Αναζήτηση
ΕΝΑΣ ΗΡΩΑΣ ΠΟΥ ΚΡΑΤΑΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΤΣΕ,
ΤΟΝ ΑΛΤΟΥΣΕΡ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΩΛ ΝΤΕ ΜΑΝ, ΕΝΑ
ΕΝΟΧΛΗΤΙΚΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΠΟΥ ΑΠΕΙΛΕΙ ΕΝΑ
ΧΡΥΣΟ ΠΑΡΟΝ, ΜΙΑ ΑΤΑΙΡΙΑΣΤΗ ΑΓΑΠΗ, Η
ΑΛΗΘΕΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΦΕΥΓΕΙ ΚΑΙ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
ΠΟΥ ΣΚΟΤΩΝΕΙ. ΤΟ ΠΙΟ ΜΑΣΤΟΡΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ
ΤΟΥ ΤΖΩΝ ΜΠΑΝΒΙΛ
«Kαλή μου, έχω γυρίσει το ρούχο μου τόσες φορές μπρος πίσω που έχει πια τριφτεί»…
Αμβέρσα, μόλις έχει ξεσπάσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και έχει αρχίσει το πογκρόμ εναντίον των Εβραίων. Ένας νεαρός Εβραίος μικροαστός σφετερίζεται το όνομα του νεκρού μεγαλοαστού αντισημίτη Ολλανδού φίλου του και φυγαδεύεται στην Αμερική. Εκεί εξελίσσεται σε κορυφαίο καθηγητή θεωρίας της λογοτεχνίας, κατασκευάζοντας ιδιοφυώς μια φωνή και μια φήμη με υλικό κλεμμένο από άλλους. Ώσπου στη δύση της ζωής του, η επιστολή μιας άγνωστης τον φέρνει αντιμέτωπο με την πιθανότητα να εκτεθεί ανεπανόρθωτα και να ατιμαστεί εξαιτίας μιας σκοτεινής κηλίδας στο παρελθόν που οικειοποιήθηκε: διότι ο χρυσός φίλος του είχε δημοσιεύσει αντισημιτικά άρθρα και η μυστηριώδης γυναίκα τα ανακάλυψε! Τι να κάνει λοιπόν μ΄ αυτό το… ρούχο που κληρονόμησε άθελά του; Με αφορμή ένα συνέδριο, θα πάει στο Τορίνο και θα την προσκαλέσει εκεί, προκειμένου να τη βολιδοσκοπήσει και να αποτρέψει πάση θυσία το κακό. Μόνο που τα πράγματα θα εξελιχθούν αλλιώς και το σασπένς θα κρατήσει ώς την τελευταία σελίδα.
Η ιστορία του Άξελ Βάντερ και της Κας Κληβ θα μπορούσε να είναι μια ιστορία παράδοξου έρωτα και μυστηρίου. Είναι όμως πολύ περισσότερο από κάτι τέτοιο. Είναι ένα υπαρξιακό και φιλοσοφικό θρίλερ που δεν αφήνει τον αναγνώστη να εφησυχάσει ούτε στιγμή. Διότι τροφοδοτεί ταυτόχρονα την αναγνωστική απόλαυση και τον προβληματισμό του. Διαθέτει πλοκή με απροσδόκητα γυρίσματα και ανάγλυφους χαρακτήρες, διαθέτει πολλά νοήματα και πάνω απ΄ όλα μια γραφή (σε θαυμάσια μετάφραση της Τ. Κοβαλένκο) που «κάνει την πέτρα να ματώνει», ενώ πηγαινοέρχεται από το πρώτο στο τρίτο πρόσωπο, από τον αναστοχασμό στη δράση, από το παρόν στο παρελθόν. Οι πλέον υποψιασμένοι μπορεί να το διαβάσουν και σαν roman a clef, καθώς κάνει σαφείς αναφορές στον Νίτσε, στον Αλτουσέρ και στον Πωλ Ντε Μαν, όμως ο συγγραφικός του στόχος είναι άλλος. Εκείνο που προβληματίζει τον 62χρονο σήμερα Τζων Μπάνβιλ είναι το ρευστό προφίλ του σύγχρονου ανθρώπου, το απροσδιόριστο της «αληθινής» του ταυτότητας. Και γι΄ αυτό θέτει ένα ενδιαφέρον ερώτημα: Όταν πέσουν όλες οι μάσκες του κάθε Βάντερ, τι θα υπάρχει από κάτω; Ο «εαυτός» του; Είμαστε άραγε κάτι παραπάνω από το σύνολο των ιδιοτήτων μας ή μήπως όχι;
John Βanville
ΣΑΒΑΝΟ
ΜΤΦ. ΤΟΝΙΑ ΚΟΒΑΛΕΝΚΟ, ΕΚΔ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ, ΣΕΛ. 336,
ΤΙΜΗ: 21 ΕΥΡΩ
Άλλαζε εαυτούς
«Το ψέμα κυλούσε στο αίμα μου. Έλεγα ψέματα για τη χαρά των ψεμάτων, για να δραπετεύσω, για να αγαπηθώ, για να αποκτήσω πόστα και εξουσίες», σκέφτεται ο κουτσός και μονόφθαλμος πλην γοητευτικός Άξελ Βάντερ που όπως τόσοι και τόσοι, ποτέ δεν υπήρξε μόνο ο εαυτός του. Ακόμα και μια καινούργια μεθοδολογία σκέψης δημιούργησε (σαν άλλος Ντε Μαν) «με βάση τις διασταυρώσεις και τις συγκρούσεις του δικού μου- και κατά μεγάλο μέρος επινοημένου- παρελθόντος». Κι όλα αυτά χωρίς καμία ενοχή, ούτε καν για τη σαλεμένη σύζυγό του που τη «βοήθησε» (σαν άλλος Αλτουσέρ) να λυτρωθεί, ούτε για κάποιες εθνικοσοσιαλιστικές ιδέες του. Φυσικά, όπως συμβαίνει με τον Αρλεκίνο της Κομέντια ντελ Άρτε, δεν θα μπορούσε κανείς να τον πει εγκληματία ούτε όμως και ενάρετοκαι το γνωρίζει. Μόνο που τούτος εδώ ο υπερόπτης Αρλεκίνος της ανθρώπινης κωμωδίας, που νόμιζε ότι είχε κατακτήσει την ελευθερία να είναι όποιος ήθελε, θα σκοντάψει επάνω σε μια Κασσάνδρα η οποία θα λειτουργήσει καταλυτικά επάνω του.
Η Κας είναι νεώτατη, όμορφη, παρανοϊκά ευφυής και με διαταραγμένη πνευματική υγεία, αλλά ενώ ξέρει, δεν αποκαλύπτει τίποτα. Επειδή τον ερωτεύεται. Και εξελίσσεται έτσι στην ύστατη ευκαιρία του να γίνει ο αυθεντικός εαυτός του. Διότι αγαπώντας την κι αυτός, και προδίδοντάς την παρ΄ όλα αυτά, θα αποκτήσει την αίσθηση της ενοχής που θα τον λυτρώσει από τις μάσκες του (και την ελευθερία να τις αλλάζει).
Μην περιμένετε ωστόσο κανένα χάπι εντ. Το ζήτημα που θέτει ο Μπάνβιλ είναι σημαντικότερο. Διότι μας καλεί να προβληματιστούμε πάνω στο ασυμβίβαστο μεταξύ ηθικής και ελευθερίας.
