Ακατανόητη η λογική του νόμου για τα ναρκωτικά

Προσπαθώ να κατανοήσω τον νέο Νόμο 4139/2013 «περί εξαρτησιογόνων ουσιών», αλλά φαίνεται ότι αδυνατώ να συλλάβω τη λογική του, διότι ή εγώ και οι συνάδελφοι που δικάζουμε κακουργήματα ναρκωτικών αρκετά χρόνια δεν έχουμε καταλάβει τίποτα ή κάποιοι δεν έχουν εισέλθει σε αίθουσα δικαστηρίου. Εκτός και αν η προωθημένη λογική τους υπερβαίνει πολύ την αντιληπτική μου ικανότητα. Αποδελτιώνω ορισμένα χαρακτηριστικά του:

1Ο νόμος διέπεται από τάση κατάργησης των ποσοτικών ορίων. Δηλαδή, στον καταργηθέντα νόμο υπήρχε η «μεγάλη ποσότητα» που οδηγούσε σε ποινή ισοβίων. Τώρα καταργείται, διότι τα δικαστήρια εκτιμούσαν διαφορετικά ποια ποσότητα ήταν μεγάλη. Υπήρχε επίσης η έννοια της μικροποσότητας που αναγνωριζόταν ως μέγιστη προκειμένου κάποιος να χαρακτηριστεί ως κάτοχος ναρκωτικών για αποκλειστική χρήση (δηλαδή έως 1,5 γραμμάριο ηρωίνη – κοκαΐνη, 50 γρ. ακατέργαστη κάνναβη ή 5 γρ. κατεργασμένη). Τα δικαστήρια δεν είχαν τηρήσει τον περιορισμό των ανώτατων ορίων και είχαν δεχτεί μεγαλύτερες ποσότητες «ως αποκλειστικής χρήσης». Η μεγάλη ποσότητα, λοιπόν, που απέβαινε εις βάρος των κατηγορουμένων καταργείται, όπως και οι μικροποσότητες (που πριν απέβαιναν τελικά σε όφελός τους στα δικαστήρια) τώρα μπορεί επίσης να αποβαίνουν σε όφελός τους.

2Οι ποινές γενικά μειώνονται, ακόμη και για εισαγωγή ναρκωτικών σε στρατόπεδα, κρατητήρια, φυλακές κ.λπ. Μειώνεται δηλαδή η απαξία των συγκεκριμένων πράξεων.

3Πλέον κατά το άρθρο 20, ως διακίνηση λογίζονται όλες οι πράξεις (π.χ. αγορά, κατοχή, πώληση, μεταφορά κ.λπ.). Ετσι στο άρθρο 21, παρ. 1 εισάγεται η έννοια της διακίνησης μικροποσότητας ναρκωτικών ώστε ο εξαρτημένος «να εξασφαλίσει την κάλυψη των καθημερινών ατομικών αναγκών χρήσης» και τιμωρείται ως πλημμέλημα. Δηλαδή κάποιος μπορεί να πουλήσει δυο δόσεις ηρωίνης για να εξασφαλίσει μια δική του δόση ηρωίνης (το βαποράκι δηλαδή); Η διατύπωση είναι λάθος, ή ανοίγεται μια ωραία κερκόπορτα και υπονομεύεται η λειτουργικότητα του νόμου.

4Στο άρθρο 30, παρ. 3 αναφέρονται στοιχεία που μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση της εξάρτησης ενός προσώπου από τα ναρκωτικά. Αναγνωρίζεται ως ισότιμη η πιστοποίηση αναγνωρισμένης υπηρεσίας απεξάρτησης. Δηλαδή, η υπηρεσία που θα δεχτεί για απεξάρτηση κάποιον ο οποίος δηλώνει εξαρτημένος και θα παρακολουθήσει το πρόγραμμά της θα πιστοποιήσει αν είναι ή όχι εξαρτημένος: η υπηρεσία έχει λόγους να τον δεχτεί, διότι, αν πράγματι είναι, θα τον βοηθήσει ίσως να απεξαρτηθεί· αλλιώς, αν αυτός δηλώνει ότι είναι, πώς θα τον απορρίψει; Οποιοσδήποτε όμως έχει συμφέρον να κριθεί εξαρτημένος θα φροντίσει να μάθει πώς συμπεριφέρεται ένας εξαρτημένος ώστε να εμφανιστεί ψευδώς ως τέτοιος. Στη συνέχεια η υπηρεσία θα του δώσει πιστοποίηση παρακολούθησης του προγράμματος, δηλαδή ότι είναι εξαρτημένος. Αλήθεια, δεν είναι γνωστό πώς λειτουργεί το σύστημα; Οχι βέβαια ότι οι ψυχιατρικές πραγματογνωμοσύνες λειτουργούν στην εντέλεια και δεν σκιάζονται από υποψίες, ιδιαίτερα όταν οι εκθέσεις αποτελούνται από 19 έως 26 λέξεις στις οποίες κάποιος αποδίδεται εξαρτημένος στην κοινωνία και μπορεί να τύχει μιας ευνοϊκότατης ποινικής μεταχείρισης.

5Το απαύγασμα της λογικής του νόμου είναι η σύνδεση του κατ’ επάγγελμα και κατά συνήθεια (προκειμένου η πράξη να τιμωρείται με ισόβια) με το προσδοκώμενο όφελος που πρέπει να υπερβαίνει το ποσό των 75.000 ευρώ. Με απλά λόγια: μέχρι τώρα χρηματικό όριο για να χαρακτηριστεί μια πράξη ως κακούργημα υπήρχε στα οικονομικά εγκλήματα (που ήταν 15.000 και 75.000 ευρώ και αυξήθηκαν πρόσφατα στις 30.000 και 120.000 ευρώ). Αρα, πλέον, τα ναρκωτικά και η βλάβη που προξενούν ή το όφελος που προσδοκά ο δράστης συναρτώνται με τη βλάβη ή το όφελος που προκαλούν η απάτη ή η υπεξαίρεση. Εξοχη λογική. Αντίστοιχο παράδειγμα μπορούμε να φέρουμε το ακόλουθο: όποιος ρυπαίνει τιμωρείται συνήθως για πλημμέλημα. Η ρύπανση, αν δημιούργησε κίνδυνο θανάτου ή δημιούργησε σοβαρή ή ευρεία ρύπανση, τιμωρείται με κάθειρξη (με διαβαθμίσεις, Ν. 1650/86, όπως τροποποιήθηκε με τον Ν. 4042/2012). Το ίδιο είτε πρόκειται για πετρέλαιο ή ραδιενέργεια. Η έκρηξη της εξέδρας άντλησης στον Κόλπο του Μεξικού είναι όμοια με τη Φουκουσίμα. Ετσι και εδώ η βλάβη που προκαλούν τα ναρκωτικά συναρτάται με το αν το προσδοκώμενο όφελος υπερβαίνει τις 75.000 ευρώ! Για όλα τα παραπάνω, είναι η εντύπωσή μου λάθος, ή πρόκειται για λογική μονά – ζυγά δικά τους (των κατηγορουμένων βέβαια). Αλήθεια, πόσα μάτια είδαν τον νόμο;

Καλή η πρόθεση του υπουργού Δικαιοσύνης να αναμορφώσει τον νόμο περί ναρκωτικών (έχει και κάποιες θετικές διατάξεις), θα ήταν καλύτερα όμως αν δεν ψηφίζονταν εξαμβλώματα όπως τα ανωτέρω. Διαβάζουμε καθημερινά για τις συνεχείς αποδράσεις ή απόπειρες αποδράσεων από τις φυλακές. Μην τα περιμένουμε όλα από την ΕΛ.ΑΣ. Προφανώς πρέπει να βελτιωθεί ο οπλισμός της, αλλά ίσως είναι καλύτερα να υπάρξει μια ριζική λύση με την τοποθέτηση κεραιών που θα εμποδίζουν τη λειτουργία κινητών τηλεφώνων στις φυλακές, θα αποτρέπουν τις επικοινωνίες, την οργάνωση αποδράσεων και τη συνεχή αύξηση στις τιμές αγοράς κινητών. Θα σταματήσουν επίσης να κυκλοφορούν φήμες για τον τρόπο εισόδου κινητών, όπλων, ναρκωτικών κ.λπ. στις φυλακές, που δεν περιποιούν τιμή στη Δικαιοσύνη και στη Δημόσια Διοίκηση.

Ο Γιώργος Κτιστάκης είναι αντεισαγγελέας Εφετών