Δεν είναι πλέον μόνον η Καταλωνία με τις αυτονομιστικές τάσεις της που ανησυχεί τον ισπανό Πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι. Στις περιφερειακές εκλογές την Κυριακή στη Χώρα των Βάσκων οι αριστεροί εθνικιστές του κόμματος Μπίλντου (Bildu) και εκείνοι του άλλου εθνικιστικού κόμματος, του μετριοπαθούς PNV (Βασκικό Εθνικιστικό Κόμμα), έγιναν η κύρια δύναμη στο περιφερειακό Κοινοβούλιο.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η λεγόμενη πατριωτική (αμπερτσάλε) Αριστερά δεν έχει χάσει τη δύναμή της. Ωστόσο έναν χρόνο μετά την ανακοίνωση της «οριστικής κατάπαυσης του πυρός» από την ΕΤΑ, η στάση της έχει αλλάξει άρδην στους δρόμους της Εουσκάντι, της ισπανικής Χώρας των Βάσκων: τα συνθήματα «Ζήτω η ΕΤΑ» έχουν σβηστεί από τους τοίχους, ενώ έχουν σταματήσει οι απειλές κατά της ζωής μη εθνικιστών αιρετών αξιωματούχων. «Στον δρόμο δεν υπάρχει πια αυτή η αφόρητη ένταση, τα πράγματα εξομαλύνονται», λέει στη γαλλική «Λιμπερασιόν» η σοσιαλίστρια Πιλάρ Ράμος, η οποία εκλέγεται από το 1999 ως δημοτική σύμβουλος στο Ντουράνγκο. Εως πριν από έναν χρόνο δεν έκανε βήμα χωρίς τους δύο σωματοφύλακές της. Πέρυσι τον Σεπτέμβριο της αφαίρεσαν τον έναν. «Σήμερα δεν υπάρχει πλέον κίνδυνος, μπορούν θαυμάσια να πάρουν και τον άλλον», λέει.
Αφού επί χρόνια ενέπνεε τον φόβο, η πατριωτική Αριστερά, αυτό το ισχυρό κοινωνικό κίνημα στο οποίο είχε βασιστεί η ΕΤΑ, αποτελεί σήμερα το μεγαλύτερο μέρος των ψηφοφόρων του αριστερού αυτονομιστικού σχηματισμού Μπίλντου («μπίλντου» σημαίνει να ενώνεσαι ή να συναντιέσαι στην εουσκάρα, τη γλώσσα των Βάσκων), το οποίο ήρθε δεύτερο στις εκλογές της Κυριακής (εξασφάλισε 21 από τις 75 έδρες, ενώ το PNV κέρδισε 27). Η βάση του Μπίλντου δεν είναι άλλη από το Μπατασούνα, την πολιτική βιτρίνα της ΕΤΑ που το 2003 τέθηκε εκτός νόμου από την ισπανική Δικαιοσύνη. Το Μπίλντου εμφανίζεται ως ένα κίνημα που δεν έχει μολυνθεί από τη διαφθορά μέσα σε ένα πλαίσιο κρίσης και απόρριψης της τάξης των πολιτικών. Μιλάει πλέον για αποκλειστικά δημοκρατικές οδούς για την επίτευξη της ανεξαρτησίας της Εουσκάλ Ερία, της Μεγάλης Χώρας των Βάσκων, που περιλαμβάνει τη Ναβάρα και το γαλλικό τμήμα της. Η πατριωτική Αριστερά αναγνωρίζει τώρα τα λάθη του παρελθόντος και κυρίως τις σχέσεις της με τους πιστολέρος της ΕΤΑ.
Ο μεγάλος πρωταγωνιστής αυτού του mea culpa, ο Αρνάλντο Οτέγκι, χαρισματικός ηγέτης του κινήματος, βρίσκεται παραδόξως στη φυλακή στο Λογκρόνιο (Ριόχα) για «εξώθηση σε τρομοκρατία». Εχει ζητήσει επανειλημμένα «συγγνώμη για τα βάσανα που προκαλέσαμε», μολονότι οι οικογένειες των 857 θυμάτων της τρομοκρατικής δράσης της ΕΤΑ ζητούν μια σαφέστερη και πληρέστερη συγγνώμη. Ωστόσο η διαδικασία της συμφιλίωσης ανάμεσα στους «αμπερτσάλες» και στους μη εθνικιστές θα είναι μακρά και δύσκολη. «Είχαμε τέσσερις δεκαετίες με σκοτωμούς, απειλές και εκβιασμούς, και αυτοί θέλουν να τακτοποιηθούν όλα σε ένα ή δύο χρόνια», λέει ο συνταξιούχος συνδικαλιστής Ανχελ Λονχάρτε.
Πάντως οι εθνικιστές του Μπίλντου αισθάνονται ούριο τον άνεμο, ιδιαίτερα μετά την ανακοίνωση ότι θα διεξαχθεί δημοψήφισμα για την αυτοδιάθεση της Σκωτίας και το ενδεχόμενο να διεξαχθεί ένα ανάλογο δημοψήφισμα το 2016 και στην Καταλωνία. «Και στις δύο περιπτώσεις δεν χύθηκε ούτε σταγόνα αίμα, δεν έπεσε ούτε ένας πυροβολισμός. Αυτό σε κάνει να σκεφτείς. Ο ένοπλος αγώνας της ΕΤΑ ήταν ένα ανθρώπινο και πολιτικό σφάλμα», τονίζει ο Ντάνι Μαεζτού, δικηγόρος και δημοτικός σύμβουλος εκλεγμένος με το Aralar, έναν αυτονομιστικό σχηματισμό που ήταν εξαρχής αντίθετος στη βία.
ΜΠΑΡΤΣΑ ΚΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ. Στην Καταλωνία, μια ισπανική περιφέρεια που, αντίθετα από τη Χώρα των Βάσκων, δεν συλλέγει αυτόνομα τους φόρους της, το θέμα της ανεξαρτησίας συζητείται περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο, καθώς είναι πλέον ένα πολιτικό πρόγραμμα, ενόψει μάλιστα των περιφερειακών εκλογών του ερχόμενου μήνα. Την επομένη της εντυπωσιακής και αναπάντεχης επιτυχίας της διαδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου, ανήμερα την εθνική εορτή της Καταλωνίας, κατά την οποία σχεδόν δύο εκατομμύρια Καταλανοί διαδήλωσαν υπέρ της ανεξαρτησίας, ο Αρτούρ Μας, ο αρχηγός του κόμματος Σύγκλιση και Ενότητα (CiU), το οποίο ήταν έως πριν από έναν μήνα το κεντροδεξιό κόμμα της καλής καταλανικής κοινωνίας, μετατράπηκε στον καλύτερο σέρφερ της περιοχής: καβάλησε το κύμα της ανεξαρτησίας που σηκώθηκε στην περιφέρειά του, παρότι δεν γνωρίζει το βάθος ή την ορμή του ούτε και το πού θα σκάσει.
Η κρίση ήταν αυτή που άναψε το φιτίλι, το οποίο ακόμη και το κόμμα που ήταν ιστορικά υπέρ της ανεξαρτησίας –η Ρεπουμπλικανική Αριστερά, ERC –θεωρούσε πολύ βρεγμένο για να πάρει φωτιά. Με ποσοστό ανεργίας πάνω από το 20%, τοπικό έλλειμμα γύρω στο 5%, περιφερειακό χρέος 40 δισ. ευρώ και νεαρό πληθυσμό που, για πρώτη φορά σε τρεις αιώνες, υπομένει την ντροπή της μετανάστευσης, πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι περίπου 55% του πληθυσμού της περιφέρειας είναι υπέρ της ανεξαρτησίας.
Vidcast: Face2Face
