Μακριά ο νους μας από το πολύ κακό, αλλά η σκέψη δεν είναι μακριά. Μήπως είναι τελικά το Μνημόνιο η χούντα της γενιάς μας; Οχι ότι δεν τσακίζει και τους υπόλοιπους, μεγαλύτερους ή μικρότερους, αλλά η περίοδος αυτή που ζούμε και δεν λέει να τελειώσει συμπίπτει με τα πιο παραγωγικά χρόνια αυτών που είναι από τριάντα πέντε μέχρι πενήντα ετών. Η Ελλάδα μπήκε στην οικονομική κρίση, όπως και όλη η Δύση, εκεί περί το 2008-2009. Οι άλλοι όμως όλοι, κουτσά ή στραβά, βγήκαν. Ενώ εμείς παραμένουμε στα ίδια και μάλιστα χειροτερεύουμε.

Κάπως έτσι ήταν και τη δεκαετία του ’60. Ολος ο κόσμος ήταν μαλλιά κουβάρια με όρους όχι οικονομικής αλλά πολιτικής αναταραχής. Μόνο όμως η Ελλάδα –και κάποιες άλλες χώρες όπως η Πορτογαλία ή η μακρινή Χιλή –έζησε πραξικόπημα και δικτατορία που την έθεσε στο περιθώριο για πολλά χρόνια. Οπως και τώρα, χρόνια οικονομικά προβλήματα έχουν, πλην ημών, χώρες όπως η Ουγγαρία ή η μακρινή Αργεντινή. Εν πολλοίς, είμαστε με τις εξαιρέσεις. Οχι με τον μέσο όρο.

Τότε, όπως και τώρα, ο λόγος που μας κάνει πολύ πιο ευάλωτους σε μια κρίση –όχι δημοκρατίας όπως το ’60 αλλά οικονομικού μοντέλου –είναι δομικός. Ηταν στραβό το κλήμα, το δάγκωσε κι η γίδα. Τότε, όπως και τώρα, η Ελλάδα είναι στη σφαίρα επιρροής μιας υπερδύναμης που σε κρίσιμες στιγμές δεν λαμβάνει σωστές αποφάσεις. Η εσωτερική συζήτηση μεταξύ αμερικανικής πρεσβείας και Στέιτ Ντιπάρτμεντ τους μήνες μετά την 21η Απριλίου έδινε κι έπαιρνε για το αν θα έπρεπε ή όχι να στηριχθεί η χούντα των συνταγματαρχών. Επικράτησαν οι σκληροί και όχι διπλωμάτες όπως ο Μπομπ Κίλι –αργότερα πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ελλάδα επί Ανδρέα Παπανδρέου –που επισήμαιναν τον κίνδυνο ταύτισης με ένα δικτατορικό καθεστώς. Το αποτέλεσμα ήταν τριάντα χρόνια αντιαμερικανισμού.

Τώρα η Ελλάδα έχει περιέλθει στη σφαίρα επιρροής του Βερολίνου. Τα λάθη, οι αβλεψίες και η ιδεοληπτική τύφλωση των Γερμανών έχουν οδηγήσει στην περαιτέρω στρέβλωση της ούτως ή άλλως στρεβλής ελληνικής οικονομίας. Η καγκελάριος Μέρκελ χειρίστηκε την ελληνική υπόθεση το 2010 με γνώμονα τα διακυβεύματα των γερμανικών τοπικών εκλογών –ενώ το Μνημόνιο, και μαζί η κυβέρνηση Παπανδρέου, σκοτώθηκε στην Ντοβίλ χάριν των γαλλογερμανικών σκοπιμοτήτων της εποχής σε σχέση με το ποιοι δανειστές πληρώνονται πρώτοι σε περίπτωση χρεοκοπίας. Αντίστοιχα, η τιμωρητική εμμονή του Σόιμπλε στο κούρεμα των ελληνικών ομολόγων στο περίφημο PSI του 2012 δεν τσάκισε μόνο τους μικρο-ομολογιούχους, αλλά υπονόμευσε καθοριστικά το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα. Τα Ταμεία είχαν διά νόμου τα αποθεματικά τους σε ομόλογα –των οποίων η αξία απομειώθηκε δραματικά. Και αυτά σε μια χώρα όπου η ύφεση έφερε εκ των πραγμάτων μείωση των εισφορών.

Το 1967 επεκράτησε ο αντικομμουνισμός της Ουάσιγκτον. Το 2010-12 η λόξα του Βερολίνου με τη λιτότητα. Οχι, δεν φταίνε οι ξένοι. Αλλά η μοίρα των μικρότερων χωρών ορίζεται από τις επιλογές των μεγάλων δυνάμεων που τις επηρεάζουν. Καμία ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να βγάλει τη χώρα από την κρίση με δεδομένους τους περιορισμούς που επιβάλλει η Γερμανία. Εκτός αν πηγαίναμε –ή πάμε –σε πλήρη φτωχοποίηση. Κάτι που δεν είναι υπερασπίσιμο πολιτικά από μετριοπαθείς δυνάμεις και παράγει μόνο πολιτική ακρότητα εκατέρωθεν. Ηδη η αριστεροδεξιά κυβέρνηση που έχουμε από τις 25 Ιανουαρίου αγκομαχάει με το βάρος των υποχρεώσεων που ορίζονται από τους ξένους ως «λύση», ενώ η αντίσταση στους δανειστές και η εκκρεμότητα για τη συμφωνία ξανάβαλαν τη χώρα σε ύφεση.

Το 1973-74 η χούντα τελείωσε ύστερα από μια αιματηρή φοιτητική εξέγερση και μια εθνική κρίση. Η έξοδος από το Μνημόνιο δεν μπορεί και δεν πρέπει να περάσει από κάποιας μορφής καταστροφή.