«Μόλις πρόσφατα ρίξαμε τείχη στην Ευρώπη∙ δεν πρέπει να υψώνουμε άλλα». Ηταν το σχόλιο της Νατάσα Μπερτό, εκπροσώπου της Κομισιόν, μετά την ανακοίνωση της δεξιάς κυβέρνησης Ορμπάν στην Ουγγαρία πως σχεδιάζει να κατασκευάσει ένα τείχος ύψους τεσσάρων μέτρων στα νότια σύνορα της χώρας με τη Σερβία, κατά μήκος δηλαδή 175 χιλιομέτρων, προκειμένου να ανακόψει τη ροή μεταναστών. Γράφοντας στην «Corriere della Sera», συνδέοντας το ουγγρικό τείχος με εκείνο το άλλο «τείχος» –συμβολικό αυτή τη φορά –που αναδύθηκε από τις εκλογές στη Δανία με την ενίσχυση του εθνολαϊκιστικού Κόμματος του Δανέζικου Λαού, ο Μάσιμο Νάβα γύρισε για λίγο το ρολόι πίσω.
Εδώ και 26 χρόνια οι Ούγγροι μνημονεύουν την «ημέρα του καλωσορίσματος». Ηταν 14 Αυγούστου του 1989 όταν δημιούργησαν το πρώτο «στρατόπεδο προσφύγων» για χιλιάδες Ανατολικογερμανούς που περνούσαν τα σύνορα της χώρας τους προκειμένου να το σκάσουν από το κομμουνιστικό καθεστώς. Μέσα σε λίγες εβδομάδες είχαν φθάσει δεκάδες χιλιάδες που θα κατευθύνονταν κατόπιν στη Δυτική Γερμανία. Το «καλωσόρισμα» είχε την έννοια της ενεργής αλληλεγγύηςκαι της φιλοξενίας. Τρεις μήνες νωρίτερα, στις 2 Μαΐου, οι ουγγρικές Αρχές, με τη συγκατάθεση της Μόσχας, είχαν αποφασίσει να ανοίξουν το Σιδηρούν Παραπέτασμα, δηλαδή να απελευθερώσουν τα 350 χιλιόμετρα από το αγκαθωτό σύρμα και τις νάρκες που χώριζαν τη χώρα από τον υπόλοιπο κόσμο. Εκείνη η απόφαση, σημείωσε ο Νάβα, ήταν πιο σημαντική ιστορικά από την πτώση του Τείχους∙ διότι η ένδοξη νύχτα της 9ης Νοεμβρίου ήταν το λογικό αποτέλεσμα της διάλυσης ενός συστήματος.
Αλλά το ημερολόγιο δείχνει πλέον 2015, νέα τείχη έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους, ως πρόσχωμα στην παράτυπη μετανάστευση, στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης και την Ουγγαρία κυβερνά από το 2010 ένας ηγέτης που έχει δηλώσει ρητά πως σκοπεύει να εγκαταλείψει τη φιλελεύθερη δημοκρατία με σκοπό να οικοδομήσει ένα «ανελεύθερο κράτος» –μνημόνευσε μάλιστα ως πρότυπα την Κίνα, τη Ρωσία, τη Σιγκαπούρη και την Τουρκία.
Η κυβέρνηση του Βίκτορ Ορμπάν διεξάγει εδώ και καιρό εκστρατεία εναντίον των μεταναστών, υποστηρίζοντας πως οι μουσουλμάνοι απειλούν τους χριστιανούς της Ευρώπης. Μόλις πρόσφατα, ο ούγγρος πρωθυπουργός δήλωσε πως η πρόταση της Κομισιόν για την κατανομή 40.000 σύρων και ερυθραίων προσφύγων (26.000 από την Ιταλία, 14.000 από την Ελλάδα) στα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη βάσει ενός συστήματος ποσοστώσεων «πλησιάζει τα όρια της παράνοιας». Εξού και το σχεδιαζόμενο τείχος, που προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Σερβίας, μιας χώρας που οραματίζεται να ενταχθεί στην ΕΕ, όχι να απομονωθεί από αυτήν. «Δεν θέλουμε να ζήσουμε σε ένα Αουσβιτς», δήλωσε, «σοκαρισμένος» ο σέρβος πρωθυπουργός Αλεξάνταρ Βούτσιτς. «Τα τείχη και οι φράκτες», επισήμανε, δεν αποτελούν λύση για μια μεταναστευτική κρίση που τροφοδοτείται συνεχώς από τους πολέμους και τη φτώχεια στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική. Ούτε πρέπει να κατηγορείται η χώρα του για την προσφυγική κρίση, τόνισε, διότι δεν είναι παρά ένας διαμετακομιστικός σταθμός.
«Η ΕΕ δεν προωθεί τη χρήση φραχτών και ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να χρησιμοποιούν εναλλακτικά μέτρα» δήλωσε από την πλευρά της η εκπρόσωπος της Κομισιόν. Αλλά η Ευρώπη παραμένει ανήμπορη να συναινέσει σε μια κοινή μεταναστευτική πολιτική. Μόλις πρόσφατα δημιουργήθηκε διπλωματικό επεισόδιο ανάμεσα στη Γαλλία και στην Ιταλία, λόγω της επιμονής της πρώτης να απωθεί τους αφρικανούς μετανάστες που επιχειρούν να περάσουν στο έδαφός της από το Βεντιμίλια. Αν η Ευρώπη δεν δείξει αλληλεγγύη, η Ιταλία θα βάλει σε εφαρμογή ένα «σχέδιο Β» που θα την «πλήξει» απείλησε ο Ματέο Ρέντσι. Το σχέδιο της Κομισιόν θα συζητηθεί εκ νέου –με την ίδια έλλειψη ενθουσιασμού από πολλά κράτη –στη Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης.

Η αιτιολόγηση της απόφασης

«Πρέπει να γίνει ό,τι είναι δυνατόν προκειμένου να προστατευθούν ο ουγγρικός λαός και η Ουγγαρία από αυτή την ανεξέλεγκτη ροή παράνομων μεταναστών» δήλωσε εκπρόσωπος της ουγγρικής κυβέρνησης αιτιολογώντας την απόφαση για το τείχος. Περισσότεροι από 53.000 άνθρωποι έχουν αιτηθεί άσυλο από τις αρχές του χρόνου στην Ουγγαρία έναντι 43.000 το 2014 και μόλις 2.150 το 2012.