Στις αρχές του 20ού αιώνα, ανάμεσα στον Τίγρη και τον Ευφράτη, στη Μεσοποταμία, κοιτίδα της ιστορίας και του πολιτισμού, διαδραματίζεται το μυθιστόρημα του βρετανού Μπάρι Ανσγουορθ, μια περιπέτεια εποχής που διαπραγματεύεται την τύχη των μεγάλων αυτοκρατοριών.


Αλ Τζαζίρα είναι η αρχαιότερη αραβική ονομασία της Μεσοποταμίας και το 1914 στην εύφορη αυτή περιοχή έχουν καταφτάσει από τη Δύση λογιών λογιών αρχαιολόγοι, στρατιωτικοί και τυχοδιώκτες. Μερικοί είναι αληθινά ρομαντικοί, όπως ο Τζον Σόμερβιλ, ο τριανταπεντάχρονος βρετανός αρχαιολόγος από το Μάντσεστερ που αρνήθηκε την οικογενειακή επιχείρηση βάμβακος προκειμένου να υλοποιήσει το παιδικό του όνειρο: να κατασκάψει το έδαφος όπου άκμασαν οι Ασσύριοι, ο λατρεμένος του πολιτισμός. Τον Σόμερβιλ συνοδεύει η σύζυγός του Ιντιθ, που μάλλον δεν απολαμβάνει τις εμμονές του συζύγου της ούτε και τις συζυγικές του υποχρεώσεις ενώ εκείνος πιστεύει ότι με μια εντυπωσιακή ανακάλυψη θα ξανακερδίσει την αγάπη και τον σεβασμό της.

Βοηθός του Σόμερβιλ είναι ο Πάρκερ που φλερτάρει με την άλλη γυναίκα της παρέας, την εικοσιεπτάχρονη Πατρίτσια, πτυχιούχο του Κέιμπριτζ και δυναμική φεμινίστρια. Ο Σόμερβιλ περιστοιχίζεται επίσης από ένα πολυφυλετικό πλήθος, αφού επιστάτες του είναι ο Ηλίας από το Ικόνιο, ο Σύριος Χαλίλ και βασικός του πληροφοριοδότης ο Άραβας Τζεχάρ, ένας γεννημένος παραμυθάς που οποιαδήποτε είδηση, αληθινή ή μεταποιημένη από τον ίδιο κοστίζει ακριβά.

Ο Σόμερβιλ ανασκάπτει τον λοφίσκο Τελ Ερντέκ εδώ και τρία χρόνια, χωρίς στο μεταξύ να έχει ανακαλύψει κάποια σημαντικά ευρήματα. Ξαφνικά όμως, καθώς ο λάκκος βαθαίνει και οι πλευρικές τάφροι επεκτείνονται, έρχονται στο φως το απομεινάρι ενός γερακόμορφου φύλακα από ελεφαντόδοντο και τα ίχνη ενός τοίχου που παραπέμπουν σε βασιλικό τάφο. Η χαρά του αρχαιολόγου για τον εντοπισμό του τελευταίου ασσύριου αυτοκράτορα μετριάζεται όταν ο Τζεχάρ επιβεβαιώνει τις χρόνιες φοβίες του. Ο Σιδηρόδρομος της Βαγδάτης, του οποίου οι επεκτεινόμενες ράγες έχουν ακουμπήσει τις όχθες του Ευφράτη, όπου να ΄ναι πλησιάζουν και στο σημείο των ανασκαφών. Ο σιδηρόδρομος είναι γερμανικών συμφερόντων, χρηματοδοτείται από την Ντόιτσε Μπανκ και φιλοδοξεί να ενώσει την Κωνσταντινούπολη με τον Περσικό Κόλπο. Στο παιχνίδι έχουν μπει και οι Τούρκοι φιλοδοξώντας να φτάσει η γραμμή μέχρι την κοιλάδα της Βασόρας.

Εμπορικά συμφέροντα ενάντια στην ιστορική μνήμη και να ΄ταν μόνον αυτό; Ενας νεοφερμένος επισκέπτης στην περιοχή, ο αμερικανός γεωλόγος Ελιοτ, από το Ορεγκον, ευελπιστεί να βρει τα μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου στον κόσμο. Εξηγεί στην παρέα πόσο θα αλλάξει η ζωή όλων με τη νέα αυτή ενεργειακή ανακάλυψη. Ο Ελιοτ έχει ήδη παρακολουθήσει τους ντόπιους πυρολάτρες να προσκυνούν την αιώνια φλόγα που αναδύεται από τα έγκατα της γης. Για τον διπλοπρόσωπο αμερικανό η διαφυγή αερίων είναι η σίγουρη απόδειξη για τις μελλοντικές επιχειρήσεις άντλησης του πετρελαίου, ωστόσο δεν είναι σίγουρος σε ποια δυτική χώρα θα εκχωρήσει τις πληροφορίες και τον φάκελο των μελετών του.

Μεταβατική περίοδος για τη Μέση Ανατολή, καθώς υποχωρεί η μακρόχρονη υποταγή της Μεσοποταμίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η διαμόρφωση του νέου τουρκικού κράτους είναι ακόμη ρευστή και στην ευρύτερη περιοχή συρρέουν αντιπρόσωποι που εκπροσωπούν διαφορετικές χώρες και συμφέροντα. Ο βρετανός χαρτογράφος Μάνινγκ, εκτός από τη χαρτογράφηση της γης, συναντάει και ντόπιες φυλές προκειμένου να τις προσεταιριστεί σε περίπτωση πολεμικών συρράξεων.

Κανείς τους πάντως δεν εμβαθύνει στο νόημα της ιστορίας. Στη γη των δύο ποταμών άνθησαν μεγάλες αυτοκρατορίες: Σουμέριοι, Βαβυλώνιοι, Χετταίοι, Ασσύριοι, Μήδοι, Χαλδαίοι. Αυτοκρατορίες δημιουργήθηκαν, επεκτάθηκαν και συρρικνώθηκαν. Νόμοι, δίκαιο, λογοτεχνία, μαθηματικά, φιλοσοφία βρήκαν εύφορο έδαφος. Ομως η ματαιοδοξία, η βία, ο αυταρχισμός και η απληστία έθαψαν τους πολιτισμούς κάτω από το χώμα, στο ίδιο χώμα που, μετασχηματισμένο σε πηλό, ανέδειξε την πρώτη γραφή στον κόσμο, τη σφηνοειδή. Οι γάλλοι, οι βρετανοί, οι γερμανοί και οι αμερικανοί αρχαιολόγοι, διασκορπισμένοι ανάμεσα στα δύο ποτάμια, κατασκάβουν με ζήλο το έδαφος, φέρνοντας στο ανελέητο φως απομεινάρια διαλυμένων επικρατειών. Οι νυν ακμάζουσες χώρες δεν διερμηνεύουν τις ανασκαφές με ιστορική συνείδηση και σοφία, προσπαθούν να επεκτείνουν την κυριαρχία τους και να εκμεταλλευθούν το υπέδαφος για να αντλήσουν τον μαύρο χρυσό, προκαλώντας διεθνείς συρράξεις και πολέμους.

Τελευταία Νέα