Υπάρχει ένα ερώτημα σχετικά με τον Μεγάλο Αδελφό της NSA που δεν έχει απαντηθεί επαρκώς: γιατί πέσαμε από τα σύννεφα όταν πληροφορηθήκαμε ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες ακολουθούν ψηφιακά ίχνη και συγκεντρώνουν τηλεφωνικά δεδομένα; Τι μας υποχρεώνει σε αυτό το είδος συλλογικής θυματοποίησης και υποκρισίας; Κατά πάσα πιθανότητα, μια ολοκληρωμένη απάντηση θα χρειαζόταν τη συνδρομή ειδικών από διάφορους τομείς της επιστήμης. Αυτή που δίνει, πάντως, ο Εβγκένι Μοροζόφ είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα.

Ο Μοροζόφ είναι αμερικανός ερευνητής ρωσικής καταγωγής που εργάζεται στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης. Ειδικεύεται στις κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις της τεχνολογίας και μέσα από τις σελίδες της επιθεώρησης Technology Review του φημισμένου πανεπιστημίου μάς καλεί να τοποθετήσουμε τις παρακολουθήσεις της NSA σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο. Εάν το κάναμε, θα θυμόμασταν ότι η κατασκοπία και οι απόπειρες παραβίασης της ιδιωτικότητας δεν άρχισαν με τις παρακολουθήσεις της NSA. Είναι σύμφυτες με την τεχνολογία. Μας είχε προειδοποιήσει γι’ αυτό από το μακρινό 1967 ο Πολ Μπάραν, ένας πιονιέρος των δικτύων των υπολογιστών, περιγράφοντας λεπτομερώς τα μελλοντικά προβλήματα που θα προκαλούσε η πληροφορική στην ιδιωτικότητα.

Αντί να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας τις προβλέψεις του Μπάραν, σημειώνει ο Μοροζόφ, προτιμήσαμε να πιστέψουμε στις ψηφιακές ουτοπίες του ’80 και του ’90 για έναν νέο κόσμο χειραφετημένο από την οικονομία της αγοράς και τη γραφειοκρατία. Ηταν ένας προαναγγελθείς θρίαμβος για μια νέα εποχή που θα μας απάλλασσε από τα δεινά μας. Ονειρευτήκαμε έναν κόσμο πιο ελεύθερο, χωρίς συμβάσεις. Πιο ανοικτό και πιο δημοκρατικό.

Κάπως έτσι χάσαμε είκοσι ολόκληρα χρόνια. Ζήσαμε δύο ολόκληρες δεκαετίες μέσα σε μια συλλογική ψευδαίσθηση. Και τι συνέβη στο μεταξύ; Η οικονομία της αγοράς και η γραφειοκρατία προσαρμόστηκαν στον νέο ψηφιακό κόσμο. Η κατασκευασμένη ψευδαίσθηση έδωσε τη θέση της σε μια υποτιθέμενη ελεύθερη πτώση από τα σύννεφα. Στην πραγματικότητα αφήσαμε μια βολική στάση για να κρυφτούμε κάτω από την προστατευτική φτερούγα μιας άλλης βολικής στάσης. Αντικαταστήσαμε έναν στρουθοκαμηλισμό με έναν άλλον στρουθοκαμηλισμό.

Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν; Ο,τι ξέρουμε να κάνουμε καλύτερα: να διεκδικήσουμε. Αλλά για να το κάνουμε πρέπει να παραδεχθούμε πως ο εικονικός κόσμος είναι ατελής και ότι ως τέτοιος ανοίγει ένα νέο πεδίο διεκδίκησης δικαιωμάτων. Πρέπει να πολιτικοποιήσουμε τις εφαρμογές, να πολιτικοποιήσουμε τα λογισμικά, να αρχίσουμε να βλέπουμε τον κυβερνοχώρο όχι σαν έναν χαμένο παράδεισο αλλά σαν αυτό που ήταν από την αρχή: έναν αχαρτογράφητο τόπο γεμάτος νάρκες. Ας ακούσουμε τι λέει αυτός ο Μοροζόφ που μολονότι βλέπει την τεχνολογία σαν μέρος του προβλήματος, ξέρει ότι είναι και μέρος της λύσης: «Δεν χρειαζόμαστε έναν ηλεκτρονικό υπηρέτη, αλλά έναν ηλεκτρονικό προβοκάτορα».

Τελευταία Νέα