THE PROJECT SYNDICATE

Το 2013 θα είναι η τελευταία χρονιά κρίσης για την ευρωζώνη, ή αυτή θα συνεχίσει να απειλεί την Ευρώπη, με σοβαρό μάλιστα το ενδεχόμενο επιστροφής της με δριμύτερη ένταση; Κατά πάσα πιθανότητα, αυτό δεν είναι απλώς το κρίσιμο ζήτημα για την περαιτέρω ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά και ένα βασικό ζήτημα που επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία.

H κρίση στην Ευρώπη δεν είναι μόνο οικονομική. Στην πραγματικότητα, είναι στον πυρήνα της πολιτική. Η Ευρώπη στερείται δύο πράγματα: ένα πολιτικό πλαίσιο –δηλαδή, τη θεσμική νομιμότητα –για τη νομισματική ένωση, και το όραμα και την ηγεσία που θα δημιουργήσει το πλαίσιο αυτό.

Από την έκρηξη της ευρωπαϊκής κρίσης το 2009, η ΕΕ και η ευρωζώνη έχουν βιώσει τεράστιες, πρωτοφανείς αλλαγές. Σήμερα, η ευρωζώνη είναι καθ’ οδόν προς την εφαρμογή μιας τραπεζικής ένωσης, που πιθανόν θα ακολουθηθεί από δημοσιονομική ένωση, η οποία με τη σειρά της θα οδηγήσει σε μια πραγματική πολιτική ένωση, που θα σημαίνει ότι διαθέτει την κυριαρχία επί των βασικών οικονομικών πολιτικών.

Αλλά οι εξελίξεις αυτές δεν έχουν προκύψει ως μέρος μιας στρατηγικής. Αν δεν υπήρχε η κρίση, η γερμανίδα Καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ και οι άλλοι ηγέτες των εθνικών κρατών της ΕΕ δεν θα ήταν διατεθειμένοι να κάνουν ούτε αυτά τα βήματα. Και αυτό δεν είναι πιθανό ότι θα αλλάξει το 2013.

Ακόμα και σήμερα, με τους βασικούς παίκτες της ευρωζώνης προφανώς πεισμένους ότι ο σοβαρός κίνδυνος έχει απομακρυνθεί πια, οι εθνικές παρωπίδες εμποδίζουν μια αναγέννηση στην ΕΕ, καθώς η επιθυμία για αλλαγή φαίνεται να επιβραδύνεται. Ειδικότερα, η Μέρκελ έχοντας βάλει στόχο την επανεκλογή της το 2013 εμφανίζεται διατεθειμένη να αφήσει την Ευρώπη για αργότερα. Δυστυχώς, λόγω των επικείμενων εκλογών του Σεπτεμβρίου στη Γερμανία, τα τρία τέταρτα του χρόνου πρέπει να πάνε χαμένα. Και επειδή ένας νέος συνασπισμός υπό την ηγεσία της Μέρκελ φαίνεται πιο πιθανός (τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα) από ό,τι μια πραγματική κυβερνητική αλλαγή, η μετεκλογική Γερμανία, η οποία δεν έχει πιεσθεί από την κρίση, θα παραμείνει προσκολλημένη στην πολιτική των μικρών ή των αργών βημάτων, η οποία θα κάνει την Ευρώπη να συνεχίσει να βραδυπορεί.

Ως αποτέλεσμα, οι εξελίξεις του ευρωπαϊκού Νότου θα παραμείνουν βασικός παράγων που θα καθορίσει την ευρωπαϊκή πορεία το 2013. Η κατάθλιψη θα συνεχιστεί μαζί με την εξασθένηση των προοπτικών για οικονομική ανάπτυξη σε ολόκληρη την ΕΕ και την ευρωζώνη. Το χάσμα μεταξύ του πλούσιου Βορρά και του Νότου που μαστίζεται από την κρίση θα διευρυνθεί, τονίζοντας τα αντικρουόμενα συμφέροντα και ενισχύοντας έτσι την τάση της Ευρώπης προς διαχωρισμό, κυρίως του Βορρά από τον Νότο αλλά και της ευρωζώνης από τη λοιπή ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) θα χρησιμεύσει ως κέντρο εξουσίας της ευρωζώνης, περισσότερο από ό,τι σήμερα, επειδή είναι το μόνο θεσμικό όργανο της νομισματικής ένωσης που μπορεί πραγματικά να δράσει. Αν και δεν έχει απολύτως τίποτα κοινό με την παλιά Bundesbank, η γερμανική κοινή γνώμη αυτό δεν το αναγνωρίζει. Αλλά το ότι η εξουσία της ΕΚΤ είναι μόνο ένα τεχνοκρατικό υποκατάστατο της απώλειας των δημοκρατικών πολιτικών θεσμών της ευρωζώνης, θα συνεχίσει να είναι πρόβλημα το 2013.

Η χρονιά, επίσης, θα είναι καθοριστική για τη Γαλλία, η κυβέρνηση της οποίας γνωρίζει καλά ότι χωρίς επώδυνες μεταρρυθμίσεις η χώρα θα μπορούσε να βαδίσει μια καταστροφική πορεία. Παραμένει, βεβαίως, το ερώτημα αν μπορεί να τις εφαρμόσει. Η απάντηση θα καθορίσει όχι μόνο το πολιτικό μέλλον του Προέδρου Φρανσουά Ολάντ αλλά και το μέλλον της ΕΕ, γιατί χωρίς ισχυρό γερμανο-γαλλικό δίπολο η κρίση της Ευρώπης δεν είναι δυνατόν να ξεπεραστεί.

Η Ευρώπη το 2013 θα συνεχίσει να χρειάζεται την πίεση από την κρίση προκειμένου να βρει τρόπο για να την ξεπεράσει διά παντός. Ανεξάρτητα από τα εκλογικά αποτελέσματα σε σημαντικά κράτη-μέλη της ΕΕ, οι Ευρωπαίοι θα συνεχίσουν να περιμένουν πολλά από τους πολιτικούς ηγέτες τους. Θα θέλαμε να ευχηθούμε μια πετυχημένη χρονιά για την Ευρώπη, αλλά δεν θα ήταν φρόνιμο να στοιχηματίσετε σε αυτό.

Ο Γιόσκα Φίσερ διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών και αντικαγκελάριος της Γερμανίας το διάστημα 1998-2005

Τελευταία Νέα