Στη Γερμανία λένε ότι η ευρωπαϊκή κρίση δεν έχει ακόμη «θεματοποιηθεί». Το ρήμα είναι του προεκλογικού συρμού. Οι επαγγελματίες της πολιτικής αγοράς θα έλεγαν στα αντίστοιχα τρέντι ελληνικά ότι η Ευρώπη δεν φιγουράρει στα εκλογικά τους διακυβεύματα. Δεν έχει μπει στο αφήγημα.

Σχεδόν σαράντα ημέρες πριν από τις εκλογές, οι ίδιες οι εκλογές μοιάζουν να έχουν θεματοποιηθεί μόνο για τους ειδήμονες –πολιτικούς, διανοούμενους, δημοσιογράφους. Σύμφωνα με την –τρομακτική –διαπίστωση της «Zeit», στη συνείδηση πολλών Γερμανών, η κρίση στην ευρωζώνη έχει περίπου την ίδια σημασία με την αέναη κρίση στη Μέση Ανατολή: οπωσδήποτε δυσάρεστη, αλλά πάντως όχι αληθινά σημαντική για τη ζωή τους.

Το σιωπητήριο είναι κατόρθωμα της Μέρκελ. Με τέτοια δημοσκοπική υπεροχή, ποιος δεν θα ήθελε να πάει στις κάλπες με τον αυτόματο πιλότο; Ποιος θα ήθελε να αρχίσει ξαφνικά να συζητάει πράγματα οχληρά, όπως η ανάγκη των Ελλήνων για νέα χρηματοδότηση; Στην πολιτική ισχύει παντού ο κανόνας: για όσα δεν μπορεί κανείς να είναι ευχάριστος, γι’ αυτά πρέπει να σωπαίνει.

Ευτυχώς, δεν έχουν υποκύψει όλοι στον ψηφοθηρικό κυνισμό. Ευτυχώς που υπάρχει ξέρετε ποιος: ο Χάμπερμας. Οχι ο Χάμπερμας που χρησιμοποιήσαμε ως «Ρεχάγκελ» για τα πολιτικά μας απωθημένα. Ο αυθεντικός. Εκείνος που λίγες ώρες πριν έρθει στην Αθήνα στηλίτευε την προεκλογική αποσιώπηση της ευρωπαϊκής υπόθεσης. Και έθετε στη Μέρκελ και στη γερμανική ελίτ το ερώτημα: «Τι πάει να πει «αντιδημοφιλής»; Οταν μια πολιτική λύση είναι ορθολογική, οφείλει κανείς να την αξιώνει από ένα δημοκρατικό εκλογικό σώμα».

Εκεί κι εδώ, αντιδημοφιλές είναι αυτό για το οποίο χρειάζεται να πείσεις. Εκεί κι εδώ, αντιδημοφιλές είναι το δημόσιο συμφέρον, όταν απαιτεί πειθώ και πολιτική βούληση.