποιοι νέοι άνδρες μπορεί να τρομάζουν από τις φεμινιστικές αξιώσεις για ισότητα. Ενας άλλος στόχος της μάτσο Δεξιάς είναι η πολυπολιτισμικότητα, και η παρουσία μουσουλμάνων ειδικότερα. Οπως οι Εβραίοι στο παρελθόν, έτσι και οι μουσουλμάνοι σήμερα απεικονίζονται ως απειλή για τον δυτικό πολιτισμό: ζηλωτές και τρομοκράτες.

Αν η Χίλαρι Κλίντον θεωρήθηκε το φριχτό πρόσωπο της γυναικείας δύναμης, ο Μπαράκ Χουσεΐν Ομπάμα, παρ’ ότι ελάχιστα μαλθακός ο ίδιος, εκπροσωπούσε όλα όσα απεχθάνονται πολλοί: ήταν ιδιαίτερα μορφωμένος, φιλελεύθερος, είχε μουσουλμανικό μεσαίο όνομα και ο πατέρας του ήταν Αφρικανός. Η προεδρία Ομπάμα, μαζί με την άνοδο της Κίνας, την αυξημένη παρουσία μη δυτικών μεταναστών και τις προκλήσεις του φεμινισμού έδειξαν πόσο πολύ είχε αλλάξει ο κόσμος. Οι ψηφοφόροι επέλεξαν λοιπόν για πρόεδρο έναν ψηλό, ξανθό, σεξιστή παλικαρά που υποσχέθηκε να τον αλλάξει πάλι σε ό,τι ήταν πριν. Και εντούτοις, ο υπερ-ανδρισμός του Τραμπ είναι ελάχιστα πειστικός. Εχει κανείς την εντύπωση πως πίσω από τη μάτσο βιτρίνα κρύβεται ένα φοβισμένο λευκό ανθρωπάκι που ξέρει πως δεν έχει πλέον τον έλεγχο.

Ο Ιαν Μπουρούμα είναι διευθυντής της «New York Review of Books» και συγγραφέας πολλών βιβλίων.

Τελευταία Νέα