Αναζήτηση
Η επανάσταση που δεν έγινε ποτέ
Ρούσσος Βρανάς
Δεν έλειπαν οι οµοιότητες µε τις προηγούµενες γαλλικές επαναστάσεις. Οι νέοι, φοιτητές, µαθητές και εργάτες κάτω των 25 ετών, ήταν πάλι οι πρωταγωνιστές. Το τελετουργικό των διεκδικήσεων και ο τρόπος ζωής τόσο στη Σορβόννη όσο και στα εργοστάσια που είχαν καταληφθεί θυµίζουν τις µεγάλες εξορµήσεις του 1848.
Εκείνος ο Μάης ήταν µια επανάσταση που πήγε να αρχίσει δύο φορές και που άλλες τόσες διαψεύστηκε.
Η πρώτη έκρηξη γίνεται µεταξύ 10ης και 13ης Μαΐου. Χιλιάδες διαδηλωτές συγκεντρώνονται γύρω από τη Σορβόννη, µετά την εισβολή της αστυνοµίας στις 3 Μαΐου στη Ναντέρ, που είχε καταλήξει στο κλείσιµο του πανεπιστηµίου, σε 500 συλλήψεις µπροστά στα κατάπληκτα µάτια των περιοίκων και σε 13 καταδίκες. Τα πεζοδρόµια δεν αργούν να ξηλωθούν, ενώ οδοφράγµατα ορθώνονται µε αυτοκίνητα και δέντρα. Για πέντε ώρες, αστυνοµικοί και φοιτητές ανταλλάσσουν δακρυγόνα και κοκτέιλ µολότοφ. Οµως, αυτή τη φορά οι περίοικοι προπηλακίζουν τους αστυνοµικούς και ανοίγουν τις πόρτες στα «δικά τους» παιδιά, στα παιδιά της µπουρζουαζίας. Η κρατική βία θεωρείται απαράδεκτη από την ελίτ: πώς είναι δυνατόν µια νεανική διαδήλωση σε µια δηµοκρατική χώρα να καταλήγει σε 367 τραυµατίες; Ετσι, εκείνη η βραδιά της 10ης Μαΐου εκπληρώνει τον επαναστατικό στόχο της: γεννά ένα γενικό κίνηµα αλληλεγγύης µε εκκλήσεις για απεργίες και διαδηλώσεις στις 13 Μαΐου. Και υποχρεώνει την εξουσία σε µια διπλή υποχώρηση, µε το άνοιγµα της Σορβόννης και την αποφυλάκιση των συλληφθέντων φοιτητών.
Από την 11η Μαΐου, η Σορβόννη έχει γίνει πια ένας τόπος γιορτής, ένα βήµα, ένας τόπος συγκέντρωσης φοιτητών που υποδέχονται σαν ήρωες νεαρούς µεταλλωρύχους. «Η Σορβόννη είναι ένα χάπενινγκ», θα γράψει αργότερα ο ιστορικός Αντονι Ρόουλι, «µια εκσυγχρονισµένη εκδοχή του κοινωνικού καρναβαλιού του 1789 και του 1848». Ο βάρδος του Μάη Ραούλ Βανεγκέµ καλεί τους νέους σε µια επανάσταση στην καθηµερινή ζωή τους, όπως θα την εκφράσουν αργότερα οι Doors: «Θέλουµε τον κόσµο και τον θέλουµε τώρα!». Μόνο που η κατάληψη της Σορβόννης παραµένει απλώς µια κατάληψη. Δεν είναι διεκδίκηση.
Τα συνθήµατα της 13ης Μαΐου εκφράζουν πιο πολύ ευσεβείς πόθους. «Εργάτες, δάσκαλοι, φοιτητές, όλοι ενωµένοι στον ίδιο αγώνα». Η φοιτητική επανάσταση δυσκολεύεται να συναντηθεί µε τους εργαζόµενους και τα συνδικάτα. «Ζητούσαµε να κουβεντιάσουµε µε υπεύθυνους ηγέτες και βρίσκαµε µπροστά µας έναν ακατανόητο συρφετό, µια παντελή απουσία θεωρητικής τοποθέτησης», διηγείται ένας από τους γραµµατείς της γαλλικής ΓΣΕΕ εκείνης της εποχής. Παρ όλα αυτά, οι εργαζόµενοι βγήκαν στους δρόµους: 2 εκατοµµύρια απεργοί το Σάββατο, 6 εκατοµµύρια Δευτέρα πρωί. Στις 23 Μαΐου, όλα «µυρίζουν» κοινωνική επανάσταση.
Το οδοφράγµατα εξαπλώνονται, το Χρηµατιστήριο παίρνει φωτιά και στο Καρτιέ Λατέν ξεσπούν άγριες οδοµαχίες. Ενας πρόεδρος πολυλογάς, χωρίς καµιά συναίσθηση της κατάστασης. Ενας πρωθυπουργός που διαπραγµατεύεται µισθολογικές αυξήσεις οι οποίες απορρίπτονται αµέσως µετά την υπογραφή τους. Ενας υπουργός Εσωτερικών που δεν µπορεί να αποφύγει το χειρότερο, τον θάνατο ενός φοιτητή στο Παρίσι και ενός αστυνοµικού στη Λυών.
Ολα δείχνουν να πλησιάζει η «ηµέρα της Κρίσης».
Οµως, στις 27 Μαΐου, η κοινή γνώµη µεταστρέφεται: για πρώτη φορά, η συµπάθεια προς τους φοιτητές ηττάται από την ανάγκη των πολιτών για ασφάλεια. Την ίδια κιόλας µέρα που οι εργάτες κάνουν 12 συνελεύσεις και 40.000 αριστεριστές συγκεντρώνονται στο στάδιο Σαρλετί. Το συµπέρασµα είναι αυτονόητο: το «κόµµα της επανάστασης» υπάρχει, αλλά δεν έχει ούτε αρχηγό ούτε πρόγραµµα ή στρατηγική. Το διαζύγιο των εξεγερµένων µε την Ιστορία είναι οριστικό. Το δράµα της επανάστασης που δεν έγινε ποτέ παίρνει τέλος. Και ο στρατηγός Ντε Γκώλ αρχίζει να σκηνοθετεί τη δική του κωµωδία.
Από την 11η Μαΐου, η Σορβόννη έχει γίνει πια ένας τόπος γιορτής, ένα βήµα, ένας τόπος συγκέντρωσης φοιτητών που υποδέχονται σαν ήρωες νεαρούς µεταλλωρύχους
Οι πρωταγωνιστές
?1934? ?
Ο βάρδος της νεολαίας
Μαζί µε του Γκι Ντεµπόρ, η φωνή του βέλγου φιλοσόφου και συγγραφέα ήταν από τις δυνατότερες που ακούστηκαν στον γαλλικό Μάη. Υπήρξε ένας από τους αρχιτέκτονές του.
Και παραµένει ακόµη. «Ο Μάης του 68;», έλεγε πριν από δύο χρόνια, σε συνέντευξή του µε την ευκαιρία της συµπλήρωσης 40 ετών από εκείνα τα γεγονότα. «Μα µόλις τώρα αρχίζει!». Ο Βανεγκέµ διατηρεί µέχρι σήµερα ακέραιες τις ελπίδες και το πνεύµα εκείνων των φοιτητών που βγήκαν στα οδοφράγµατα βαστώντας παραµάσχαλα το βιβλίο του «Η επανάσταση της καθηµερινής ζωής». Δεν έγινε υπουργός ούτε αφεντικό σε κάποια επιχείρηση, όπως άλλοι πρωτεργάτες εκείνου του Μάη. Και παραµένει ακόµη το ίδιο αισιόδοξος: «Ο σκοταδισµός δεν θα µπορέσει να εµποδίσει την πρόοδο της ριζοσπαστικής σκέψης που θα ανατρέψει αυτό το θέαµα, στο οποίο η αθλιότητα της καθηµερινής ζωής έχει αναχθεί σε αρετή. Οι σηµερινοί νέοι θα καταλάβουν, όταν δουν τη δουλεία που τους περιµένει στην απατηλή αγορά εργασίας, όταν πιστέψουν ότι ο πραγµατικός πλούτος δεν είναι στο έχειν αλλά στο είναι, όταν δεχτούν πως το σηµαντικό δεν είναι να βγαίνουν πρώτοι και καλύτεροι, αλλά να ζουν καλύτερα».
ΝΤΑΝΙΕΛ ΚΟΝ?ΜΠΕΝΤΙΤ
?1945? ?
Κόκκινος, πράσινος, µπλε
Είκοσι τριών ετών, ήταν τότε φοιτητής της Κοινωνιολογίας. Στον Μάη του 68, ο Κον-Μπεντίτ δεν ανήκε σε καµία πολιτική οργάνωση. Αυτοπροσδιοριζόταν ως αναρχικός. Τώρα υποστηρίζει την οµοσπονδιακή Ευρώπη και τη νοµιµοποίηση του χασίς. Οποτε, όµως, βρίσκει ευκαιρία να παίξει ποδόσφαιρο µε τους φίλους του σε ένα πάρκο της Φρανκφούρτης, φοράει πάντα τη φανέλα µε το 68.
Ο Κον-Μπεντίτ έγινε γνωστός ως ο «κόκκινος Ντάνι» για το χρώµα των µαλλιών του και των πολιτικών του απόψεων. Εκτοτε άλλαξε πολλά χρώµατα: µπλε, όταν έγινε διαπρύσιος υπέρµαχος της ενωµένης Ευρώπης, πράσινος, όταν ανέλαβε να προωθήσει τα ζητήµατα της οικολογίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Οµως, ο «κόκκινος Ντάνι» υπήρξε το σύµβολο και η ψυχή του Κινήµατος της 22ας Μαρτίου στην εξέγερση της Ναντέρ. «Ηττηθήκαµε ή νικήσαµε;» αναρωτιέται σήµερα. «Και τα δύο. Μακροπρόθεσµα, όµως, αναδειχτήκαµε νικητές µε τις µεγάλες αλλαγές στα ήθη και στην κουλτούρα της κοινωνίας µας, τις οποίες δροµολογήσαµε τον Μάη του 68». Δεν υπάρχουν πια εργοστάσια που να είναι οργανωµένα σαν στρατώνες, έγραφε πρόσφατα στην εφηµερίδα «Γκάρντιαν», ούτε αυταρχικά συνδικάτα, οι γκέι µπορούν επιτέλους να κυκλοφορούν ανενόχλητοι και οι γυναίκες δεν είναι αναγκασµένες να ζητούν την άδεια του συζύγου τους για να πιάσουν δουλειά ή για να ανοίξουν τραπεζικό λογαριασµό.
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
22 Μαρτίου
Φοιτητές καταλαµβάνουν τη Ναντέρ και κάνουν συγκέντρωση για τις ταξικές διακρίσεις και την πολιτική γραφειοκρατία που ελέγχει τη χρηµατοδότηση του πανεπιστηµίου. Η πρυτανεία καλεί την αστυνοµία. Ετσι γεννιέται το «Κίνηµα της 22ας Μαρτίου» που θα παίξει καθοριστικό ρόλο στα γεγονότα του Μάη.
2 Μαΐου
Υστερα από τουλάχιστον ένα µήνα αντιπαράθεσης µε τους φοιτητές, η διοίκηση του πανεπιστηµίου κλείνει τη Ναντέρ.
6 Μαΐου
Οι φοιτητές της Ναντέρ συγκεντρώνονται στο κέντρο του Παρισιού και διαµαρτύρονται για την εισβολή της αστυνοµίας στη Σορβόννη. Πλαισιωµένοι από µαθητές και νεαρούς εργαζόµενους, συγκρούονται µε την αστυνοµία στο Καρτιέ Λατέν.
10 Μαΐου
Πλήθη ξεχύνονται στη Ριβ Γκος και ορθώνουν οδοφράγµατα. Καταλήψεις και διαδηλώσεις ξεσπούν σε ολόκληρη τη Γαλλία. 13 Μαΐου
Τουλάχιστον ένα εκατοµµύριο διαδηλωτές κάνουν πορεία στο Παρίσι. Ο πρωθυπουργός Ποµπιντού αφήνει ελεύθερους τους συλληφθέντες και ξανανοίγει τη Σορβόννη. Οι φοιτητές την καταλαµβάνουν και πάλι και την κηρύσσουν «αυτόνοµο λαϊκό πανεπιστήµιο». Στις 16 Μαΐου έχουν καταληφθεί 50 εργοστάσια και στις 18 δύο εκατ. εργαζόµενοι κατεβαίνουν σε απεργία.
31 Μαΐου
Η κυβέρνηση βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Ο πρόεδρος Ντε Γκωλ παραµένει αταλάντευτος. Προκηρύσσει πρόωρες εκλογές και απειλεί τους απεργούς µε στρατιωτικό νόµο, αν δεν επιστρέψουν στις δουλειές τους.
5 Ιουνίου
Οι περισσότεροι εργαζόµενοι επιστρέφουν, ενώ η αστυνοµία εκδιώκει τους απεργούς από τα εργοστάσια που έχουν καταλάβει. Η εθνική φοιτητική ένωση καλεί σε τερµατισµό των διαδηλώσεων. Και η κυβέρνηση θέτει υπό απαγόρευση αριστερές οργανώσεις.
6 Ιουνίου
Η αστυνοµία ανακαταλαµβάνει τη Σορβόννη. Ο Ντε Γκωλ θριαµβεύει στις εκλογές της 23ης Ιουνίου. Η κρίση τερµατίζεται.
