Πόση διαδρομή έχει διανύσει η φαιά ουσία για να φτάσει ώς εκείνο τον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης όπου τίποτε δεν μοιάζει ικανό να τη σώσει; Πόση διαδρομή έχει διανύσει η μυθιστορηματική γραφή για να φτάσει να γεννήσει αυτόν τον Φερδινάνδο Μπαρνταμού, ο οποίος περιφέρεται από τα χαρακώματα του μετώπου στην απελπισία των μετόπισθεν κι από ΄κεί στα κατάβαθα της αποικιοκρατικής Γαλλίας, κάπου στα «εντόσθια» της Αφρικής, προτού ξεβρασθεί στους δρόμους της Νέας Υόρκης από όπου και θα καταλήξει γιατρουδάκος σε κάποιο παρισινό προάστιο; Το μόνο βέβαιο είναι πως στην «άκρη» της η νύχτα δεν έχει τέλος και καμιά ημέρα δεν πρόκειται να τη διαδεχθεί.

Ακραίος ρεαλισμός; Μπροστά στον Σελίν ο αντιπολεμικός Έριχ Μαρία Ρέμαρκ ακούγεται σαν τραγουδάκι του Αττίκ.

Κυνισμός; Μηδενισμός; Πέστε το όπως θέλετε. Το μόνο βέβαιο είναι πως ενώ στην άκρη της νύχτας δεν σε περιμένει καμία ημέρα, σ΄ αυτήν την κλειστοφοβική ατμόσφαιρα που μυρίζει έντονη ανθρωπίλα, εν τέλει αυτό που σε υποδέχεται είναι το αίσθημα της απελευθέρωσηςτο ίδιο αίσθημα που σου προκαλούν οι αλήτες του Μπέκετ. Μια απελευθέρωση που γεννιέται από το θάρρος του βλέμματος να κοιτάξει κατάματα το σκοτάδι της νύχτας χωρίς να περιμένει τίποτε.

Η τέχνη του μυθιστορήματος σε μια από τις μεγαλύτερες στιγμές της. Αγέραστο το Ταξίδι… μάς έρχεται με την πατίνα του κλασικού και διαβάζεται σαν να γράφτηκε χθες.