Αναζήτηση
Κατά τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (άρθρο 282), προσωρινή κράτηση μπορεί να επιβληθεί εάν αιτιολογημένα κριθεί ότι οι περιοριστικοί όροι (χρηματική εγγύηση, παρουσίαση σε αστυνομικό τμήμα, μη απομάκρυνση από την Ελλάδα κ.λπ.) δεν αρκούν, ο κατηγορούμενος διώκεται για κακούργημα και δεν έχει γνωστή διαμονή στη χώρα ή έχει κάνει προπαρασκευαστικές ενέργειες για να διευκολύνει τη φυγή του ή κατά το παρελθόν υπήρξε φυγόποινος ή φυγόδικος ή κρίθηκε ένοχος για απόδραση κρατουμένων ή παραβίαση περιορισμού διαμονής, εφόσον από τη συνδρομή των στοιχείων προκύπτει σκοπός φυγής ή κρίνεται αιτιολογημένα ότι, εάν αφεθεί ελεύθερος, είναι πολύ πιθανόν, όπως προκύπτει από προηγούμενες αμετάκλητες καταδίκες του για ομοειδείς αξιόποινες πράξεις, να διαπράξει και άλλα εγκλήματα.
Εάν η αποδιδόμενη στον κατηγορούμενο πράξη απειλείται στον νόμο με ισόβια ή πρόσκαιρη κάθειρξη με ανώτατο όριο τα 20 έτη ή εάν το έγκλημα τελέσθηκε κατ’ εξακολούθηση ή στο πλαίσιο εγκληματικής ή τρομοκρατικής οργανώσεως ή υπάρχει μεγάλος αριθμός παθόντων από αυτό, προσωρινή κράτηση μπορεί να επιβληθεί και όταν, με βάση τα συγκεκριμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πράξεως, κρίνεται αιτιολογημένα ότι εάν αφεθεί ελεύθερος είναι πολύ πιθανόν να διαπράξει και άλλα εγκλήματα.
Σε εντελώς εξαιρετικές περιπτώσεις και εφόσον αιτιολογημένα κρίνεται ότι δεν επαρκούν οι περιοριστικοί όροι, μπορεί να επιβληθεί προσωρινή κράτηση και για το πλημμέλημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροή, εάν προκύπτει σκοπός φυγής του κατηγορουμένου, με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πράξεως. Στην υπ’ αριθμ. 2799/4/7-7-2010 εγκύκλιο του τότε εισαγγελέως του Αρείου Πάγου Ι. Τέντε, αναφέρονται εμπεριστατωμένως οι προϋποθέσεις επιβολής της προσωρινής κρατήσεως και παρέχονται οδηγίες για την εφαρμογή του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, όπως τροποποιήθηκε με τον Νόμο 3811/2009.
Ενόψει των ορισμών αυτών η προσωρινή κράτηση πρέπει να αποτελεί την εξαίρεση και όχι τον κανόνα. Δεν αποτελεί «οιονεί προκαταβολή της ποινής» ούτε πρέπει να εκλαμβάνεται ως τοιαύτη από τους δικαστές. Οι δε αιτιολογίες πρέπει να αναφέρονται σε συγκεκριμένα γεγονότα και όχι να αρκούνται στην τυπική παράθεση του κειμένου των διατάξεων.
Στην πράξη έχει αποδειχθεί μάλλον καταχρηστική η εφαρμογή του μέτρου της προσωπικής κρατήσεως, αφού στο κατάστημα κρατουμένων ανδρών του Κορυδαλλού τη 19/12/2013 είχαν εγκλεισθεί 1.148 κατάδικοι και 924 υπόδικοι, δηλαδή προσωρινώς κρατούμενοι. Και τρεις οφειλέτες του Δημοσίου. Ητοι σύνολο κρατουμένων ανδρών 2.075.
– Στο τμήμα γυναικών του Κορυδαλλού την 20/12/2013 ήσαν 191 κρατούμενες προς έκτιση ποινής και 164 υπόδικες με προσωρινή κράτηση.
– Στο νοσοκομείο κρατουμένων Κορυδαλλού ήσαν 170 εκτίοντες ποινές και 25 υπόδικοι προσωρινώς κρατούμενοι.
– Και στο ψυχιατρείο κρατουμένων Κορυδαλλού ήσαν 266 κατάδικοι εκτίοντες ποινές και 51 υπόδικοι προσωρινώς κρατούμενοι.
Οι αριθμοί είναι εύγλωττοι και αποδεικνύουν με πόση ευκολία διατάσσεται η προσωρινή κράτηση κατηγορουμένων.
Ενα ποσοστό των προσωρινώς κρατουμένων τελικώς απαλλάσσεται μετά την επ’ ακροατηρίου βάσανο του αποδεικτικού υλικού. Στο μεταξύ ο προσωρινώς κρατούμενος έχει ζήσει δραματικές στιγμές. Εχει υποστεί τη διαπόμπευση αυτού και της οικογενείας του από τα ΜΜΕ. Τα παιδιά του έχουν δοκιμάσει την περιφρόνηση των συμμαθητών τους, όχι σπανίως δε και των δασκάλων τους. Αν μάλιστα έχει συμπληρώσει κράτηση 18 μηνών, όπως ενίοτε συμβαίνει, και στη συνέχεια έχει αθωωθεί, το πλήγμα στο γόητρο της Δικαιοσύνης είναι σημαντικό.
Σκέφθηκε ποτέ κανείς εκ των δικαστών, που απεφάσισαν «ελαφρά τη καρδία» την προσωρινή κράτηση, ποια δυστυχία εβίωσε ο ατυχής προφυλακισμένος, σε κελί με άλλους δύο ή τρεις ή και περισσότερους κρατουμένους και υπό συνθήκες απάνθρωπες; Ο Ουγκώ στους «Αθλίους» του περιγράφει το δράμα των φυλακισμένων με τις εξής φράσεις: «Θάλασσα η κοινωνική νύκτα όπου η ποινική νομοθεσία ρίπτει τους κολασμένους της. Θάλασσα η εσχάτη ένδεια. Ποντιζομένη στον βόθρο αυτόν η ψυχή κινδυνεύει να γίνει πτώμα. Ποιος θα την αναστήσει;».
Η προσωρινή κράτηση είναι μέτρο ακραίο. Θα πρέπει να διατάσσεται όταν είναι κραυγαλέες οι κατά νόμο προϋποθέσεις της εφαρμογής του. Ο αριθμός των προσωρινώς κρατουμένων στις φυλακές Κορυδαλλού και εκείνων που απαλλάσσονται μετά την προσωρινή κράτηση αποκαλύπτουν κάποια ιδιαίτερη αυστηρότητα αν όχι και έλλειψη ψυχραίμου εκτιμήσεως των αποδεικτικών στοιχείων.
Ο Βασίλειος Κόκκινος είναι επίτιμος πρόεδρος του Αρείου Πάγου
