Με την κατάθεση του Νομοσχεδίου για τα Περιφερειακά Δίκτυα Υγείας (ΠΕΔΥ) που υπάγονται στο ΕΣΥ έγινε η έναρξη για μια μεταρρύθμιση που θα επηρεάσει δραστικά την ποιότητα της ζωής των πολιτών και σημαντικά τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας. Ο ΕΟΠΥΥ μετατρέπεται σε μια γιγαντιαία «ασφαλιστική εταιρεία». Δεν διαθέτει υπηρεσίες περίθαλψης, αλλά τις αγοράζει. Εχει ως μετόχους, τους ασφαλιστικούς μας οργανισμούς και το κράτος μας, πελάτες όλους μας και αντισυμβαλλόμενους το ΕΣΥ και τους ιδιωτικούς φορείς υγείας. Δύο απόλυτα σωστές αποφάσεις. Ο ΕΟΠΥΥ έχει πλέον τη δυνατότητα να απαλλαχθεί από τη σύμφυσή του με εσωτερικές συντεχνίες και να αποκοπεί από τις «παραδοσιακές» πελατειακές συνδέσεις των ασφαλιστικών οργανισμών με ιδιωτικά συμφέροντα. Αρκεί η διοίκησή του να αντιληφθεί ποιος και γιατί πληρώνει και να επιτυγχάνει τις καλύτερες δυνατές συμβάσεις για την κερδοφορία των μετόχων και την ευημερία των πελατών του.

Οι µεγάλες µεταρρυθµίσεις για το κράτος πρόνοιας στην Ευρώπη είχαν ως χαρακτηριστικά ότι έγιναν σε φάσεις ανάπτυξης και από σοσιαλδηµοκράτες πολιτικούς. Ακόµη και η πρόσφατη µεταρρύθµιση στις ΗΠΑ του προέδρου Οµπάµα ξεκίνησε µεν στην ύφεση, αλλά θεωρήθηκε στοιχείο ανάκαµψης και συνδέεται πλέον µε το πέρασµα στον ενάρετο κύκλο της οικονοµίας. Ετσι πρέπει να δούµε και τη δική µας περίπτωση, ως οιωνό και εργαλείο εξόδου και όχι ως στοιχείο της κρίσης.

Αυτά ως γενική εικόνα, γιατί στις καθοριστικές λεπτοµέρειες αναδεικνύεται η αντίφαση της κυβέρνησης να εµπιστευθεί µια ευρωκεντρική και προοδευτική µεταρρύθµιση στον συνδυασµό µιας ακραίας έκφρασης, συντηρητικής ιδεολογίας και βαλκάνιας νοοτροπίας.

Το σχέδιο δεν περιλαµβάνει κανένα στοιχείο προϋπολογισµού για τη λειτουργία των νέων θεσµών που εισάγει, ούτε αναφέρει κάποιο σχέδιο εφαρµογής και ανάπτυξης. Τα αναθέτει στην έκδοση υπουργικών αποφάσεων. Αυτό σηµαίνει ότι θα ψηφιστεί κάτι του οποίου το εύρος λειτουργίας θα είναι άγνωστο. Προκύπτει ότι θα υπάρχουν δηµόσιες, αλίµονο, υπηρεσίες πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας (δηµόσια υγιεινή, εµβολιασµοί, πρόληψη), αλλά δεν ξέρουµε πόσες και ποιες δηµόσιες υπηρεσίες πρωτοβάθµιας περίθαλψης θα θεσπιστούν. Ή µάλλον υποψιαζόµαστε. Π.χ. δεν θεσπίζεται οικογενειακός γυναικολόγος, άρα δεν περιλαµβάνεται η φροντίδα της γυναίκας. Με µια φαινοµενικά αθώα αλλαγή ενός εντελώς πρόσφατα ψηφισµένου νόµου εξουσιοδοτείται µε απλή υπουργική απόφαση η ίδρυση των περιβόητων ιδιωτικών κλινικών µιας ηµέρας, καταργώντας την έκδοση σχετικού προεδρικού διατάγµατος, άρα και τη γνώµη και την υπογραφή µη οµοϊδεατών υπουργών.

Θα αναρωτιόταν κάποιος µήπως θα ήταν καλύτερα να αφεθεί στους ιδιώτες η πρωτοβάθµια περίθαλψη, όπου λειτουργεί ο ανταγωνισµός. Εξάλλου οι Ελληνες έχουµε την πιο εύκολη πρόσβαση. Ολα δίπλα στην πόρτα µας, από νευροχειρουργό έως µαγνητικό τοµογράφο. Σε ποια κανονική χώρα τα βρίσκεις έξω από νοσοκοµείο;

Ναι, αλλά κοστίζει πανάκριβα και δυστυχώς όχι µόνο σε χρήµα. Στην Ελλάδα η υποβοηθούµενη γονιµοποίηση, η παρακολούθηση της κύησης και ο τοκετός εδώ και αρκετές δεκαετίες έχουν περιέλθει στον ιδιωτικό τοµέα σχεδόν αποκλειστικά και εξελίχθηκαν στις πιο ακριβές υπηρεσίες στην Ευρώπη. Φθάσαµε το 50% των τοκετών να είναι µε καισαρικές τοµές, ενώ στις περισσότερες χώρες κόβεται κάθε χρηµατοδότηση στις κλινικές που υπερβαίνουν το 30%, ως κακή πρακτική. Κατά το αµέριµνο 2009 η οδοντιατρική περίθαλψη, επίσης ιδιωτική, έκαµε εθνικό τζίρο 2,1 δισ. ευρώ. Ως συνολικό εισόδηµα των οδοντιάτρων δηλώθηκαν µόλις 178 εκατ. ευρώ, ενώ το πραγµατικό εκτιµήθηκε σε 1,2 δισ. ευρώ, δηλαδή φοροδιαφυγή που αντιστοιχεί σε 1δισ. ευρώ.

Επιθετικά συµφέροντα του ιδιωτικού τοµέα υγείας, οπαδοί του δόγµατος «πλουτίζω όταν υπάρχει αίµα στους δρόµους» προετοιµάζουν τον νέο φαύλο κύκλο ελλειµµάτων στην υγεία για να γίνουν πάµπλουτοι, παραγνωρίζοντας ότι σε κάθε κανονική ευρωπαϊκή χώρα οι υπηρεσίες υγείας καθιστούν κάποιους εύπορους, αλλά κανέναν εκατοµµυριούχο. Πεδίο τους είναι η ανάπτυξη νέου τύπου µονάδων πρωτοβάθµιας περίθαλψης µε χαµηλό κόστος και υψηλή κερδοφορία. Βασίζονται στην αλλαγή του ιατρικού µοντέλου. Τα απλά παροδικά προβλήµατα υγείας και οι χρόνιες παθήσεις, που αφορούν το 80% των ασθενών, αντιµετωπίζονται χωρίς νοσηλεία, µε επισκέψεις µιας ηµέρας τόσο για διάγνωση όσο και για θεραπεία.

Με κάθε τρόπο τα τελευταία δύο χρόνια πηγαινοέρχονται διατάξεις για το ποιοι και πώς µπορούν να ιδρύσουν ιδιωτικές µονάδες. Σε όλη την Ευρώπη η δηµόσια νοσοκοµειακή ιατρική µετασχηµατίζεται µέσω κλινικών µιας ηµέρας σε πρωτοβάθµια περίθαλψη, στην Ελλάδα επιβλήθηκαν οι ξεπερασµένες συγχωνεύσεις και απαγορεύονται οι δηµόσιες µονάδες ηµερήσιας νοσηλείας!

Το υπό συζήτηση νοµοσχέδιο προφανώς θα προκαλέσει πολιτικές µάχες και είναι άλλη µια ευκαιρία να µετρηθούν αντιστάσεις, να αναµετρηθούν ιδεολογίες, να αξιολογηθεί ποιοι είναι µεταρρυθµιστές και ποιοι λαϊκιστές και να αποκαλυφθούν όσοι κατ’ όνοµα µεν υπερασπίζονται το δηµόσιο συµφέρον αλλά δρουν εναντίον του.

Ο Γιάννης Δατσέρης είναι πυρηνικός ιατρός, αντιπρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚΕΣΥ)