Αναζήτηση
Θα με απασχολήσουν και σήμερα τα Αλφαβητάρια και τα Αναγνωστικά που πρόσφατα μας χάρισε η εφημερίδα «Το Βήμα». Στο σημερινό σημείωμα θα επιχειρήσω να περιγράψω τη γενική εικόνα που αποκομίζουμε απ’ αυτά: Αλφαβητάρια και Αναγνωστικά μάς μάθαιναν ότι ζούσαμε σε μια κοινωνία άλλη απ’ αυτήν στην οποία πράγματι ζούσαμε. Θα επιχειρήσω να αναπαραστήσω αυτήν την κοινωνία περιγράφοντας μερικές εικόνες ή σύνθεση εικόνων.
Εικόνα πρώτη. Το σπίτι στο χωριό –όλα γίνονται στο χωριό και στην εξοχή· η αυλή και στη μέση το πηγάδι· στην άκρη ο σκύλος, έξω από το σπιτάκι του· στην άλλη άκρη της αυλής η κατσικούλα. Στον δρόμο περνάει ο γαϊδαράκος με το αφεντικό του. Κάτω, μπροστά στη σκάλα του σπιτιού, το αγοράκι· αλλού το κοριτσάκι.
Τρίτη εικόνα. Κυριακή σε επαρχιακή πόλη και πάμε στην εκκλησία. Η τετραμελής οικογένεια. Ο κύριος, με κοστούμι και γραβάτα και ρεπούμπλικα, κρατά με το αριστερό του χέρι το αγόρι και εκείνον τον κρατά αγκαζέ η κυρία του, με τα καλά της και τα μαλλιά κότσο. Εκείνη κρατάει με το άλλο χέρι το κοριτσάκι με κοτσιδάκια. Η εκκλησία είναι ήδη γεμάτη.
Τέταρτη εικόνα. Η οικογένεια Χωραφά ξεκινά για το περιβόλι. Τα τέσσερα παιδάκια πάνε μπροστά πιασμένα χέρι χέρι –τρία κορίτσια, ένα αγόρι, το μεγάλο κορίτσι κρατάει τσάντα ίδια με της μαμάς· ακολουθούν οι γονείς, ο κύριος με κοστούμι, γραβάτα, καπέλο και μπαστούνι, η κυρία με καπέλο και τσάντα.
Εικόνα πέμπτη. Η οικογένεια σε γιορτινό τραπέζι· ο μπαμπάς, η μαμά, η γιαγιά και τα τέσσερα παιδιά –πάλι ένα αγόρι και τρία κορίτσια. Ψάρια θα φάνε. Πρώτος σερβίρεται ο πατέρας, κατόπιν τα παιδιά, μετά η γιαγιά και τελευταία η μαμά. Ο μπαμπάς χωρίς σακάκι αλλά με γραβάτα, η γιαγιά με το τσεμπέρι πάντα.
Εικόνα έκτη: Το κέντρο του χωριού. Κωμόπολη ή μικρή πόλη. 1949: αυτό που ονομάζαμε τότε αστυφιλία δεν έχει αρχίσει. Η εκκλησία και απέξω κάθεται ο παπάς· δύο δρόμους πιο κοντά το Α’ Δημοτικόν, τα παιδιά και η δασκάλα με βέργα στο χέρι ύστερα από διάλειμμα· πίσω το άλογο που σέρνει κάρο και αγωγιάτη· ακόμη πιο πίσω ο υπαίθριος γυρολόγος μανάβης με τη ζυγαριά και τον γάιδαρο φορτωμένο· ακριβώς στη γωνία το οπωροπωλείον –η αφθονία είναι φανερή· δίπλα στο σχολείο η κρήνη και τρεις γυναίκες που γεμίζουν τις στάμνες τους· κάποιος πάει, κάποιος έρχεται· κάποια σπίτια είναι ισόγεια, κάποια ανώγια.
Εικόνα έβδομη. Η αυλή του σπιτιού. Το κοριτσάκι από το παράθυρο που βλέπει στην αυλή ταΐζει τις κοτούλες και τα κλωσσόπουλα, η κατσίκα φεύγει μάλλον ευχαριστημένη· ο γαϊδαράκος κάτι λέει στη γλώσσα του και ο κόκορας στη στέγη του κοτετσιού κελαηδάει ευχαριστημένος. Ειδυλλιακός βίος.
Εικόνα όγδοη. Τα επαγγέλματα. Το βαρύτερο: ο σιδεράς. Υπάρχει και ο τσαγκάρης –τις δουλειές ραπτικής τις κάνουν η γιαγιά και η μαμά.
Ο Βασίλης Κρεμμυδάς είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών
